Του Νίκου Μελέτη
Ο διαρκής εξωραϊσμός του Τ. Ερντογάν και της τουρκικής πολιτικής, η εθελοτυφλία της ελληνικής κυβέρνησης και η αδυναμία αναζήτησης εναλλακτικής στρατηγικής έναντι της Τουρκίας, καθώς πλέον το «ευρωπαϊκό χαρτί» έχει αποδυναμωθεί, οδηγούν σε επικίνδυνες καταστάσεις, όπως διαπίστωσε χθες ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στην πτήση για το Αγαθονήσι. Η παρενόχληση του ελληνικού ελικοπτέρου από τουρκικά μαχητικά δεν είναι απλώς «ανόητη», αλλά «εχθρική» ενέργεια που δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με χιούμορ ή ευφυολογήματα, αλλά με διπλωματικές και πολιτικές κινήσεις. Δεν επρόκειτο για μια απλή παραβίαση ελληνικού εναέριου χώρου, αλλά για μια πρωτοφανή επιλογή κλιμάκωσης της έντασης και επιβολής τετελεσμένων στο Αιγαίο. Και αποδεικνύει ακόμη ότι η νέα συζήτηση περί ΜΟΕ που διαφημίζει η κυβέρνηση δεν έχει περιεχόμενο όσο η Τουρκία χρησιμοποιεί τα ΜΟΕ ως μέσο για «ακίνδυνες» και εκ του ασφαλούς παραβιάσεις της ελληνικής κυριαρχίας.
Τέτοιες σοβαρότατες και αναβαθμισμένες προκλήσεις θα πρέπει να προσγειώσουν στην πραγματικότητα όσους στο κυβερνητικό στρατόπεδο θεωρούν ότι αρκούν όλο και πιο κατευναστικές δηλώσεις για να «μαλακώνουν» τον Ερντογάν, πως διευκολύνουν τη λύση των ελληνοτουρκικών, ώστε και το ιδεολόγημά τους να ικανοποιηθεί και τα συμφέροντα που το επιδιώκουν να επωφεληθούν.
Ακρωτηριασμός
Ο πειρασμός για επιδίωξη μιας Συμφωνίας των Πρεσπών και στα ελληνοτουρκικά μπορεί να είναι μεγάλος, αλλά είναι εντελώς διαφορετικής τάξης τα δύο ζητήματα, καθώς μια μικρή υποχώρηση στη διαπραγμάτευση με την Τουρκία μπορεί να οδηγήσει όχι απλώς σε μια δυσάρεστη καπηλεία της Ιστορίας, αλλά σε ακρωτηριασμό της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας και απώλεια όχι του ονόματος της Μακεδονίας, αλλά ελληνικού εδάφους.
Το διάστημα που απομένει μέχρι το τέλος της θητείας της κυβέρνησης είναι εξαιρετικά μικρό και σε μια στιγμή που η ελληνική οικονομία είναι καθημαγμένη από τη δεκαετή κρίση. Με τις Ενοπλες Δυνάμεις υποχρηματοδοτούμενες, με πολύ σοβαρά προβλήματα σε επίπεδο ανανέωσης και εκσυγχρονισμού του εξοπλισμού, και την κοινωνία βαθιά διχασμένη και πολωμένη με ευθύνη κυρίως της κυβέρνησης, δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μια επιτυχή διαπραγμάτευση με την Τουρκία...
Η καθημερινή διατύπωση με όλο και πιο σαφή τρόπο της αναθεωρητικής πολιτικής τής Τουρκίας από την τουρκική ηγεσία, με απειλές και έμπρακτες αμφισβητήσεις, φαίνεται να υποβαθμίζεται από την ελληνική πλευρά (συνήθως αποδίδεται στην προεκλογική περίοδο στην Τουρκία!) προκειμένου να μη χαλάσει το αφήγημά της και να μη διαταραχθεί η προσπάθεια προσέγγισής της με την Τουρκία.
Χωρίς να έχει εκπληρωθεί μια βασική προϋπόθεση, δηλαδή η άρση του casus belli, αλλά και η άρση της αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά του Αιγαίου, και ενώ διατυπώνεται πλέον ρητά η διεκδίκηση των θαλασσίων ζωνών μέχρι και νότια της Κρήτης, η Ελλάδα δηλώνει έτοιμη για επανάληψη των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία, στέλνοντας μάλιστα σε ανώτερο επίπεδο μηνύματα περί ελληνικής αναγνώρισης των «δικαιωμάτων της στην Ανατολική Μεσόγειο».
Επιχείρηση... «Μασάζ»
Οι δηλώσεις Κοτζιά στους Δελφούς, του Κατρούγκαλου στο Αναντολού και στην Αττάλεια, η συζήτηση για το Καστελόριζο, με αφορμή αναφορές του πρώην υπουργού Γ. Τσιρώνη (αν και ο κ. Κατρουγκαλος χθες από την Καλαμάτα επανέλαβε την επίσημη θέση για την οργανική ενότητα του Καστελόριζου με τη Δωδεκάνησο), προκαλούν δικαιολογημένα ερωτήματα και ανησυχία για το εάν πρόκειται για δείγματα συγκεκριμένης τακτικής ή ενδείξεις «υπόγειων» συνεννοήσεων με την Τουρκία.
Ο τρόπος που έγινε η δημόσια συζήτηση παραπέμπει στην προσπάθεια ορισμένων κυβερνητικών στελεχών -κάνοντας «μασάζ» στην κοινή γνώμη περί των δικαιωμάτων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και περί συμμετοχής και Τούρκων επιχειρηματιών στα ενεργειακά κ.λπ.- να πείσουν ότι προέχει το μείζον, δηλαδή η επίλυση των ελληνοτουρκικών, από το έλασσον, κάποια δικαιώματα δηλαδή που έτσι κι αλλιώς θα κέρδιζε η Τουρκία στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο.
Ομως κάθε διαπραγμάτευση με την Τουρκία έχει ορισμένους κώδικες που δεν μπορούν απλώς να παρακαμφθούν.
Η διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών είναι ενιαία και καλύπτει όλο το μήκος των θαλασσίων συνόρων: από τις εκβολές του Εβρου έως το Καστελόριζο. Βάση των συζητήσεων δεν μπορεί παρά να είναι αποκλειστικά η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, που είναι πλέον συμβατικό Δίκαιο, και οι Διεθνείς Συνθήκες. Ακόμη κι αν η Ελλάδα επέλεγε να γνωστοποιήσει στην Τουρκία τον σχεδιασμό της για την οριστικοποίηση των χωρικών της υδάτων με μερικές και κλιμακωτές επεκτάσεις στο Αιγαίο και ταύτιση των νέων χωρικών υδάτων με τον εναέριο χώρο, αυτό δεν μπορεί να έχει την έννοια της διαπραγμάτευσης, καθώς αφορά αποκλειστικά κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας.
Συγχρόνως, καμία συζήτηση δεν μπορεί να προχωρήσει εάν η Τουρκία συνεχίσει να επιμένει στην ύπαρξη «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο.
Σε ό,τι αφορά το Καστελόριζο, η ελληνική διαπραγματευτική θέση θα πρέπει να είναι σταθερά η πλήρης εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας που αποδίδει πλήρη επήρεια σε όλα τα νησιά που φιλοξενούν οικονομική δραστηριότητα. Αν η Τουρκία προσδοκά ότι με την εφαρμογή της Αρχής της Αναλογικότητας θα της αποδοθεί μεγάλο τμήμα της υφαλοκρηπίδας της Μεσογείου λόγω των εκτεταμένων ακτών της σε σχέση με το μικρό μέγεθος του Καστελόριζου, αυτό μπορεί να το επιδιώξει δίνοντας το πράσινο φως για παραπομπή της διαφοράς για την υφαλοκρηπίδα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, εφόσον προηγουμένως έχει αποδεχθεί ως βάση το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η εκ των προτέρων σπουδή Ελλήνων υπουργών να της αναγνωρίσουν τέτοιου είδους δικαιώματα απλώς υπονομεύει την ελληνική διαπραγματευτική θέση.
Αιγαίο και... Ιόνιο
Πιθανότατα η κυβέρνηση προσδοκά τα μηνύματα αυτά, τα οποία όμως καταγράφονται πλέον και ενσωματώνονται στην τουρκική επιχειρηματολογία, να λειτουργήσουν κατευναστικά προς την Αγκυρα ώστε να μην υπάρξει αντίδραση εάν η κυβέρνηση λίγο πριν από τις εκλογές υλοποιήσει τον σχεδιασμό που είχε ετοιμάσει ο Ν. Κοτζιάς για τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων της χώρας στο Ιόνιο. Μια κίνηση που είναι σημαντική (παρά τις ενστάσεις που υπάρχουν για το εάν η επέκταση μόνο στο Ιόνιο σημαίνει σιωπηρή αποδοχή του ειδικού καθεστώτος που θέλει να επιβάλει στο Αιγαίο η Τουρκία) και η οποία θα μπορούσε επικοινωνιακά να επιστρατευθεί για να αντισταθμίσει το σοβαρό πλήγμα που επέφερε στο κυβερνών κόμμα και στην κυβέρνηση η Συμφωνία των Πρεσπών.
Τη στιγμή που είναι ξεκάθαρες οι προθέσεις για δημιουργία ενός νέου άξονα συνεργασίας σε θέματα ασφάλειας και ενέργειας που θα συνδέει την Ανατολική Μεσόγειο και τη Βορειοανατολική Αφρική με την Ευρώπη, ο οποίος παρακάμπτει την απρόβλεπτη και συνεπώς αποσταθεροποιητική δύναμη Τουρκία, η Αθήνα δεν μπορεί να εμφανίζεται ως ο μεσολαβητής για να βάλει σε αυτό το παιχνίδι την Αγκυρα και τον κ. Ερντογάν.
Το επεισόδιο του Αγαθονησίου ας ξυπνήσει τουλάχιστον από τον λήθαργο όσους ονειρεύονται ότι με «δώρα» στον Ερντογάν θα πετύχουν fast track λύση των ελληνοτουρκικών.
* Ταυτόχρονη δημοσίευση στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» που κυκλοφορεί σήμερα Τρίτη 26.3.2019.
** Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια