Πώς ένας φονικός ιός έσωσε τα οικοσυστήματα της Αυστραλίας

To 1859, ένας Βρετανός άποικος στην Αυστραλία είχε τη φαεινή ιδέα να απελευθερώσει κουνέλια ώστε να μπορεί να απολαμβάνει το αγαπημένο του χόμπι, το κυνήγι. Σύντομα, όμως, ο πληθυσμός των χαριτωμένων τρωκτικών έφτασε τα 10 δισεκατομμύρια και προκάλεσε ανυπολόγιστες ζημιές στα οικοσυστήματα.
Δεκαετίες μετά, η κατάσταση δείχνει να βελτιώνεται λόγω ενός σοβαρού επιστημονικού λάθους.

Το 1995, ερευνητές ενός κυβερνητικού ινστιτούτου πειραματίζονταν με τον «ιό της αιμορραγικής ασθένειας των κουνελιών», ή RHDV, τον οποίο κρατούσαν απομονωμένο στα εργαστήριά τους σε ένα νησί έξω από τις ακτές της Νότιας Αυστραλίας. Δεν είχαν υπολογίσει όμως ότι ο ιός θα μπορούσε να δραπετεύσει ως λαθρεπιβάτης σε μύγες που εισέβαλαν στο εργαστήριο.

Οι μύγες μετέφεραν τον RHDV στην ενδοχώρα και τα μέτρα που ελήφθησαν για τη συγκράτησή του απέτυχαν. Η αποτυχία, όμως, σύντομα αναγνωρίστηκε ως θεαματική επιτυχία: ο ιός εξόντωσε το 60% των αδέσποτων κουνελιών και έδωσε στα οικοσυστήματα την ευκαιρία να ανακάμψουν.

Δεδομένου ότι όλα τα προηγούμενα μέτρα που είχαν ληφθεί για τον περιορισμό των κουνελιών είχαν αποτύχει, η κυβέρνηση υιοθέτησε επίσημα τη χρήση του ιού το 1996.

Δύο δεκαετίες μετά, μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Conservation Biology επιβεβαιώνει ότι οι πληθυσμοί ντόπιων ειδών χλωρίδας και πανίδας έχουν αρχίσει να ανακάμπτουν. Η ενδημική βλάστηση επανήλθε και οι πληθυσμοί των καγκουρό και άλλων μικρών θηλαστικών άρχισαν να μεγαλώνουν, λένε οι ερευνητές, οι οποίοι συνέκριναν μετρήσεις από έρευνες πεδίου πριν και μετά την άφιξη του ιού.

Ελλείψει άλλων πειστικών απαντήσεων, η μόνη εξήγηση είναι ότι τα οικοσυστήματα πρέπει να ανέκαμψαν λόγω της εξόντωσης των κουνελιών. Πώς όμως μπορεί να συνέβη αυτό;

Επί δεκαετίες, εξηγούν οι ερευνητές, τα ξενόφερτα κουνέλια βοσκούσαν ανενόχλητα και περιόριζαν έτσι τη βλάστηση που προσφέρει καταφύγιο και τροφή σε άλλα είδη. Ένας δεύτερος λόγος που αναγνωρίζει η μελέτη είναι ότι η εξαφάνιση των κουνελιών οδήγησε σε μείωση των βασικών θηρευτών τους, των αλεπούδων και των γάτων.

Οι αλεπούδες και οι γάτες επίσης δεν είναι ενδημικά είδη της Αυστραλίας -μεταφέρθηκαν εκεί από τον άνθρωπο και προκάλεσαν μεγάλη οικολογική καταστροφή και εξαφανίσεις ενδημικών ειδών.

Όπως φαίνεται, η μείωση της διαθέσιμης τροφής λόγω εξαφάνισης των κουνελιών συρρίκνωσε τους πληθυσμούς γάτων και αλεπούδων και οδήγησε έτσι σε αύξηση των μικρών ζώων με τα οποία τρέφονται αυτοί οι θηρευτές όταν δεν βρίσκουν κουνέλια.

Δεδομένου ότι η Αυστραλία δαπανά κάθε χρόνια εκατομμύρια δολάρια για την απομάκρυνση των αιλουροειδών και των αλεπούδων, η ευρύτερη χρήση του ιού RHDV θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το κόστος, λένε οι ερευνητές.

Αργότερα φέτος, η κυβέρνηση σκοπεύει απελευθερώσει ένα νέο, πιο φονικό στέλεχος του ιού, το οποίο ίσως βοηθήσει στην επαναφορά της Αυστραλίας στην φυσική της κατάσταση.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΔΟΛ

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.