Γράφει η Φωτεινή Μαστρογιάννη,
Οικονομολόγος, Καθηγήτρια ΜBA
Ενώ η χώρα υποφέρει από δεκαετή σφοδρή οικονομική κρίση με ότι αυτό συνεπάγεται για τον κοινωνικό ιστό (φτώχεια, κοινωνικός αποκλεισμός, ανεργία, μισθοί επιδοματικού τύπου), μία μερίδα του πληθυσμού έχει αποκτήσει συμπεριφορά σνομπ ή στα καθ’ημάς αρχοντοχωριάτικη.
Αποτελείται από κάποια τμήματα του πληθυσμού της μικρομεσαίας κυρίως τάξης τα οποία επιβιώνουν σχετικώς καλύτερα από τα κατώτερα. Τα τμήματα αυτά έχουν υιοθετήσει μία στάση που χαρακτηρίζεται από θράσος, αγένεια και χυδαιότητα. Θεωρούν εαυτούς ανώτερους με βάση κυρίως την εισοδηματική τους «άνεση» (πάντα σε σύγκριση με τα κατώτερα ενώ ούτε κατά διάνοια να συγκρίνουν εαυτούς με τα ανώτερα ή με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά).
Κατά δεύτερο λόγο, η ανωτερότητά τους επιδεικνύεται μέσω κάποιας μόρφωσης η οποία περιορίζεται αποκλειστικά στους πανεπιστημιακούς τίτλους (που αρκετές φορές έχουν αποκτηθεί με την άνεση που τους δίνει ο συνδικαλισμός τους σε κόμματα ή με τη γενικότερη διολίσθηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό). Δεν μπορούν να επιδείξουν οικογενειακή καταγωγή γιατί στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ τίτλους ευγενείας παρά την ύπαρξη βασιλέων οι οποίοι όμως ποτέ δεν έδωσαν τίτλους ευγενείας σε Έλληνες, τους κρατούσαν μόνο για τους εαυτούς τους. Σε πολλές περιπτώσεις, δεν μπορούν να επιδείξουν ούτε αστική καταγωγή γιατί οι γονείς τους και οι παππούδες τους (στις περισσότερες περιπτώσεις) δεν είχαν πανεπιστημιακούς τίτλους και ήταν αγροτικής καταγωγής.
Η αγάπη για την τέχνη, τη λογοτεχνία και γενικά για την αισθητική τους είναι άγνωστη. Άκρως ανταγωνιστικοί και ατομικιστές πιστεύουν στο «ο θάνατός σου η ζωή μου» ξεχνώντας ότι στις εποχές που ζούμε η ζωή θα είναι μόνο για τους πολύ λίγους. Ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους και φθονούν οτιδήποτε θεωρούν καλύτερο από αυτούς. Πιστεύουν μόνο στο χρήμα.
Συνήθως βρίσκονται στα μεσαία και ανώτερα τμήματα του δημοσίου τομέα, των τραπεζών και κάποιων επιχειρήσεων ή δραστηριοποιούνται ως ελεύθεροι επαγγελματίες και επιχειρηματίες (συνήθως της αρπαχτής και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος από παράνομες δραστηριότητες), τηλεπερσόνες, μοντέλα και καλλιτέχνες (της συμφοράς) . Επιδιώκουν το χρήμα και την εξουσία που αυτό δίνει. Το χρήμα θεωρούν ότι τους δίνει αίγλη.
Είναι ενδιαφέρον γιατί διαφέρουν από το παρελθόν. Αρκετές δεκαετίες νωρίτερα αίγλη είχαν ο παπάς, ο αστυνομικός και ο δάσκαλος. Η αίγλη των επαγγελμάτων αυτών έχει εξαϋλωθεί. Οι ιερείς έχουν δεχτεί μεγάλο πόλεμο που έχει όμως τροφοδοτηθεί από την αναίσχυντη, ανήθικη και αντιλαϊκή συμπεριφορά τμημάτων του ανώτερου κλήρου αλλά και κάποιων του κατώτερου που έχουν μετατρέψει σε εμπόριο τα μυστήρια της θρησκείας με το αντίστοιχο αντίτιμο χρέωσης.
Ο αστυνομικός έχει χάσει και αυτός την αίγλη του, συνήθως κακοπληρωμένος, μπλεγμένος ενίοτε ο ίδιος σε εγκληματικές δραστηριότητες (το γκράφιτι οι «μπάτσοι πουλούν την ηρωΐνη» δεν είναι τυχαίο), επιδιδόμενος σε δίωξη συνταξιούχων και εν γένει διαδηλωτών και όχι πραγματικών εγκληματιών, εξευτελιζόμενος (βλέπε περιστατικά όπου μέλη του Ρουβίκωνα έκαναν έλεγχο των ίδιων των αστυνομικών), είναι ένα επάγγελμα που εδώ και αρκετό καιρό έχει χάσει την όποια αίγλη.
Ο δάσκαλος από την άλλη, έχει και αυτός χάσει το όποιο κύρος διέθετε στο παρελθόν. Κακοπληρωμένος και αυτός, με ελλιπείς γνώσεις που τα αποτελέσματά τους βλέπουμε στο πλήθος των ανορθόγραφων συμπατριωτών μας, με εμφάνιση πολλές φορές προκλητική (βλ. δασκάλες και καθηγήτριες στις παρελάσεις με ένδυση τραγουδίστριας λαϊκού κέντρου προς αναζήτηση πλούσιου γαμπρού) έχει χάσει, όπως έγραψα, το κύρος του. Τα ίδια ισχύουν και για τους καθηγητές της δευτεροβάθμιας οι οποίοι στο παρελθόν έβγαζαν αρκετά χρήματα κυρίως με τα παράλληλα, με τη θέση τους στο δημόσιο τομέα, ιδιαίτερα φροντιστήρια που πολλές φορές γίνονταν με εκβιαστικό τρόπο στους ίδιους τους τους μαθητές (ή κάνεις ιδιαίτερο μαζί μου ή παίρνεις κακό βαθμό). Και αυτοί όμως τόσο με τη στάση τους όσο και με τη μείωση του εισοδήματος τους, γιατί πλέον είναι αρκετά εύκολο να μπει κάποιος σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή, έχουν χάσει την αίγλη που είχαν στο παρελθόν.
Στη συνέχεια, τα επαγγέλματα που είχαν κύρος στη χώρα μας ήταν ο πολιτικός μηχανικός, ο γιατρός και ο δικηγόρος. Και αυτά τα επαγγέλματα έχουν χάσει την αίγλη τους.
Οι πολιτικοί μηχανικοί δεν ασχολούνται με το βασικό αντικείμενό τους που είναι οι κατασκευές αλλά λόγω κρίσης ασχολούνται με τις ανακαινίσεις κατοικιών αρκετές φορές προσφέροντας χειρότερες υπηρεσίες από έναν εργολάβο.
Οι γιατροί έχουν χάσει το κύρος τους κυρίως λόγω της απληστίας. Πολλοί ακολούθησαν το ιατρικό επάγγελμα όχι γιατί θέλουν να προσφέρουν στον άνθρωπο αλλά γιατί είναι αρκετά προσοδοφόρο. Στην Ελλάδα όσοι αποτύγχαναν στις εισαγωγικές για τις εγχώριες ιατρικές σχολές στρέφονταν στο εξωτερικό κυρίως σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης γιατί γνώριζαν ότι η απόσβεση των χρημάτων για την εκπαίδευσή τους θα γίνει πολύ σύντομα. Το κακό όμως είναι ότι η απόσβεση σε πολλές περιπτώσεις γίνεται με τις δωροδοκίες από τις φαρμακευτικές και ιατρικές εταιρείες, για παράνομες έρευνες που κάνουν σε ασθενείς παρά τη συγκατάθεσή τους, τα άπειρα φακελάκια τα οποία απεκόμιζαν από τους ασθενείς με εκβιαστικό τρόπο, την ανάμειξή τους ακόμα και σε αντιδεολογικές και εγκληματικές πράξεις όπως είναι η υποβολή ασθενών σε χειρουργεία άνευ λόγου και με πολλές φορές θανάσιμο αποτέλεσμα, τις λάθος διαγνώσεις λόγω έλλειψης γνώσεων αλλά και την εμπλοκή τους σε χειρουργεία εμπορίας οργάνων.
Για τους νέους γιατρούς, η οικονομική κρίση τους οδηγεί λόγω χαμηλών μισθών να αναζητήσουν την τύχη τους στη Δυτική Ευρώπη και εκεί όμως ξεκινώντας από χαμηλούς μισθούς για τα δυτικοευρωπαϊκά δεδομένα ενώ τα προσοδοφόρα φακελάκια είναι περιορισμένα. Και αυτό το επάγγελμα (για λειτούργημα ούτε λόγος) έχει χάσει την αίγλη που είχε στο παρελθόν.
Ο δικηγόρος, από την άλλη, έχει συνδεθεί με άνομες δραστηριότητες, εξαπάτηση των πελατών του αλλά και με υπερπληθώρα δικηγόρων που ξεπερνά τη ζήτηση . Πλέον οι νέοι δικηγόροι είναι είτε άνεργοι είτε εργάζονται με εξευτελιστικούς μισθούς σε μεγαλύτερα γραφεία ελπίζοντας κάποια στιγμή να βελτιωθεί η οικονομική τους κατάσταση.
Ηρθε μετά η εποχή των χρηματιστών. Επάγγελμα που συνοδευόταν από την αίγλη του χρήματος και ότι αυτό συνεπάγεται. Η πτώση όμως του ελληνικού χρηματιστηρίου οδήγησε στο κλείσιμο πολλών χρηματιστηριακών και τη μείωση του αριθμού των χρηματιστών.
Η κρίση έδωσε για λίγο καιρό αίγλη στους οικονομολόγους. Θεωρήθηκαν ως οι σοφοί που θα δώσουν λύση στην κρίση. Αρκετά γρήγορα διαπιστώθηκε ότι δεν μπορούν να δώσουν στην κρίση και ότι η πληθώρα των οικονομικών σχολών σκέψης μπέρδευε το κοινό που τους παρακολουθούσε , το οποίο δεν έβλεπε καμία βελτίωση της κατάστασης του αλλά αντίθετα έβλεπε επιδείνωση.
Οι πανεπιστημιακοί από την άλλη, γνώρισαν και αυτοί κάποια δόξα αλλά όχι δόξα διαρκείας. Η πληθώρα των πανεπιστημιακών σχολών και συνεπώς και καθηγητών, οι χαμηλοί μισθοί ειδικά γι’αυτούς που δεν μπορούν να επιδοτηθούν από ευρωπαϊκά προγράμματα λόγω αντικειμένου, η απομάκρυνσή τους από την πραγματική ζωή αλλά και η αποστασιοποιημένη στάση τους στην κρίση, μείωσε κατά πολύ την αίγλη που είχε το επάγγελμά τους.
Τι μας έμεινε σήμερα; Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι αίγλη μπορούν να έχουν αυτοί που ασχολούνται με την πληροφορική εάν και αρκετοί είναι εύποροι μάλλον είναι βαρετοί τύποι (βλ. Μπιλ Γκέητς).
Μας έμειναν λοιπόν, οι τηλεπερσόνες, οι τηλεοπτικοί σεφ, τα μοντέλα και οι διάφοροι τραγουδιστές εύπεπτων ασμάτων και οι αγωνιζόμενοι σε διάφορα ριάλιτυ που εξευτελιζόμενοι προσπαθούν να κερδίσουν κάποια χρήματα. Όπως όμως κάθε ψεύτικο και ανούσιο έτσι και αυτοί θα ξεφτίσουν γιατί φαίνεται ότι έρχεται κάτι καινούριο και πιο ουσιαστικό και έτσι από την εποχή της ανοησίας να μεταβούμε στην εποχή της αλήθειας.
Το κείμενο γράφτηκε για τη στήλη «Πλάτωνας όχι Πρόζακ» του περιοδικού Writers Gang.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια