Γράφει ο Παναγιώτης Ήφαιστος
Καθηγητής διεθνών σχέσεων - Στρατηγικών Σπουδών
Επιτακτικά λοιπόν τίθενται τα εξής ερωτήματα: Ποιοι είναι μοναχοφάηδες; Οι Έλληνες ή οι Τούρκοι; Γνωρίζουμε κάποιον σοβαρό Έλληνα πολιτικό ή επιστήμονα μοναχοφάη; Κάποιον δηλαδή που να εγείρει αναθεωρητικές αξιώσεις κατά γειτονικών κρατών κατά παράβαση των διεθνών συμβάσεων και του διεθνούς δικαίου; Ζήτησε ή δεν ζήτησε η Ελλάδα στο παρελθόν να αποφανθούν τα αρμόδια διεθνή δικαστήρια και η Τουρκία αρνήθηκε; Ποιος απειλεί ποιον και πως; Ποιος επί δεκαετίες δημιουργεί παράνομα τετελεσμένα στην Κύπρο και στην βάση αυτών επιδιώκει πλήρη επικυριαρχία;
Ανάλογα με τις απαντήσεις σε αυτά και άλλα παρεμφερή ερωτήματα καταδεικνύεται το κατά πόσο γνωρίζουμε ή δεν γνωρίζουμε τον αντίπαλο και τον εαυτό μας. Εάν γνωρίζουμε, επίσης, τις θεμελιώδεις πρόνοιες του διεθνούς δικαίου. Στο σημείο αυτό -και επειδή μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά έργο το οποίο θεωρείται η «βίβλος των διεθνών σχέσεων»- όποιοι μιλούν για την εξωτερική πολιτική και κυρίως όποιοι αναλαμβάνουν θέσεις μεγάλης πολιτικής ευθύνης, καλά κάνουν να σκεφτούν την πλανητικά αποδεκτή –πλην Ελλάδας– θέση του Hans Morgenthau: «βιώσιμο είναι το κράτος που διαθέτει επαρκή ισχύ για να εφαρμόσει τις πρόνοιες του διεθνούς δικαίου για την επικράτειά του».
Συναφώς, η επικράτεια κάθε κράτους είναι έσχατη λογική για όλους και η ασφάλεια και ακεραιότητά της εξίσου υποχρεωτική για όλους. Κάθε κράτος, ιδιαίτερα αυτά που αμύνονται κατά απειλών, μεριμνούν τόσο για επαρκή ισχύ όσο και για εύρωστη εθνική αποτρεπτική στρατηγική. Μια τέτοια στρατηγική είναι ανέφικτη και άσκοπα τα κονδύλια που διατίθενται για την άμυνα. Εάν οι ιθύνοντες δεν γνωρίζουν, ή κάνουν πως δεν γνωρίζουν, ότι ο κατευνασμός ενός επιθετικού και αναθεωρητικού κράτους οδηγεί σε ήττα χωρίς μάχη, ή σε διακρατικό ανορθολογισμό που προκαλεί μεγάλη ένοπλη σύρραξη.
Η εξόφθαλμη αλήθεια
Όμως, ο σκοπός ενός αμυνόμενου κράτους όπως η Ελλάδα που αντιμετωπίζει ένα μοναχοφαές απειλητικό κράτος, την Τουρκία, είναι αφενός η αποτροπή του πολέμου, αφετέρου η εκπλήρωση των προνοιών του διεθνούς δικαίου που την αφορούν. Η εξόφθαλμη αλήθεια, την οποία πλέον κανείς δεν έχει δικαίωμα να παρακάμπτει, είναι η εξής: Φαίνεται πως πολλοί σε θέσεις πολιτικής ευθύνης δεν γνωρίζουν τον αντίπαλό μας ούτε τον εαυτό μας. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο εδώ και δεκαετίες η Ελλάδα έφθασε εδώ που έφθασε.
Επιπρόσθετα, ύστερες στάσεις, συμπεριφορές, δηλώσεις και ενέργειες οδηγούν από το χείρον στο χείριστο. Χείρον είναι η ουδετεροποίηση και πλέον η υπονοούμενη συνεκμετάλλευση (στο παρελθόν κάποιοι το μουρμουρούσαν αλλά θεωρούνταν πολιτικά οριακοί). Χείριστο είναι εάν τελικά χάσουμε το Αιγαίο. Ήδη η μη εφαρμογή των προνοιών του Δικαίου της Θάλασσας σημαίνει απώλεια κυριαρχίας. Στην στρατηγικά ταραχώδη περιφέρειά μας με την μοναχοφαή απειλητική Τουρκία απέναντι, όλα είναι πιθανά.
Τα αίτια ολισθημάτων και του ορατού κατήφορου είναι πολλά. Οφείλονται για παράδειγμα στο γεγονός ότι η γνώση και σωστή αντίληψη των λογικών που διέπουν τον ανελέητα ανταγωνιστικό και συγκρουσιακό κρατοκεντρικό κόσμο είναι περίπου μηδενική. Για να έλθουμε ξανά στον Sun Tzu, φαίνεται ότι όχι μόνο δεν γνωρίζουμε τον εαυτό μας και τον αντίπαλό μας αλλά δεν γνωρίζουμε και τον κόσμο στον οποίο αμφότεροι ανήκουν.
Πώς να τον γνωρίζουν πολλοί όταν ακόμη και οξυδερκή άτομα δεν μπορούν να εξέλθουν του ωκεανού ιδεολογικών δογμάτων και ιδεολογημάτων, τα οποία αν και από καιρό μπήκαν στα ράφια της ιστορίας, παιδιόθεν ρίζωσαν στο μυαλό τους, στρεβλώνοντας αθεράπευτα την πολιτική τους σκέψη. Παρασύρθηκαν σε παρακρούσεις περί ενός πλανήτη ανθρωπολογικά εξομοιωμένου και πολιτικά εξισωμένου.
Εδώ και ένα αιώνα ποταμοί αρχαϊκού φιλελεύθερου διεθνισμού και κομμουνιστικού διεθνισμού τρέφουν την ξενοκρατία, εξουδετερώνουν κάθε προσπάθεια να αναλυθούν οι προϋποθέσεις μιας αξιόπιστης εθνικής στρατηγικής, εισάγουν εμφύλιες ιδεολογικές διαιρέσεις, εμποδίζουν την θέαση των ανελέητων λογικών του ανταγωνιστικού (και ολοένα πιο συγκρουσιακού) διεθνούς συστήματος. Μπουρδουκλώνουν τις σχέσεις της Ελλάδας με τις βαθύτερες διαμορφωτικές δυνάμεις της διεθνούς πολιτικής, δηλαδή τις ηγεμονικές δυνάμεις.
Ιδεολογήματα από καιρό παρωχημένα
Ακόμη πιο σημαντικό, απώλεσαν κάθε δυνατότητα να λειτουργήσουν ταπεινά και εάν κατέχουν αξιώματα να θεωρούν τους εαυτούς τους ανακλητούς εντολοδόχους των εντολέων πολιτών. Ιδεολογήματα από καιρό παρωχημένα έκαναν πολλούς να πιστέψουν ότι είναι εφικτή η κατασκευή μιας πλανητικής πολιτικής ανθρωπολογίας σύμφωνα με το ένα ή άλλο ιδεολογικό δόγμα, ή τις δικές τους δήθεν «πεφωτισμένες» ιδέες.
Διόλου τυχαία ακούμε συχνούς χαρακτηρισμούς για την κοινωνία την οποία παγκοσμιόπληκτοι «πεφωτισμένοι» θεωρούν «μάζα» και τους πολίτες εθνικιστικό ή και φασιστικό «ετερόκλητο όχλο». Φαντασιώνονται ότι επειδή αναρριχήθηκαν σε κάποιες καρέκλες εξουσίας είναι κατάλληλοι να συμμορφώσουν τους πολίτες με πλήθος ανυπόστατων αριστεροδεξιών εθνομηδενιστικών ιδεολογημάτων.
Οδηγούνται έτσι στους προαναφερθέντες αναιδείς και ανοίκειους χαρακτηρισμούς κατά των ήπιων, ψύχραιμων και εμφορούμενων από φιλοπατρία. Μάλλον δεν διάβασαν ή εάν διάβασαν δεν κατάλαβαν τον Ρήγα που περιέγραψε τον Έλληνα της διαχρονίας: «Ο ελληνικός λαός είναι φίλος και σύμμαχος με όλα τα ελεύθερα έθνη. Οι Έλληνες δεν ανακατεύονται εις την διοίκηση των άλλων εθνών, αλλά ούτε είναι εις αυτούς αποδεκτό να ανακατωθούν άλλα έθνη εις την δική τους. Δεν κάμνουν ποτέ ειρήνη με ένα εχθρό ο οποίος κατακρατεί ελληνικό τόπο».
Το πιο σοβαρό ζήτημα όμως είναι το γεγονός πως οι ιδεολογικές στρεβλώσεις ενός αιώνα και εμφύλιες διενέξεις οδήγησαν σε αθεράπευτη άγνοια ή ηδονιστική εθελοτυφλία όσον αφορά το διεθνές σύστημα. Το καθημερινά καταμαρτυρούμενο αποτέλεσμα πλέον είναι ιλαροτραγικά παραληρήματα που δεν αξίζουν σε μια κοινωνία κληρονόμο των πολιτικών παραδόσεων του Ομήρου, του Θουκυδίδη και του Αριστοτέλη.
Μηδενική γνώση
Για αυτό δεν πρέπει να μας παραξενεύει όταν ακούμε αιτιολογήσεις της εξόφθαλμα ελλειμματικής Συμφωνίας των Πρεσπών με όρους διεθνισμού, και ακόμη πιο κωμικά, αντιιμπεριαλισμού. Ακόμη, επανέρχονται ολοζώντανες νέες εκδοχές των ανορθολογικών παρακρούσεων της «διπλωματίας των ζεϊμπέκικων» και δικαιολογήσεις της συμφωνίας των Πρεσπών σαν «αγάπη προς τις χώρες των άλλων».
Μηδενική δηλαδή γνώση του κρατοκεντρικού κόσμου. Πιο σημαντικό, κατέχοντες θέσεις ευθύνης, αντί να ορίσουν τις πρόνοιες του διεθνούς δικαίου ως κόκκινη γραμμή των Ελληνικών θέσεων στην Θράκη, στο Αιγαίο και στην Κύπρο, ρητά δηλώνουν ότι αναζητούν τρόπους κατευνασμού του ολοφάνερα μοναχοφαούς τουρκικού αναθεωρητισμού. Κοντά μισό αιώνα κατευνασμός έπρεπε λογικά να είχε κάνει όλους να κατανοήσουν ότι η Τουρκία όταν κατευνάζεται ενθαρρύνεται να είναι πιο επιθετική. Ο δικός μας πολιτικός και στρατηγικός ανορθολογισμός ρέει μέσα στο μυαλό των Τούρκων ηγετών και τους καθιστά πιο αναθεωρητικούς και πιο απειλητικούς.
Ήδη έχουμε γίνει «αποικία χρέους». Το ζήτημα πλέον δεν είναι πως θα αντιστρέψουμε αυτή την καταστροφή, αλλά και πως δεν θα εξελιχθούμε σε είδος ημιαυτόνομης επαρχίας της Τουρκίας και ταυτόχρονα σε αξιοθρήνητο πιόνι των βαλκανικών στρατηγικών παιγνίων. Με όρους πάγιων τυπολογιών της στρατηγικής ανάλυσης και με όρους διεθνούς δικαίου απαλλαγμένων νομικίστικων φαντασιώσεων, η τουρκική απειλή ορίζεται ως «απέραντη απειλή».
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια