Η αξιοπιστία της Ελληνικής εθνικής στρατηγικής στην κόψη του ξυραφιού

Γράφει ο Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής διεθνών σχέσεων - Στρατηγικών Σπουδών

Ο Σταύρος Λυγερός σε πρόσφατο άρθρο του εύστοχα επισήμανεότι «τα διαβήματα διαμαρτυρίας δεν αποτρέπουν τις τουρκικές επεκτατικές πιέσεις. Το μόνο που προσφέρουν στην Αθήνα είναι ένα φύλλο συκής.

Η Άγκυρα προωθεί τις διεκδικήσεις της με πράξεις που δημιουργούν μικρότερα ή μεγαλύτερα πολιτικά τετελεσμένα. Τα τελευταία χρόνια προωθεί συστηματικά μία στρατηγική αεροναυτικής κυριαρχίας στην Ανατολική Μεσόγειο». Επισήμανε, επίσης, το γεγονός ότι πέραν των διεκδικήσεων και προκλήσεων στο Αιγαίο, η Άγκυρα θέλει την Ανατολική Μεσόγειο «Τουρκική λίμνη». Το τελευταίο υπογραμμίζει κάτι το οποίο πολλοί από καιρό μελετούμε, το γεγονός δηλαδή ότι η Τουρκία προσπαθεί να εξελιχθεί σε μεγάλη ναυτική δύναμη. Αυτό το ζήτημα απαιτείται να συνεκτιμάται με το γεγονός της εξ αντικειμένου συρρίκνωσης της Ελληνικής ισχύος λόγω μακρόχρονης οικονομικής αδυναμίας.

Οι εξελίξεις στην Τουρκία, οι καταιγιστικές στρατηγικές εξελίξεις στις περιφέρειες και ευρύτερα πλανητικά και η ρευστότητα των σχέσεων Ευρώπης – Αμερικής, είναι όλα γεγονότα που ενδέχεται να επηρεάσουν δραστικά την Ελληνική εξωτερική πολιτική. Για ακόμη ένα λόγο, την στιγμή που η Τουρκία ολοφάνερα ετοιμάζει τα επόμενα βήματα στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Αιγαίο και στα Βαλκάνια, η εικόνα κατευνασμού των αλυτρωτισμών και οι κυριολεκτικά μυστήριες δηλώσεις περί δυνατότητας έλευσης ενός περίπου ανθόσπαρτου Βαλκανικού περιβάλλοντος, αυξάνουν ακόμη περισσότερο την αναξιοπιστία της Ελλάδας. Γιατί για τα επιτελεία των ηγεμονικών κρατών το κράτος που κατευνάζει είναι αναξιόπιστο και αναλώσιμο.

Η αξιοπιστία της αποτρεπτικής αξιοπιστίας ενός αμυνόμενου κράτους όπως η Ελλάδα είναι ένα άθλημα εσωτερικής και εξωτερικής εξισορρόπησης των απειλών κατά της Επικράτειάς του. Εσωτερική εξισορρόπηση είναι η βελτιστοποίηση της κρατικής ισχύος με εναλλακτικούς συνδυασμούς των μέσων που διαθέτει και εξωτερική εξισορρόπηση είναι τυπικές και άτυπες συμμαχικές συγκλίσεις που αυξάνουν ή περιπλέκουν τα αναθεωρητικά σχέδια του επιτιθέμενου. Ερωτάται: Αποτρέπεται η Τουρκική απειλή που αποτελεί και το μείζον εξωτερικό πρόβλημα της Ελλάδας στην Κύπρο, το Αιγαίο και στην Θράκη; Συντομογραφικά κάνουμε τις εξής επισημάνσεις:

Πρώτον, η αποτρεπτική στρατηγική πλήττεται επειδή στην Κύπρο όχι μόνο δεν αποκαταστάθηκε η διεθνής νομιμότητα αλλά με την παρουσία δεκάδων χιλιάδων στρατευμάτων, με αναρίθμητες απειλές και με προκλητικές ενέργειες (που ενδέχεται να αυξηθούν μετά το αποτέλεσμα των Τουρκικών εκλογών) η Άγκυρα επιδιώκει να διαλύσει την Κυπριακή Δημοκρατία και να εντάξει την Μεγαλόνησο στα πεδία της Τουρκικής επικυριαρχίας. Πέραν της γεωπολιτικής αναβάθμισης της Τουρκίας, κάτι τέτοιο θα επηρέαζε, μεταξύ άλλων, τον ενεργειακό χάρτη, θα καθιστούσε την Κύπρο στρατηγικό όμηρο της Τουρκίας (και την Ανατολική Μεσόγειο «τουρκική λίμνη») και θα έθετε σε κίνδυνο την ζωή εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων. Τυχόν επανάληψη των «Βαλκανικών κατευνασμών» με παρόμοιους κατευνασμούς στην Κύπρο ή και συνοδευτικά με νέους κατευνασμούς στο Αιγαίο και στην Θράκη, κυριολεκτικά θα εκμηδενίσει την Ελλάδα στρατηγικά. Οι προεκτάσεις θα είναι βαθύτατες και απρόβλεπτες.

Δεύτερον, μια αποτρεπτική στρατηγική θέτει κόκκινες και απαραβίαστες γραμμές που κατά κανόνα αφορούν το απαραβίαστο της κρατικής κυριαρχίας όπως κατοχυρώνεται από τις Συνθήκες, τις Συμβάσεις και τις υψηλές αρχές του διεθνούς δικαίου. Η κόκκινη αυτή γραμμή θολώνει ολοένα και περισσότερο και η αποτρεπτική αξιοπιστία πλήττεται με δηλώσεις casus belli για να εμποδιστεί το αμυνόμενο κράτος να εφαρμόσει τις πρόνοιες των Συνθηκών. Για παράδειγμα η επικύρωση της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας από την Ελληνική Βουλή το 1995 προκάλεσε άμεση εξουσιοδότηση της Τουρκικής Βουλής για άσκηση στρατιωτικής βίας σε περίπτωση εφαρμογής από την Ελλάδα των προνοιών του διεθνούς δικαίου. Πέραν αυτού, η Τουρκία με συγκεκριμένες ενέργειες όπως στα Ίμια προχώρησε πέραν των απειλών και συρρίκνωσε ακόμη περισσότερο την Ελληνική αξιοπιστία.

Σε πρόσφατες αναλύσεις μας εκφράστηκε η εκτίμηση ότι το σύνολο των Τουρκικών απειλών και ενεργειών σε συνδυασμό με ακατάσχετες κατευναστικές στάσεις η τελευταία εκ των οποίων ήταν η πρόσκληση του Προέδρου Ερντογάν στην Ελλάδα την ίδια στιγμή που μιλούσε για αναθεώρηση των συνόρων, δημιουργεί μια εύθραυστη ενδιάμεση κατάσταση που διαιωνίζεται επί πολλές δεκαετίες δίνοντας έτσι ισχυρές παραστάσεις αδυναμίας που όσο προχωράμε γίνονται ολοένα εντονότερες.

Τρίτον, ο όρος αποτροπή μιας απειλής υποδηλώνει ότι σκοπός είναι να μην υπάρξει πόλεμος ταυτόχρονα όμως και να εφαρμοστούν οι πρόνοιες του διεθνούς δικαίου και την Ελληνική Επικράτεια.Είναι γενικότερα αποδεκτή η θέση του Hans Morgenthau στο εμβληματικό έργο «Πολιτική μεταξύ των Εθνών», ότι βιώσιμο είναι το κράτος το οποίο δύναται να εφαρμόσει τις πρόνοιες του διεθνούς δικαίου που αφορούν την Επικράτειά του.

Διόλου τυχαία, βέβαια, όταν αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν μερικοί με άρθρα και βιβλία εισήγαγαν τις έννοιες «αποτρεπτική στρατηγική» και «εθνικό συμφέρον», οι επιθέσεις και οι χαρακτηρισμοί περί δήθεν εθνικισμού εκτός από μαζικές και λανθασμένες, προκάλεσαν ένα χείμαρρο πολιτικού και στρατηγικού ανορθολογισμού που ρέει μέχρι τις μέρες μας. Δράστες είναι τα ίδια ή περίπου τα ίδια άτομα του επικοινωνιακού και πολιτικού χώρου τα οποία διαρκώς στρέφονταν κατά της Ελληνικής αποτρεπτικής στρατηγικής. Καταγράφηκαν σε αμέτρητα κείμενα και δηλώσεις κατά της ένταξης της ΚΔ στην ΕΕ, κατά του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας – ΚΔ και κατά της αντίκρουσης του Μακεδονικού αλυτρωτισμού. Τάσσονταν βέβαια και υπέρ του ανελεύθερου και αντιδημοκρατικού σχεδίου Αναν. Ουκ ολίγοι ήταν και οι θιασώτες της μυστήριας παγκοσμιοποίησης που δήθεν καθιστά ξεπερασμένο το κράτος και την κρατική κυριαρχία.

Καταληκτικά, λοιπόν, στην βάση εδραιωμένων τυπολογιών της στρατηγικής ανάλυσης τις τελευταίες δεκαετίες διαπεράστηκε η αποτρεπτική ασπίδα της Ελλάδας και μειώθηκε αισθητά η αξιοπιστία της αποτρεπτικής στρατηγικής της χώρας. Η φραστική μή απoδoχή τωv Τουρκικών αναθεωρητικών αξιώσεων (την στιγμή μάλιστα που κοντεύει να γίνει τετελεσμένο η μη Εφαρμογή των Συνθηκών για το δίκαιο της θάλασσας και να καταστεί νέα διεθνής τάξη η αναγνώριση των τετελεσμένων της εισβολής του 1974 στην ΚΔ) δεν διασώζει την αξιοπιστία της Ελληνικής στρατηγικής.

Βασικά και με κάθε λογικό κριτήριο, σταδιακά η Τoυρκία κερδίζει το μείζον χωρίς πόλεμο ενώ δεν αποκλείεται πολεμική κλιμάκωση μέχρι και ένα γενικευμένο πόλεμο, εάν όπως ήδη υπαινιχθήκαμε εισρεύσουν και κυριαρχήσουν ανορθολογικές παραστάσεις. Η επι δεκαετίες σταδιακή κάμψη της Ελληvικής πολιτικής θέλησης να εφαρμόσει αυτό που προβλέπει η διεθνής νομιμότητα πέραν πολλών άλλων σημαίνει ότι η επανάκτηση της αξιοπιστίας δεν είναι πλέον εύκολη ή απλή υπόθεση. Αυτά δε που ακούμε για το «Μακεδονικό» είναι ακραία αποθαρρυντικά για τις δυνατότητες των κατόχων εξουσίας να κατανοήσουν σωστά τις πολιτικές όψεις του διεθνούς συστήματος.

Όταν ένα αμυνόμενο κράτος αναπτύσσει αποτρεπτική στρατηγική κατά των εξωτερικών απειλών κάθε πολεμική εμπλοκή –στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι χιλιάδες παραβιάσεις του θαλάσσιου και εναέριου χώρου οι οποίες ναι μεν αναχαιτίζονται αλλά λόγω του μεγάλου αριθμού τους και της εκτέλεσής τους σε πεδία που αμφισβητείται η Ελληνική κυριαρχία είναι ένα πολύ ασυνήθιστο φαινόμενο– σημαίνει βασικά αποτυχία της Ελληνικής στρατηγικής. Μεγαλύτερη αποτυχία όμως έχουμε και όταν λόγω των διαρκών απειλών και μικρών εμπλοκών τις οποίες ο αμυνόμενος κατευνάζει αντί να αποτρέπει, ο επιτιθέμενος κατορθώνει έτσι να κερδίσει τον πόλεμο χωρίς μάχη.

Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποια στιγμή δεν θα υπάρξει μεγάλη πολεμική εμπλοκή. Η μεγάλη πολεμική εμπλοκή μπορεί να προκληθεί για πολλούς λόγους. Μεταξύ άλλων: Υπερβολική αυτοπεποίθηση του επιτιθέμενου, λανθασμένες εκατέρωθεν εκτιμήσεις για την αποφασιστικότητα της άλλης πλευράς και μια πιθανή γενικότερη ανάφλεξη στην περιφέρεια που μπορεί να συμπαρασύρει και άλλα κράτη και να εντείνει γνωστές μεθοδεύσεις των ηγεμονικών κρατών για να αυξήσουν τον στρατηγικό έλεγχο στις περιφέρειες με κατατριβή «φίλων» και «εχθρών» και με μεταφορά βαρών που εκπληρώνουν τον έλεγχο των περιφερειακών ανακατανομών ισχύος.

Πηγή. Το πιο πάνω κείμενο αρχικά δημοσιεύτηκε με τίτλο «Η Αθήνα χαρίζει αλαζονεία στην Άγκυρα» στο slpress.gr

Συναφείς παρεμβάσεις

Ελληνική αποτρεπτική στρατηγική: Μια ιδιόμορφη εύθραυστη και επικίνδυνα έωλη «ενδιάμεση κατάσταση» https://wp.me/p3OlPy-1Va – https://wp.me/p3OqMa-1tx
Τα ηγεμονικά κράτη, η Ελλάδα και τα στρατηγικά παίγνια https://wp.me/p3OlPy-1Y0
Ο Ερντογάν και οι στρατηγικοί προσανατολισμοί του https://wp.me/p3OlPy-1XR
Η επανεκλογή ως Προέδρου της Τουρκίας του (Νταβουτογλιανών στρατηγικών προσανατολισμών) Ταγίπ Ερντογάν https://wp.me/p3OlPy-1XB
«Μακεδονικές Συμπληγάδες» και Μεταψυχροπολεμική διεθνής πολιτική https://wp.me/p3OlPy-1Xc
Η Συμφωνία (με την FYROM) διευρύνει την αστάθεια στα Βαλκάνια (ηχητικό) https://wp.me/p3OlPy-1X4
Το «Μακεδονικό» αναδεικνύει την ελλειμματική γνώση της διεθνούς πολιτικής και τον νομικισμό ως βαρύτατη πολιτική ασθένεια. https://wp.me/p3OqMa-1tW – Π. Ήφαιστος, Ρεσιτάλ εκλογικεύσεων και το «Μακεδονικό άλμα στο κενό» https://wp.me/p3OlPy-1Xj
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ https://wp.me/p3OqMa-1tB
Η «ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ», Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ https://wp.me/p3OlPy-1cH
ΠΕΡΙ ΠΟΛΕΜΟΥ https://wp.me/p3OlPy-1WW
ΠΟΛΕΜΟΣ: ΑΝΙΑΤΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ, ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ, ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ
Αχμέτ Νταβούτογλου, «Το Στρατηγικό Βάθος της Τουρκίας». Αποσπάσματα https://wp.me/p3OlPy-1UQ
Π. Ήφαιστος, Η αποτυχία της Ελληνικής αποτρεπτικής στρατηγικής και «το γκριζάρισμα των νεοελλήνων» https://wp.me/p3OqMa-1t4
Ένοπλες δυνάμεις και εθνομηδενισμός (οι Ένοπλες Δυνάμεις ως θεσμός συλλογικής ελευθερίας) –https://www.facebook.com/p.ifestos/posts/1616478661781010
https://wp.me/p3OlPy-1Ud
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ Ο ΚΛΑΣΙΚΟΣ – Παναγιώτης Κονδύλης, Πόλεμος και ειρήνη στο Αιγαίο https://wp.me/p3OlPy-1Qe. https://www.facebook.com/p.ifestos/posts/1577501145678762
https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/permalink/2049129315369100/
Τουρκική απειλή: Μια νέα στρατηγική αλλά ποια; https://wp.me/p3OlPy-1Qq
ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ «ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ» ΑΛΛΑ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΡΤΙΑ ΚΡΑΤΙΚΑ ΕΠΙΤΕΛΕΙΑ https://wp.me/p3OlPy-1Q5
«Τουρκία-Ελλάδα: Η λογική των ακροβασιών του Ερντογάν και η Κλίνη του Προκρούστη των Στρατηγικών παιγνίων. Βραχυχρόνιοι, μεσοπρόθεσμοι και μακροχρόνιοι στρατηγικοί σχεδιασμοί και μεταβλητές μεγάλης κύμανσης». http://wp.me/p3OlPy-1AE.
«Τουρκική απειλή: Αποτρεπτική στρατηγική και η σχέση απειλών χαμηλής έντασης – μεγάλης πολεμικής σύρραξης» http://wp.me/p3OlPy-1rT.
«Η Τουρκία αναμένει να διαπράξουμε το μοιραίο λάθος – Ανάλυση» – http://www.onalert.gr/stories/panagiwths-hfaistos-tourkia-anamenei-diapra3oume-moiraio-la8os/54404.
Η Τουρκία αναμένει να διαπράξουμε το μοιραίο λάθος https://wp.me/p3OlPy-1Pv
ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ: ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΑΠΕΙΛΩΝ ΧΑΜΗΛΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ – ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΣΥΡΡΑΞΗΣ https://wp.me/p3OlPy-1rT [Πηγή. Δημοσιεύτηκε αρχικά στο On Alert http://www.onalert.gr/stories/panagiwths-hfaistos-tourkia-anamenei-diapra3oume-moiraio-la8os/54404με τίτλο Η Τουρκία αναμένει να διαπράξουμε το μοιραίο λάθος – Ανάλυση ]
«Διαχείριση κρίσεων χαμηλής έντασης, η κλιμάκωση και η αποτρεπτική στρατηγική» https://slpress.gr/idees/i-tourkia-kerdizei-ton-polemo-choris-machi/.
«Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική: Η Τουρκική απειλή, «μικρές κρίσεις»-σωρευτικά αποτελέσματα, αποτρεπτική αξιοπιστία» https://wp.me/p3OlPy-1OV.
Δεν υπάρχει συγκροτημένο κράτος στην Ελλάδα; https://wp.me/p3OlPy-1Nf
Στρατηγική κουλτούρα αποτροπής https://wp.me/p3OlPy-1Na
Τι κερδίζει η Τουρκία από κρίσεις «χαμηλής έντασης» https://wp.me/p3OlPy-1ML
Τι κερδίζει η Τουρκία από κρίσεις «χαμηλής έντασης» https://wp.me/p3OlPy-1ML και http://www.onalert.gr/stories/ti-kerdizeih-htourkia-apo-kriseis-xamhlhs-entashs-analysh/63263.
Τουρκικές ενέργειες στρατηγικού χαρακτήρα και βαθύτατων προεκτάσεων. Οι ύβρεις πάντα φέρνουν Νέμεση https://wp.me/p3OlPy-1M1
Μακεδονικό και τα στραβοπατήματα του «αγαθού Βαλκανικού γίγαντα». Εθνική στρατηγική, Μακεδονικό, στρατηγικές εξελίξεις, Γερμανικό / Μακεδονικό και οι αφετηρίες των εθνομηδενιστών της συμφοράς. https://wp.me/p3OqMa-1re
Μεταψυχροπολεμική Ελληνική διπλωματία, τα Σκόπια και τα αίτια του ελλείμματος εθνικής στρατηγικής https://wp.me/p3OlPy-1Kj
ο ηγεμονικός ανταγωνισμός τον 21 αιώνα και η αστάθεια στις περιφέρειες https://wp.me/p3OlPy-1K6
Η σύρραξη στη Συρία και ο ανελέητος ηγεμονικός ανταγωνισμός ως καθοριστικός παράγων των περιφερειακών διενέξεων http://wp.me/p3OlPy-qo
1821 και σήμερα: Η Ελληνική Επανάσταση και η αξίωση για δημοκρατικό προσανατολισμό και Εθνική Ανεξαρτησία. https://wp.me/p3OlPy-1QD
https://www.facebook.com/p.ifestos/posts/1579474312148112
Ο Ιωάννης Καποδίστριας και οι διπλωματικές διαπραγματεύσεις με τις Μεγάλες Δυνάμεις: Σχέσεις ισχυρών και λιγότερο ισχυρών κρατών στο σύγχρονο διεθνές σύστημα http://wp.me/p3OqMa-1p5
«ΟΙ ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ» http://wp.me/p3OlPy-1FG – http://wp.me/p3OqMa-1oL
ΚΑΤΕΥΝΑΣΜΟΣ: ΚΑΛΕΣΜΑ ΠΟΛΕΜΟΥ Ή ΉΤΤΑΣ ΧΩΡΙΣ ΠΌΛΕΜΟ https://wp.me/p3OlPy-Kx
Το αναδυόμενο πολυπολικό διεθνές σύστημα και ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων στις περιφέρειες: Ανατολική Μεσόγειος, Μέση και Μείζονα Ανατολή*. http://wp.me/p3OlPy-1CO
Ο πόλεμος ως διαχρονικό φαινόμενο http://wp.me/p3OqMa-1nr
ΤΟΥΡΚΙΑ-ΕΛΛΑΔΑ: Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΩΝ ΑΚΡΟΒΑΣΙΩΝ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΚΑΙ Η ΚΛΙΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΠΑΙΓΝΙΩΝ. Βραχυχρόνιοι, μεσοπρόθεσμοι και μακροχρόνιοι στρατηγικοί σχεδιασμοί και μεταβλητές μεγάλης κύμανσης http://wp.me/p3OlPy-1AE – http://wp.me/p3OqMa-1np
ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ: ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΑΠΕΙΛΩΝ ΧΑΜΗΛΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ – ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΣΥΡΡΑΞΗΣ http://wp.me/p3OlPy-1rT
http://wp.me/p3OqMa-1l0 Η Τουρκία αναμένει να διαπράξουμε το μοιραίο λάθος – Ανάλυση – http://www.onalert.gr/stories/panagiwths-hfaistos-tourkia-anamenei-diapra3oume-moiraio-la8os/54404
ΡΩΣΙΑ, ΤΟΥΡΚΙΑ, ΗΠΑ. ΡΕΥΣΤΑ, ΕΦΗΜΕΡΑ, ΠΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΙΜΟΤΕΡΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ http://wp.me/p3OlPy-1ug
Π. Ήφαιστος, ΠΕΡΙΜΕΤΡΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΑΣΙΑΣ: ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ. (Σημειώσεις διάλεξης σε ημερίδα με θέμα την θαλάσσια στρατηγική. ΙΔΙΣ / Σχολή Εθνικής Άμυνας – παράρτημα ορισμών, βασικών πτυχών και σύνδεση με Ελλάδα) http://wp.me/p3OlPy-1iU
Π. Ήφαιστος, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ: ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ – Το μεθοδολογικό και φιλοσοφικό σταυροδρόμι και ο θανατηφόρος χαρακτήρας κάθε κατευναστικής στάσης και συμπεριφοράς. http://wp.me/p3OqMa-18d– http://wp.me/p3OlPy-1eZ
CLAUSEWITZ: «Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΕΣΑ» – Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΚΑΙ Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΑ ΠΕΔΙΑ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΙΜΙΩΝ https://wp.me/p3OlPy-WT
ΤΟ ΑΘΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΝΕΛΕΗΤΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ http://wp.me/p3OlPy-1A2
ΤΟ ΑΘΛΗΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΝΕΛΕΗΤΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑhttp://wp.me/p3OqMa-16D
ENAΛΛΑΚΤIΚΕΣ ΕΠIΛΟΓΕΣ ΚI ΔIΛΗΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝIΚΗΣ ΑΠΟΤΡΕΠΤIΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓIΚΗΣ (1990-1)http://wp.me/p3OlPy-JO
«Ο ύστερος νέο-οθωμανισμός και η ελληνική αποτρεπτική στρατηγική»http://wp.me/p3OlPy-jt
ΚΑΤΕΥΝΑΣΜΟΣ: ΦΕΡΝΕΙ ΠΟΛΕΜΟ Ή ΗΤΤΑ ΧΩΡΙΣ ΠΟΛΕΜΟ.https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/permalink/1704692463103630/
ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ «ΙΣΧΥ», Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΥΡΙΟ «ΝΟΜΙΣΜΑ» ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗhttp://wp.me/p3OlPy-AA
Η ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗ ΜΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΟΥ ΚΑΠΟΙΟΙ ΝΟΜΙΣΑΝ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΤΕΥΝΑΣΜΟΥ, ΑΝΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΥhttps://wp.me/p3OlPy-TO
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚH ΑΝΙΣΟΡΡΟΠIΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ ΜΕΤΑΨΥΧΡΟΠΟΛΕΜΙΚΟΙ ΑΝΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΙ–ΚΑΙ ΘEΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛAΔΑΣhttp://wp.me/p3OlPy-Td
ΣΥΡΡΟΗ ΚΑΙ ΚΑΤ’ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ, ΤΑ ΔΕΞΙΟΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΚΑΙ Ο ΑΓΩΝΑΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣhttp://wp.me/p3OlPy-Rw
Ιδεολογίες και Ελληνική Εθνική Στρατηγικήhttp://wp.me/p3OlPy-Qh
ΑΛΦΑΒΗΤΆΡΙΟ: ΠΑΓΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ KΑΘΕ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ – http://wp.me/p3OqMa-12B
ΠΕΡΙ ΣΟΡΟΣ, «»ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ» «ζητήματος»», ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ, ΠΑΡΑΪΔΡΥΜΑΤΩΝ κτλ: «ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΧΩΡΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΟΤΙ ΕΚΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ». https://wp.me/p3OlPy-1LO