Πώς ένας σεισμός δημιούργησε νέο είδος ψαριού

Ένα μικρό ψαράκι εξελίχθηκε αστραπιαία ύστερα από ισχυρότατη σεισμική δόνηση που σημειώθηκε το 1964 στην Αλάσκα

Τα είδη συνήθως εξελίσσονται σε μεγάλες χρονικές κλίμακες, καμιά φορά όμως αυτό συμβαίνει σχεδόν αστραπιαία. Παράδειγμα είναι ένα μικρό ψάρι που χρειάστηκε λιγότερο από 50 χρόνια για να μεταμορφωθεί έπειτα από έναν ακραίο σεισμό που χτύπησε την Αλάσκα το 1964.

Ο δεύτερος ισχυρότερος σεισμός που έχει καταγραφεί ποτέ, μεγέθους 9,2 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ, χτύπησε στις 27 Μαρτίου 1964 και ανύψωσε τη γη κατά αρκετά μέτρα. Ως αποτέλεσμα, πολυάριθμες λιμνούλες γλυκού νερού εμφανίστηκαν στα νησιά του Κόλπου της Αλάσκας.

Μέσα στις λιμνούλες παγιδεύτηκαν ψάρια του είδους Gasterosteus aculeatus, τα οποία απαντώνται και στην Ελλάδα όπου είναι γνωστά ως «αγκαθερά». Το είδος αυτό κανονικά ζει στη θάλασσα, αναπαράγεται όμως σε γλυκά νερά, γι΄αυτό και επέζησε στις λιμνούλες που δημιούργησε ο σεισμός.

Σήμερα, τα αγκαθερά που ζουν σε αυτές τις λίμνες παρουσιάζουν δραματικές αλλαγές στα γονίδια και την εμφάνισή τους -τα μάτια, το σχήμα, το χρώμα ο σκελετός και άλλα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά τους διαφέρουν σε σχέση με τους συγγενείς τους που παρέμειναν στη θάλασσα.

Η διαπίστωση αυτή δείχνει πόσο γρήγορα μπορούν ορισμένα είδη να αντιδρούν σε απότομες μεταβολές του περιβάλλοντος.

Προσαρμογή εξπρές

«Σε ορισμένους από τους πληθυσμούς που εξετάσαμε, βρήκαμε ενδείξεις αλλαγών που εμφανίστηκαν σε λιγότερο από δέκα χρόνια. Αυτό δείχνει ότι οι εξελικτικές αλλαγές μπορούν να συμβούν γρήγορα, κάτι που πιθανότατα συμβαίνει και με άλλους οργανισμούς» λέει ο Ουίλιαμ Κρέσκο του Πανεπιστημίου του Όρεγκον, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση PNAS.

Όπως επισημαίνει, αυτό που συνέβη στα αγκαθερά της Αλάσκας το 1964 είχε ξανασυμβεί και πριν από 13.000 χρόνια, γύρω στο τέλος της πιο πρόσφατης εποχής των παγετώνων. Η υποχώρηση των πάγων δημιούργησε τότε όγκους υγρού νερού, οι οποίοι σταδιακά αποικίστηκαν από αγκαθερά.

Τα ψάρια αυτά παραμένουν μέχρι και σήμερα απομονωμένα από τον πληθυσμό που ζει στη θάλασσα, και είναι διαφορετικά από τα αγκαθερά του γλυκού νερού που εμφανίστηκαν μετά το σεισμό.

Όπως λέει η Σούζαν Μπάσαμ του Πανεπιστημίου του Όρεγκον, «τα αγκαθερά μπορούν να προσαρμόζονται σε τόσο μικρές χρονικές κλίμακες επειδή το είδος τους έχει εξελίξει, εδώ και εκατομμύρια χρόνια, μια ποικιλία γενετικών τρικ προκειμένου να μπορεί να επιζεί σε νέους βιότοπους γλυκού νερού».

«Αυτή η κρυμμένη γενετική ποικιλότητα παραμένει στη θάλασσα όπου περιμένει για τέτοιες ευκαιρίες».

Αν η εξέλιξη συνεχίσει να προχωρά με αυτόν τον ρυθμό, τα αγκαθερά στις νέες λίμνες της Αλάσκας θα αναγνωριστούν τελικά ως νέο είδος.

ΤΟ ΒΗΜΑ science

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.