Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας
Χωριά σαν αϊτοφωλιές, μεγαλειώδη βουνά που σου κόβουν την ανάσα, αξεπέραστοι ήρωες, νερά που δεν σταματούν να τρέχουν ποτέ, θρυλικά γεφύρια, ποτάμια και λιμνοθάλασσες· καλώς ήρθες στην Άρτα!
Ένα ταξίδι στην Άρτα είναι μια περιπέτεια που δεν θέλεις να τελειώσει, ένα σεργιάνι ανάμεσα σε τοπία ετερόκλητα που συνταιριάζουν εικόνες οι οποίες, με έναν μαγικό τρόπο, εναλλάσσονται χωρίς να το καταλαβαίνεις. Αστικά κέντρα και γραφικά χωριά σκαρφαλωμένα στις βουνοπλαγιές, θρύλοι για πρωτομάστορες, ποταμοί και λίμνες, ο Αμβρακικός και η Κορωνησία, θρησκευτικά μνημεία και διαδρομές ανάμεσα σε πυκνά δάση και τοπία που κόβουν την ανάσα.
Πρωτεύουσα του νομού και αδιαμφισβήτητο κέντρο της κάθε δραστηριότητας είναι φυσικά η Άρτα. Και στην Άρτα το πιο διάσημο αξιοθέατο, που το ξέρεις ακόμα κι αν δεν έχεις δει ούτε μισή φωτογραφία του, είναι το γεφύρι της. Πέρα από τον περίφημο θρύλο που το συνοδεύει για τη γυναίκα του πρωτομάστορα που έπρεπε να «σφραγίσει» με το σώμα της την ευστάθειά του, το γεφύρι αποτέλεσε κάποτε και το όριο της ελεύθερης από την αλύτρωτη Ελλάδα.
Κέντρο σήμερα της Αρτας είναι η πλατεία Σκουφά, όπου χτυπά ο παλμός της κίνησης μέρα και νύχτα. Θα δεις ακόμα τον εκπληκτικό ναό της Παρηγορήτισσας με τον τρούλο του (ψηφιδωτού) Παντοκράτορα, θα περάσεις και από τον ναό της Αγίας Θεοδώρας με τα παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα και τον τάφο της ίδιας της αγίας, θα συνεχίσεις το βυζαντινό σεργιάνι στην εκκλησιά του Αγίου Βασιλείου της Αγοράς με την περίτεχνη κεραμοπλαστική διακόσμηση, θα κάνεις τη βόλτα σου στο Αρχαιολογικό Μουσείο, θα ανέβεις και στον πευκόφυτο λόφο της Περάνθης για να δεις τη θέα σ’ όλη την Αρτα και το ημικύκλιο που σχηματίζει ο Αραχθος περιμετρικά της πόλης.
Δεν θα παραλείψεις να δεις το Κάστρο, πιστό φύλακα της Αρτας από την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου, και φυσικά τα τείχη της αρχαίας Αμβρακίας, της λαμπρής αρχαίας πολιτείας που υπήρξε πρωτεύουσα του Κοινού των Ηπειρωτών.
Στα χνάρια του Καραϊσκάκη
Στα νότια της Αρτας, ο Αμβρακικός κόλπος και η λιμνοθάλασσα της Κορωνησίας χαρίζουν καινούργιες, διαφορετικές εικόνες. Μα η εναλλαγή είναι συνεχής, ασταμάτητη. Από τα νερά του Αμβρακικού, στα νερά των Τζουμέρκων, σ’ αυτά τα μεγαλειώδη, υποβλητικά βουνά που έχουν αγαπηθεί όσο λίγα και εξακολουθούν να προκαλούν ρίγη στους τυχερούς που τα επισκέπτονται.
Οι διαδρομές από το φράγμα Πουρναρίου και την τεχνητή λίμνη μέχρι το Βουργαρέλι κι από κει στα Θεοδώριανα, στα Αγναντα και στους Μελισσουργούς είναι βγαλμένες από τα πιο ευφάνταστα όνειρα του απαιτητικού ταξιδιώτη. Εντυπωσιακές βουνοκορφές, γκρεμοί που ζαλίζουν, ατμόσφαιρα, δάση πυκνά μα και άγρια, χωριά που ξεφυτρώνουν στις τραχιές πλαγιές, τρεχούμενα νερά και λαϊκές παραδόσεις που συγκινούν.
Στα ανατολικά όρια της Αρτας με τη Θεσσαλία, στην περιοχή της Ανω Καλεντίνης και της Σκουληκαριάς, έρχεσαι στα βήματα του Γεωργίου Καραϊσκάκη, του ηρωικού οπλαρχηγού που γεννήθηκε εδώ (στη Σκουληκαριά) και φέρει το όνομά του η ευρύτερη περιοχή. Ανάμεσα στα όμορφα χωριά, θα ανακαλύψεις παμπάλαιους ναούς και μοναστήρια, όλα άρρηκτα συνδεδεμένα με την τοπική ιστορία αλλά και το σήμερα, μια αέναη συνέχεια όπου παρελθόν, παρόν και μέλλον μπλέκονται δημιουργικά μεταξύ τους.
Φύση, φαγητό, παράδοση
Στην ευρύτερη περιοχή της Αρτας μπορείς να επιδοθείς σε αρκετές μορφές εναλλακτικού τουρισμού: οικολογικός και περιβαλλοντικός, περιπατητικός, εκκλησιαστικός, γαστριμαργικός. Μην παραλείψεις να δοκιμάσεις τα πλούσια γαλακτοκομικά προϊόντα από την ορεινή περιοχή των Τζουμέρκων!
«Δεν θα βρεις αταίριαστη ούτε πέτρα!»
Τα βουνά των Τζουμέρκων είναι από τα πιο συγκλονιστικά τοπία που θα αντικρίσεις ποτέ. Μια φορά να ‘ρθεις και θα καταλάβεις πως δεν υπάρχει ίχνος υπερβολής σ’ αυτό. Οι επιβλητικές κορυφές, οι τραχιές κι απότομες πλαγιές που πάνω τους «γαντζώνονται» σαν αετοφωλιές οι ορεινοί οικισμοί, τα άφθονα νερά που δεν σταματούν λεπτό να τρέχουν, οι διαδρομές ανάμεσα στα δάση, οι άνθρωποι. Και τόσα άλλα. Γι’ αυτό και οι φίλοι των Τζουμέρκων, που ξέρουν καλά τα μέρη εδώ και δεν τα συγκρίνουν με τίποτα άλλο, λένε: «Τα Τζουμέρκα είναι τόσο τέλεια φτιαγμένα, που δεν θα βρεις αταίριαστη ούτε πέτρα»· κι άδικο δεν μπορείς να τους δώσεις.
Τα Τζουμέρκα ή Αθαμανικά Ορη απλώνονται σε δύο νομούς, στην Αρτα και στα Γιάννενα· όχι πως τα ανυπότακτα βουνά γνωρίζουν οριογραμμές, αλλά για τη χωροταξία του πράγματος. Στην Αρτα ανήκουν τα Κεντρικά Τζουμέρκα, με πρωτεύουσα και μεγαλύτερο κεφαλοχώρι τους το ιστορικό Βουργαρέλι (περίπου 55 με 60 χλμ. από την Αρτα), χτισμένο σε υψόμετρο που φτάνει και τα 800 μέτρα, κι «αγκαλιασμένο» από πυκνό ελατόδασος: είναι η ιδανική βάση για την εξερεύνηση των Κεντρικών Τζουμέρκων.
Το Βουργαρέλι είναι από τα πιο παλιά χωριά των Τζουμέρκων, η ιστορία του καταγράφεται σε έγγραφα ήδη του 17ου αι., είναι όμως κι από τα πιο ζωντανά χωριά της περιοχής (και η έδρα του δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων), με περίπου πεντακόσιους μόνιμους κατοίκους να ζουν εδώ. Τον χειμώνα, διότι από την άνοιξη και μετά ο πληθυσμός τραβάει την ανηφόρα, χάρη στους επισκέπτες, ντόπιους και μη, που τιμούν δεόντως το χωριό.
Στο Βουργαρέλι θα κάνεις λοιπόν μια στάση στη μεγάλη, πλακόστρωτη πλατεία του χωριού με τα πελώρια πλατάνια, τις ταβέρνες και τα καφενεία και φυσικά τις βρύσες του! Τα τρεχούμενα νερά είναι άλλωστε κυρίαρχο στοιχείο της ζωής στα Τζουμέρκα, θα τα συναντάς συνέχεια. Στις πολλές του βρύσες μάλιστα οφείλει (κατά μία εκδοχή) και το όνομά του το χωριό, από τον θόρυβο που κάνουν τα πλούσια νερά αναβλύζοντας. Κάποιες από τις πετρόκτιστες κρήνες έχουν και τα ονόματά τους, η Αρχόντω, η Κρυστάλλω, η κρήνη του καπετάν Γιάννη. Ο τοπικός θρύλος θέλει μάλιστα το νερό τους να εξασφαλίζει σε όποιον το πιει και… νύφη απ’ τα Τζουμέρκα!
Στην πλατεία θα δεις και τον ναό του Αγίου Νικολάου, όμως δεν θα ‘ναι και το μοναδικό προσκύνημα στο Βουργαρέλι. Στις βορειότερες άκρες του χωριού θα δεις το παλιό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου (περίπου του 1360), προστάτη της περιοχής. Η σημασία του μεγάλη και πολλαπλή: αξίζει να δεις τις τριακοσίων ετών αγιογραφίες στο καθολικό του ναού, αξίζει επίσης να ρωτήσεις και για την ιστορία του, για τότε που Ηπειρώτες και Ρουμελιώτες οπλαρχηγοί με πρώτο όλων των Γεώργιο Καραϊσκάκη συγκεντρώθηκαν εδώ και άναψαν τη φλόγα της Επανάστασης στα Τζουμέρκα.
Λίγο έξω από το Βουργαρέλι, στα 3 χλμ. περίπου απ’ το χωριό (θέση Παλαιοχώρι), θα βρεις ακόμη ένα σπουδαίο όσο και ασυνήθιστο θρησκευτικό μνημείο. Είναι η Κόκκινη Εκκλησία ή Παναγία Βελλάς, ένα βυζαντινό στολίδι ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, με πιο χαρακτηριστικό στοιχείο τα κόκκινα κεραμικά (εξ ου και το όνομά της). Οι αγιογραφίες της πάνε πίσω μέχρι και στο 1295, γι’ αυτό και πολλές απ’ αυτές διακρίνονται πλέον με δυσκολία.
Συνεχίζοντας από το Βουργαρέλι, θα κινηθείς είτε προς τα ανατολικά και βόρεια, με κατεύθυνση προς Αθαμάνιο και Θεοδώριανα, είτε προς δυτικά και βόρεια, προς Κυψέλη, Αγναντα και τελικό προορισμό τους Μελισσουργούς.
Τέρμα Θεού ή αρχή του κόσμου;
Αν αποφασίσεις να συνεχίσεις λοιπόν προς τα ανατολικά, το πρώτο χωριό που θα συναντήσεις, μόλις 5 χλμ. από το Βουργαρέλι, είναι το Αθαμάνιο, όμορφο και φροντισμένο, με τους ξενώνες του και την οργιαστική του βλάστηση. Από εδώ ξεκινά μια συγκλονιστική διαδρομή που λίγες φορές θα έχεις την ευκαιρία να κάνεις, μέχρι τον ορεινό οικισμό των Θεοδώριανων.
Από το Αθαμάνιο συνεχίζεις βορειότερα και ετοιμάζεσαι για συνεχείς στροφές που θα σε φέρνουν όλο και ψηλότερα, μπαίνοντας για τα καλά στον ορεινό όγκο των Αθαμανικών ορέων. Ο δρόμος θέλει προσοχή, όμως τι να πεις και για το τοπίο, που θα σε αναγκάζει σε συνεχείς στάσεις για να βεβαιώνεσαι πως αυτά που βλέπεις υπάρχουν στα αλήθεια και δεν είναι παραίσθηση;
Η πρώτη απαραίτητη στάση είναι στο διάσελο του Σταυρού (1.440-1.450 μ. υψόμετρο), με τη συγκλονιστική θέα: κορυφογραμμές της νότιας Πίνδου, ένα μεγάλο κομμάτι της λεκάνης του Αχελώου, ο αρτινός κάμπος και στο βάθος ο Αμβρακικός κόλπος. Θυμήσου πως τον χειμώνα, σαν βαραίνει πολύ ο καιρός, ο Σταυρός μαζεύει πολύ χιόνι και το πέρασμα συχνά κλείνει. Πολύ κοντά στο διάσελο, στη θέση Λιβάδι, βρίσκεται και το πάρκο χειμερινών δραστηριοτήτων, που τα Σαββατοκύριακα του χειμώνα (και τις αργίες) συγκεντρώνει πολλούς φίλους των χειμερινών σπορ.
Θεοδώριανα, ένα χωριό-στολίδι στις βουνοπλαγιές
Από το Αθαμάνιο μέχρι τα Θεοδώριανα η διαδρομή είναι συνολικά 16 χλμ., oι στροφές πολλές κι οι κορυφές που παρατηρείς ακόμη περισσότερες, η μια ψηλότερη από την άλλη. Η υψηλότερη όλων είναι το Καταφίδι, στα 2.393 μ., ή «Πυραμίδα» όπως την αποκαλούν εδώ. Καθώς προχωράς, ο δρόμος πολλές φορές μοιάζει να «χώνεται» στα βάθη των βουνών, ο ορίζοντας συχνά χάνεται και μονάχα λίγο πριν φτάσεις στα Θεοδώριανα ανοίγει ξανά και το βλέμμα αγκαλιάζει τις άγριες πλαγιές των Αθαμανικών.
Τα Θεοδώριανα είναι ένα χωριό που τον χειμώνα δεν φιλοξενεί παραπάνω από 25-30 κατοίκους, όμως το καλοκαίρι ξεπερνά πολλές φορές και τους δύο χιλιάδες. Σε υψόμετρο 950 μ., τέρμα Θεού για κάποιους, ευλογημένη αρχή για άλλους, το χωριό μοιάζει απόλυτα εναρμονισμένο με το συγκλονιστικής ομορφιάς τοπίο, οι κεραμοσκεπές του φαίνονται σαν να ξεπηδούν απ’ τα βράχια, σωστές αετοφωλιές. Παλιό χωριό κι αυτό, με το όνομά του να αναφέρεται ως Θεοδώριανα ήδη από το 1695 σε βενετσιάνικους καταλόγους, ζει σήμερα από την κτηνοτροφία που αριθμεί πάνω από δεκαπέντε χιλιάδες πρόβατα.
Πολλά από αυτά βόσκουν στο οροπέδιο της Κωστηλάτας, άλλη μια τοποθεσία με τη δική της παρουσία στις σελίδες της Ιστορίας. Η Κωστηλάτα ανήκε κάποτε σε Τούρκους αγάδες, την απέκτησαν ντόπιοι τσιφλικάδες και έπειτα από αγώνες πέρασε στα χέρια του τοπικού αναγκαστικού συνεταιρισμού. Είναι όμως ονομαστή και για τις δεκάδες πηγές της, για το νερό που εμφιαλώνεται και κυκλοφορεί κι αυτό με την επωνυμία «Κωστηλάτα», για τις νεροτριβές της κι επίσης για τους καταρράκτες της, που έχουν νερό όλο τον χρόνο, με γνωστούς εκείνους της Σούδας (οδηγεί ένα μονοπάτι 15′ περίπου).
Εντυπωσιακοί καταρράκτες και διαδρομές στις όχθες της λίμνης
Για να συνεχίσεις τη διαδρομή μετά τα Θεοδώριανα, θα πρέπει αναγκαστικά να γυρίσεις πίσω. Σύνδεση άλλη δεν υπάρχει, με εξαίρεση τον χωματόδρομο που συνεχίζει βόρεια προς τους Μελισσουργούς, που θα πάρεις μόνο αν ο καιρός το επιτρέπει και έχεις απόλυτη εμπιστοσύνη στο αυτοκίνητό σου. Τζουμέρκα είναι αυτά, δεν αστειεύονται!
Επιστροφή στο Βουργαρέλι λοιπόν, κι αυτήν τη φορά διάλεξε τον δρόμο προς τα νοτιοδυτικά, προς το Κάτω Αθαμάνιο και το φράγμα του Πουρναρίου. Δεν θα χρειαστεί να φτάσεις μέχρι το υδροηλεκτρικό φράγμα, αξίζει ωστόσο να έρθεις μέχρι τον οικισμό της Κάτω Καλεντίνης, που ένα μέρος του έχει χαθεί κάτω από τα νερά της τεχνητής λίμνης που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του ’80. Μένοντας εκτός κεντρικού δρόμου, μπορείς να ακολουθήσεις τους επαρχιακούς δρόμους που κινούνται όλο και πιο κοντά στις όχθες της τεχνητής λίμνης και του Αραχθου: Δίστρατο, Τραπεζάκι, Φτέρη και Βαθύκαμπος είναι μικρά χωριά χωρίς υποδομές, στα οποία αξίζει ωστόσο να αφιερώσεις ένα μέρος από τον χρόνο σου για να τα ανακαλύψεις.
Στο χωριό του Κ. Μπαλάφα
Ξανά στον κεντρικό δρόμο και πορεία προς τα βορειοδυτικά. Πρώτος σταθμός η Κυψέλη, περίπου 10 χλμ. από το Βουργαρέλι, το χωριό όπου γεννήθηκε ο Κώστας Μπαλάφας, ο «φωτογράφος της Αντίστασης». Χτισμένο στις πλαγιές του βουνού, με υψομετρική διαφορά ανάμεσα στα ψηλότερα και τα χαμηλότερα σπίτια της, η Κυψέλη έχει περίπου εκατό μόνιμους κατοίκους. Μια βόλτα στα ωραία καφενεία της πλατείας είναι επιβεβλημένη, όπως επίσης και μια επίσκεψη στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ζωής, του Παντελή Καραλή, κι αυτό στην πλατεία. Ο χώρος του δεν είναι πολύ μεγάλος, όμως θα χάσεις τον νου σου απ’ όσα θα δεις εδώ μέσα: χιλιάδες αντικείμενα για το σπίτι, το χωράφι, τη ζωή και την παράδοση του τόπου, αποτέλεσμα δεκαετιών προσεκτικής και επίμονης συλλογής.
Στο τρίστρατο προς Καλλονή και Ράμια στρίβεις δεξιά και χαράζεις πορεία προς βορρά. Θα περάσεις τα χωριά Ράμια και Λεπιανά, θα στρίψεις ξανά προς αριστερά και θα κατευθυνθείς προς Κάτω Γραικικό και την Παναγιά τη Χρυσοσπηλιώτισσα. Η εκκλησία βρίσκεται σε μια μάλλον δυσπρόσιτη μα πολύ όμορφη τοποθεσία, και μετράει ούτε λίγο ούτε πολύ εννέα (με δέκα) αιώνες ζωής (11ος αι.). Κάποτε υπήρχε ολόκληρο μοναστηριακό συγκρότημα εδώ, ωστόσο μονάχα τούτος ο ναός έχει απομείνει. Κάποιες μαρτυρίες μιλούν για την εικόνα της που εμφανίστηκε σε μια κοντινή σπηλιά, άλλες πως η εκκλησία λειτούργησε κάποτε και ως κρυφό σχολείο.
Περίπου 15 χλμ. ΒΑ από το Κάτω Γραικικό είναι ο Καταρράκτης, χωριό που θεωρείται από πολλούς ως ανερχόμενο τουριστικά, χάρη ?τι άλλο;- στους καταρράκτες του που τον χειμώνα, ή έπειτα από βροχές, είναι στ’ αλήθεια εντυπωσιακοί! Ομως, και μέσα στο χωριό η παρουσία του υγρού στοιχείου είναι εμφανής, με πιο χαρακτηριστικό δείγμα την κρήνη με τις τέσσερις βρύσες – λεοντοκεφαλές! Δυο βήματα από τον Καταρράκτη είναι το μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης (18ος αι.), ενώ λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα θα βρεις και το γνωστό δασικό χωριό Κέδρος.
Φτιαγμένα από νερό και λιθάρια
Από τον Καταρράκτη θα συνεχίσεις την πορεία προς βορρά. Πριν φτάσεις στα Αγναντα, αξίζει να κάνεις μια μικρή παράκαμψη για να πλησιάσεις ξανά τις όχθες του Αραχθου και να δεις ό,τι έχει απομείνει σήμερα από το διάσημο γεφύρι της Πλάκας.
Τα μανιασμένα νερά κατάφεραν να το ρίξουν, μα πιο δυνατός από τον κρότο που έκανε πέφτοντας αντήχησε ο στεναγμός των κατοίκων της περιοχής που είδαν ένα τέτοιο στολίδι να σωριάζεται… Ηταν βλέπεις το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι στα Βαλκάνια, η καμάρα του άνοιγε στα 40 μ. και το ύψος του έφτανε τα 20 μ. Ευχής έργον θα ‘ναι οι πολυπόθητες εργασίες αποκατάστασης να γίνουν γρήγορα πραγματικότητα.
Ορεινό κεφαλοχώρι από τα λίγα είναι τα Αγναντα ή η Αγναντα, όπως συνηθίζουν να το αποκαλούν οι ντόπιοι. Οπως παντού στα Τζουμέρκα, έτσι κι εδώ η παρουσία του νερού είναι καταλυτική, με τους νερόμυλους και τις ντριστέλες (νεροτριβές) να είναι απόλυτα ενταγμένοι στον ιστό του χωριού. Φυσικά θα καθίσεις στην πλατανοσκέπαστη πλατεία του οικισμού, θα παραγγείλεις το καφεδάκι σου με νερό δροσερό κατευθείαν από τα Τζουμέρκα και θα επιτρέψεις στον εαυτό σου να χαθεί σε μια βόλτα στα καλντερίμια του χωριού.
Λίγο βορειότερα από τα Αγναντα, στα όρια πια της Αρτας με τα Γιάννενα, βρίσκονται οι Κτιστάδες, το τελευταίο χωριό των Κεντρικών Τζουμέρκων πριν από τις πινακίδες που πληροφορούν για την αλλαγή νομού. Δεν θέλει πολλή σκέψη για το πώς πήρε το όνομά του το χωριό: από την τέχνη των κατοίκων του, που κάποτε το εγκατέλειπαν για μήνες χτίζοντας τα σπίτια του κόσμου εδώ κι εκεί.
Φεύγοντας από τους Κτιστάδες, συμβαίνει το εξής παράδοξο: Τελειώνει η Αρτα, όχι όμως και τα Κεντρικά Τζουμέρκα, τελειώνει ο νομός, αλλά η διαδρομή έχει ακόμα κάμποσα χιλιόμετρα. Τι συμβαίνει; Απλώς, ο δρόμος μέχρι τους Μελισσουργούς περνάει υποχρεωτικά από την επικράτεια των Ιωαννίνων, κι έτσι θα χρειαστεί να βγεις για λίγο από τα όρια της Αρτας, να περάσεις τα Πράμαντα, κι έπειτα να ξαναμπείς Αρτα και να συνεχίσεις μέχρι το χωριό. Οχι πως θα το έπαιρνες είδηση δηλαδή αν δεν υπήρχε η σχετική σήμανση· είπαμε, τα Τζουμέρκα δεν καταλαβαίνουν από οριοθετήσεις…
Οι… ιδιαίτεροι Μελισσουργοί
Οι Μελισσουργοί λοιπόν δεν έχουν άμεση σύνδεση με κανένα άλλο χωριό της Αρτας. Μονάχα ο δύσβατος χωματόδρομος που οδηγεί στα Θεοδώριανα υπάρχει, όπως είπαμε, ωστόσο το να περάσεις πάνω από τον αυχένα των Τζουμέρκων δεν είναι και το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο, εκτός πια κι αν επιλέξεις να τον περπατήσεις, οπότε τότε μάλλον αλλάζει το θέμα!
Εδώ θα δεις ένα από τα ωραιότερα χωριά των Τζουμέρκων, με την πελώρια πλατεία του, με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και με τους φιλόξενους κατοίκους του, που μπορεί να είναι ελάχιστοι (δεν ξεπερνούν τους 35-40), μα είναι πάντα ανοιχτοί.
Εδώ λοιπόν, στην καρδιά των Αθαμανικών ορέων, στα Κεντρικά Τζουμέρκα, είναι το πιο ταιριαστό σημείο για να γραφτεί ο επίλογος της περιήγησής μας σε μια από τις πιο συγκλονιστικές περιοχές της Ελλάδας!…
Η γενέτειρα του ηρωικού «γιου της καλογριάς»
Το όνομα και τα κατορθώματά του τα γνωρίζουν και όσοι δεν έχουν ασχοληθεί ποτέ με τη μελέτη της Ιστορίας. Η προσωπικότητα του Γεώργιου Καραϊσκάκη είναι τόσο λαμπερή που αρκεί από μόνη της για να τραβήξει την προσοχή αλλά και να εκπροσωπήσει μια ολόκληρη περιοχή. Οχι πως λείπουν από τον ομώνυμο δήμο τα αξιοθέατα με παρελθόν και ενδιαφέρον, μα όταν γεννήθηκε στα μέρη σου ένας ήρωας αυτού του διαμετρήματος, όλα τα υπόλοιπα αναπόφευκτα περνούν σε δεύτερη μοίρα.
Ο ήρωας γεννήθηκε λοιπόν το 1782, σ’ ένα κελί του μοναστηριού της Κοίμησης, στη Σκουληκαριά. Το προσωνύμιο που τον συνόδευε πάντα ήταν «ο γιος της καλογριάς», από τη μάνα του Ζωΐτσα Ντιμισκή που ζούσε στο μοναστήρι. Τον είπαν Γεώργιο, για χάρη του αγίου, όταν βρέφος λίγων ημερών ακόμα τον μετέφερε η μητέρα του στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, στο Μαυρομάτι Καρδίτσας. Αργότερα, τον πήγε στα χωριά του Βάλτου, στον εξάδελφό της Δημήτριο Ισκο, και καθώς ήταν αδύνατος και καχεκτικός, τον είπαν «μικρό, μαύρο Ισκο», δηλαδή Καραϊσκάκη. Πολύ αργότερα, επέστρεψε στη γενέτειρά του Σκουληκαριά. Εδώ ήταν η έδρα και η βάση του για τις στρατιωτικές του δράσεις στην ευρύτερη περιοχή. Σήμερα, ο νυν καλλικρατικός δήμος φέρει το όνομά του.
Στη Σκουληκαριά φυλάσσονται και τα οστά του ήρωα, σε ένα σεντούκι που βρίσκεται στην πλατεία του χωριού, δίπλα στην προτομή του. Για ασφάλεια, δεν μπορεί να ανοίξει παρά μόνο με την ταυτόχρονη χρήση τριών κλειδιών που κρατούν (πάλι για λόγους ασφαλείας) τρεις διαφορετικοί άνθρωποι.
Το δεύτερο Ζάλογγο
Πέρα από την ιστορία του Καραϊσκάκη, η ευρύτερη περιοχή έχει να επιδείξει ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα θρησκευτικά μνημεία. Στα όρια του νομού της Αρτας με τη Θεσσαλία, κοντά στο όμορφο χωριό Πηγές (περίπου 50 χλμ. από την Ανω Καλεντίνη, έδρα του δήμου) βρίσκεται η ιστορική Ιερά Μονή Σέλτσου. Η σημασία της πολλαπλή: σπουδαίο θρησκευτικό μνημείο αλλά και «ένα δεύτερο Ζάλογγο», όπως λένε χαρακτηριστικά οι ντόπιοι.
Το μοναστήρι χτίστηκε στα τέλη του 17ου αι., κατά πάσα πιθανότητα από Αρτινούς καπεταναίους, όπως μαρτυρά και η απεικόνισή τους στο εσωτερικό του ναού. Το 1804, περίπου πεντακόσιες γυναίκες και παιδιά έφτασαν εδώ κυνηγημένοι από τους άντρες του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Για να μην πέσουν στα χέρια τους, ο θρύλος λέει πως προτίμησαν να πέσουν στα νερά του Αχελώου, που κυλά κάτω από το χωριό και το μοναστήρι.
Για να έρθεις μέχρι εδώ θα ακολουθήσεις έναν σχετικά βατό χωματόδρομο από τις Πηγές (περίπου 5 χλμ.), πολύ καλή ιδέα μάλιστα είναι να το επισκεφτείς στο πανηγύρι που γίνεται κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου.
Ακόμη ένα σπουδαίο μοναστήρι που πρέπει να επισκεφτείς είναι η «Κυρά της ορεινής Αρτας», η γυναικεία μονή της Παναγιάς της Ροβέλιστας, ανάμεσα στην Ανω Καλεντίνη και το Βελετζικό. Αν και η ίδρυσή της δεν έχει ακόμη ταυτοποιηθεί χρονικά, κάποιες πηγές αναφέρουν πως χτίστηκε τον 10ο αι.! Η θέα στα βουνά είναι πραγματικά συγκλονιστική. Επίσης, πολύ κοντά στο μοναστήρι, στο χωριό Ασφακερό, θα βρεις ακόμη ένα ενδιαφέρον μνημείο, την Κόκκινη Εκκλησία του Βελεντζικού, κτίσμα του 1615.
Για το τέλος, τι θα ‘λεγες για μια βόλτα… πάνω από τον Αχελώο; Οχι με αεροπλάνο, αλλά με την περαταριά του Μεσόπυργου! Στο μικρό χωριό Μεσόπυργος, λοιπόν, στα όρια με την Καρδίτσα, θα βρεις ένα χειροκίνητο τελεφερίκ με συρματόσχοινο που από το 1960 μέχρι σήμερα διασχίζει σε λίγα δευτερόλεπτα τον ποταμό και σε περνά στην άλλη όχθη του! Μια εμπειρία που πρέπει να βιώσεις…
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στο σύγχρονο και άρτια εξοπλισμένο «Βυζαντινό» (Φιλοθέη Αρτας, τηλ.: 26810 52205-10, www.byzadino.gr), ξενοδοχείο με πολυτελείς και άνετους χώρους, εστιατό-ριο-bar, εγκαταστάσεις για αθλητικές δραστηριότητες και αίθουσες συνεδριάσεων.
Στο «Arta Palace» (5o χλμ. Αρτας-Αγρινίου, τηλ.: 26810 61530, www.artapalace.gr), καλαίσθητο ξενοδοχείο με κομψά δωμάτια και χώρους.
Στο «Βίλλα Σοφία» (Βουργαρέλι, τηλ.: 26850 22713, www.vilasofia.gr), ένα όμορφο αρχοντικό που σερβίρει και πλούσιο πρωινό τοπικής κουζίνας.
Στα Τζουμέρκα, στον ξενώνα «Καταφύγι» (Καταρράκτης, τηλ.: 26850 51518, www.katafigi-hotel.gr), με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική αλλά και μοντέρνες ανέσεις, και στο ξενοδοχείο «Γάβρογος» (Σκουληκαριά, τηλ.: 26810 70075, www.gavrogos.gr) μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον.
ΦΑΓΗΤΟ
Στην Αρτα στο bar restaurant «Fuego» (Γ. Μάτσου 7, τηλ.: 26810 74140) με πολλά πιάτα και ωραίο περιβάλλον. Είναι και πρόσφατα ανακαινισμένο.
Στην ταβέρνα-μεζεδοπωλείο «Γεφύρι-Μπαλάφας» (Γεφύρι Αρτας, τηλ.: 26810 70178), δίπλα στο περίφημο γεφύρι, με καλές τιμές και μπίρες συνοδεία μεζέδων.
Στο Βουργαρέλι στο ψητοπωλείο «Κάτι άλλο» (τηλ.: 26850 22110) για πεντανόστιμα κρεατικά, στους Μελισσουργούς στον «Παππά» (τηλ.: 6977 455762) με κρέας σούβλας, και στη Σκουληκαριά στον «Πλάτανο» (τηλ.: 6984 048319) με επιλογές από σχάρα και σούβλα.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια