Του Μετίν Γκουρκάν
Η σχέση ΗΠΑ – Τουρκίας θύμιζε ένα είδος «υψηλής πολιτικής» που αποφασιζόταν πίσω από κλειστές πόρτες μεταξύ των γενικών επιτελείων των δύο χωρών χωρίς την ιδιαίτερη συμμετοχή των πολιτικών. Η αυτή σχέση αποτελούσε την άγκυρα που πρόσδενε την Τουρκία με το δυτικό μπλοκ ασφαλείας επηρεάζοντας άμεσα τις επιλογές εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας.
Σήμερα μπορεί κανείς ξεκάθαρα να δει τον πάγο που υπάρχει στις διμερείς στρατιωτικές και στρατηγικές – διπλωματικές σχέσεις. Ο Αλί Μπιλγκίν Βαρλίκ, απόστρατος συνταγματάρχης και καθηγητής διεθνών σχέσεων αναφέρει πως η τουρκική κοινή γνώμη δεν εμπιστεύεται τις ΗΠΑ μετά το πραξικόπημα.
«Οι δυνάμεις που υποστηρίζουν τον κοσμικό κράτος στην Τουρκία αντιδρούσαν στο ευρύτερο μεσανατολικό σχέδιο προώθησης του μετριοπαθούς Ισλάμ από πού στήριξαν οι ΗΠΑ από τις αρχές του 2000. Μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου οι συντηρητικοί κύκλοι στην Τουρκία υποψιάζονται πως οι ΗΠΑ σχεδίασαν το πραξικόπημα ή τουλάχιστον δεν στήριξαν την κυβέρνηση.
»Το πραξικόπημα εκτελέστηκε από τους οπαδούς του Γκιουλέν και η άρνηση έκδοσής του μεγιστοποιεί την έλλειψη εμπιστοσύνης της τουρκικής κοινής γνώμης για τις ΗΠΑ», ανέφερε. Ο Βαρλίκ πρόσθεσε πως αν ο Γκιουλέν δεν παραδοθεί από τις ΗΠΑ για να δικαστεί στην Τουρκία η πίεση στις τουρκικές ΕΔ σχετικά με την συνεργασία με τις ΗΠΑ δεν θα αμβλυνθεί.
Ο επίσης απόστρατος συνταγματάρχης και καθηγητής διεθνών σχέσεων στο πανεπιστήμιο Esenyurt, Ουγκούρ Γκουνκγόρ ανέφερε πως η τουρκική κυβέρνηση ενίσχυσε τον έλεγχό της επί των ΕΔ. «Τώρα είναι οι πολιτικοί στην Άγκυρα που αποφασίζουν για τις σχέσεις τουρκικών ΕΔ και ΗΠΑ και για την συνεργασία τους», είπε.
Ο απόστρατός στρατηγός Αχμέτ Γιαβούζ αναφέρει πως οι ΗΠΑ θα εξακολουθήσουν να θεωρούν τους Κούρδους της Συρίας αξιόπιστους εταίρους με στόχο την αναπαραγωγή ενός μοντέλου αντίστοιχου με αυτού των Κούρδων του Ιράκ. Όμως οι ΗΠΑ γνωρίζουν παράλληλα ότι χρειάζονται την Τουρκία, τη στρατιωτική της υποστήριξη και τις βάσεις του Ιντσιρλίκ και του Ντιγιάρμπακιρ για τον αγώνα κατά του ΙΚ.
Πηγές κοντά στην αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα βλέπουν την αποδυνάμωση των στρατιωτικών σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας ως δομικό ζήτημα παρά ως αποτέλεσμα των εξελίξεων στην Συρία, το κουρδικό PYD/YPG ή τον Γκιουλέν. «Οι συνεχείς αλλαγές στάσης της Τουρκίας και οι συνεχείς δικαιολογίες που αυτή προβάλει την καθιστούν απρόβλεπτη και σε βάθος χρόνου ακατανόητη δρούσα στην περιοχή. Αυτή η ασάφεια καθιστά δύσκολη για τις ΗΠΑ τη διατήρηση μιας στιβαρής δομής στρατιωτικής συνεργασίας», αναφέρουν οι πηγές.
Άλλη αμερικανική πηγή αναφέρει πως η αλλαγή στις πολιτικές – στρατιωτικές ισορροπίες στην Τουρκία υπέρ των πολιτικών δεν επιτρέπει στις ΗΠΑ να καθορίσουν τον βασικό τους συνομιλητή στην Άγκυρα. «Στο παρελθόν είχαμε έναν μόνο συνομιλητή, τον αρχηγό του επιτελείου. Τώρα όμως δεν γνωρίζουμε με ποιον να διαπραγματευτούμε. Πρέπει να μιλήσουμε με τον αρχηγό του επιτελείου, το υπουργείο Άμυνας, το υπουργείο Εξωτερικών ή άμεσα με τον πρόεδρο Ερντογάν;», ανέφερε η πηγή.
Το ίδιο πρόβλημα όμως λένε και οι Τούρκοι πως εντοπίζουν στην αμερικανική πλευρά. «Παλιά μιλούσαμε με την EUCOM και την CENTCOM. Σήμερα όμως στην Συρία έχουμε την EUCOM, την CENTCOM, το Πεντάγωνο, την CIA, το State Department και άλλους. Αυτό το περίπλοκο μοντέλο δημιουργεί προβλήματα συντονισμού και παρεξηγήσεις μεταξύ των δύο χωρών» ανέφερε τουρκική πηγή ασφαλείας.
«Οι ΗΠΑ δεν χρειάζεται να ρωτήσουν την Τουρκία για τα βήματα που θα κάνουν κατά του ΙΚ. Οι δυνάμεις του YPG στην Συρία παράσχουν ασφάλεια στις δυνάμεις που πολεμούν το ΙΚ και έχουν αποδειχθεί οι καλύτεροι σύμμαχοι κατά των τζιχαντιστών. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τις προθέσεις της Άγκυρας και τον τελικό σκοπό της Τουρκίας στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών. Αυτός είναι ένας λόγος που χάθηκε η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο χωρών», απαντά αμερικανική πηγή.
Η επικράτηση των πολιτικών στην Τουρκία είχε ως αποτέλεσμα την προαγωγή πολιτικής για εσωτερική κατανάλωση παρά λογικών κινήσεων. Ωστόσο και από την τουρκική πλευρά η καχυποψία είναι μεγάλη αναφορικά με το αν η αμερικανική υποστήριξη προς τους Κούρδους της Συρίας είναι συγκυριακή ή θα εξελιχθεί σε μακροχρόνια στρατηγική σχέση. «Πιστεύω πως και οι ΗΠΑ ακόμα δεν έχουν ξεκαθαρίσει την σχέση τους με το PYD. Οι απόψεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν ταυτίζονται με αυτές της CENTOCOΜ ή του Κογκρέσου», ανέφερε πηγή.
Συμπερασματικά, υπάρχει μια μεγάλη στροφή στις στρατιωτικές σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας αλλά ούτε η Ουάσινγκτον, ούτε η Άγκυρα φαίνεται πως το αντιλαμβάνονται. Η δε στροφή αυτή είναι εμφανής από τον αποφασιστικό πλέον ρόλο των πολιτικών στην Τουρκία, την πίεση που η κοινή γνώμη ασκεί στις τουρκικές ΕΔ, με τις ΗΠΑ να δυσκολεύονται να προσαρμοστούν, την προσπάθεια της Άγκυρας να εκμεταλλευτεί τις διμερείς σχέσεις για εσωτερική κατανάλωση, την προσπάθεια της Τουρκίας να προωθήσει λύσεις που δεν αποδέχονται οι ΗΠΑ, την αντίθεση των δύο χωρών όσον αφορά του PYD και τους Κούρδους και τέλος με τη μη έκδοση του Γκιουλέν.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια