 |
Γράφει ο Σταύρος Λυγερός
|
Προφανώς αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Οι υπουργοί Νίκος Βούτσης και Πάνος Σκουρλέτης προειδοποίησαν ότι, αν δεν επιτευχθεί εγκαίρως συμφωνία ώστε να εκταμιευτεί έστω και μέρος της δόσης, η Αθήνα δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις δανειακές υποχρεώσεις της. Αν και οι δηλώσεις τους κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος με την προ δύο-τριών εβδομάδων προειδοποίηση του πρωθυπουργού, ουσιαστικά ακυρώθηκαν πολιτικά από τη δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου ότι η Ελλάδα θα πληρώσει κανονικά τα σχεδόν 450 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ.
Οπως μας είπε κοινοτική πηγή, οι δανειστές δεν έχουν κανέναν λόγο να προβληματίζονται όσο η ελληνική κυβέρνηση ξύνει τον πάτο του βαρελιού για να συγκεντρώσει τα αναγκαία ποσά. Αντιθέτως, θα προβληματίζονταν πολύ αν η Αθήνα έδειχνε ότι δεν θα διστάσει να κάνει πράξη την προειδοποίηση των Βούτση και Σκουρλέτη. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, μάλιστα, κατά τη διάρκεια των συνομιλιών τους στο Βερολίνο, η Ανγκελα Μέρκελ ζήτησε ευθέως από τον Αλέξη Τσίπρα να χρησιμοποιήσει τα αποθεματικά όχι μόνο των ασφαλιστικών ταμείων, αλλά και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για να πληρώσει δανειακές υποχρεώσεις!
Η ίδια κοινοτική πηγή υποστηρίζει πως το Eurogroup θα εξαντλήσει όλα τα χρονικά περιθώρια. Θα εκταμιεύσει τμήμα της δόσης ή θα δώσει διέξοδο μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) μόνο αν διαπιστώσει ότι η Αθήνα δεν θα πληρώσει και ως εκ τούτου θα υπάρξει κίνδυνος πιστωτικού γεγονότος.
Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει δυσάρεστες συνέπειες για την Ελλάδα, αλλά δεν θα αφήσει αλώβητη την Ευρωζώνη. Γι' αυτό και το ευρωιερατείο δεν θέλει να φτάσουν τα πράγματα εκεί. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν θέλει και να αφαιρέσει τη θηλιά από τον λαιμό της χώρας. Γι' αυτό και της επιτρέπει να αναπνέει μόνο όσο χρειάζεται για να μην πεθάνει, αλλά όχι για να κινηθεί.
Η ελεγχόμενη ασφυξία, σε συνδυασμό με το εδραιωμένο πλέον κλίμα αβεβαιότητας, παρατείνει την αιμορραγία του τραπεζικού συστήματος και το πάγωμα της αγοράς. Ούτε λόγος, βεβαίως, για επενδύσεις. Είναι προφανές ότι πρόκειται για έναν ασύμμετρο πόλεμο φθοράς κατά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ. Μπορεί ακόμα η πλειοψηφία των πολιτών να την υποστηρίζει, αλλά είναι εμφανές ότι το πολιτικό κεφάλαιό της έχει ήδη αρχίσει να μειώνεται. Με άλλα λόγια, ο χρόνος έχει αρχίσει να δουλεύει εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο σκόπελος του καλοκαιριού
Στο Μέγαρο Μαξίμου δίνουν μεγάλη σημασία στο γεγονός ότι από το φθινόπωρο και ειδικά από το 2016 οι δανειακές υποχρεώσεις της Ελλάδας μειώνονται πολύ. Σύμφωνα με ανώτατη κυβερνητική πηγή, αν με κάποιον τρόπο καταφέρουν να ξεπεράσουν τον σκόπελο του καλοκαιριού (μόνο προς την ΕΚΤ πρέπει να πληρωθούν 6,7 δισ.), θα αποφύγουν την τρίτη δανειακή σύμβαση και ως εκ τούτου ένα τρίτο μνημόνιο. Με άλλα λόγια, θα σταθεροποιηθούν στην εξουσία.
Εδώ ακριβώς εισέρχονται στη διελκυστίνδα μεταξύ Ελλάδας και Ευρωζώνης οι τρίτοι παίκτες και πιο συγκεκριμένα η Κίνα και η Ρωσία. Οι συνομιλίες των Γιάννη Δραγασάκη, Κοτζιά και Νίκου Παππά στο Πεκίνο είχαν ως αντικείμενο τις διμερείς σχέσεις, αλλά με το ελληνικό πρόβλημα ρευστότητας να καθορίζει την ελληνική στάση. Το ίδιο πρόβλημα αναμένεται να καθορίσει και την ελληνική στάση στις συνομιλίες που θα έχει ο Τσίπρας με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Μόσχα.
Μπορεί το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ να κινείται σε άλλο μήκος κύματος όσον αφορά στις ιδιωτικοποιήσεις, αλλά είναι σαφές πως η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να παίξει δυνατά το κινεζικό χαρτί. Οπως προανήγγειλε και ο Δραγασάκης από το Πεκίνο, αναζητείται η φόρμουλα συνεργασίας με το ελληνικό κράτος (πιθανώς joint venture) για να δοθεί στους Κινέζους και το υπόλοιπο τμήμα του ΟΛΠ. Παραλλήλως, προωθείται το ζήτημα του σταθμού αποθήκευσης και μεταφόρτωσης κοντέινερ στο Θριάσιο, καθώς και η συμμετοχή των Κινέζων στην κοινοπραξία με τους Ρουμάνους για τη διεκδίκηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.
Τα κοντέινερ του Πειραιά
Σύμφωνα με καλά ενημερωμένη επιχειρηματική πηγή, η κινεζική πλευρά θεωρεί τον Πειραιά ιδανική πύλη για το εξαγωγικό εμπόριό της προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Πύλη που θα γίνει ιδανικότερη όταν ολοκληρωθεί η διεύρυνση της Διώρυγας του Σουέζ.
Ειδικά για τα κοντέινερ με περιεχόμενο αξίας πάνω από 300.000 ευρώ ο Πειραιάς συμφέρει πάρα πολύ σε σύγκριση με την εκφόρτωση στα λιμάνια του Ρότερνταμ και του Αμβούργου. Αφενός ρίχνει σημαντικά το κόστος, αφετέρου μειώνει περίπου κατά 10 ημέρες τον χρόνο παράδοσης των εμπορευμάτων. Υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι θα εκσυγχρονιστεί η σιδηροδρομική σύνδεση του Πειραιά με τη Βουδαπέστη μέσω Σκοπίων και Σερβίας. Αλλά και έτσι όπως είναι τα πράγματα σήμερα, το λιμάνι του Πειραιά αναδεικνύεται σε διαμάντι για την Cosco. Ας σημειωθεί ότι ο όμιλος αντλεί το 35% των συνολικών εσόδων του από την εδώ δραστηριότητά του. Αυτός είναι ο λόγος που το Πεκίνο έχει συμφέρον να αποτρέψει τη ρήξη στις σχέσεις της Ελλάδας με την Ευρωζώνη.
Το κινεζικό χαρτί
Στο πλαίσιο αυτό, το Πεκίνο φέρεται υπό όρους διατεθειμένο να διευκολύνει την κυβέρνηση Τσίπρα (όσον αφορά στη ρευστότητα), παρότι τρέφει ακόμα σοβαρές επιφυλάξεις για τη φερεγγυότητά της. Σύμφωνα με πληροφορίες, η επιφυλακτικότητα των Κινέζων να αγοράσουν ελληνικό χρέος οφείλεται και στο γεγονός ότι έχουν καεί. Οταν έγινε το PSI κατείχαν ελληνικά ομόλογα ύψους περίπου 12 δισ., με αποτέλεσμα να υποστούν σημαντική ζημιά. Τόσο οι Αμερικανοί όσο και το ευρωιερατείο δεν βλέπουν με καλό μάτι την κινεζική οικονομική διείσδυση στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό δεν βλέπουν με καλό μάτι και την προοπτική η ελληνοκινεζική οικονομική συνεργασία να αποκτήσει στρατηγικό χαρακτήρα. Από την άλλη πλευρά, όμως, η Κομισιόν δεν μπορεί να την τορπιλίσει όσο τηρούνται οι διαδικασίες και δεν έχει αφορμή. Για την ελληνική οικονομία, όμως, η προώθηση αυτής της στρατηγικού χαρακτήρα συνεργασίας (με τις συνεπαγόμενες επενδύσεις) είναι ζωτικής σημασίας, επειδή θα είναι μια ώθηση για να ξεκολλήσει από το σημερινό τέλμα. Σύμφωνα με κυβερνητική πηγή, η επίσκεψη Τσίπρα στο Πεκίνο θα αποκτήσει πολύ πρακτικό περιεχόμενο, επειδή θα έχουν ήδη προωθηθεί οι σχετικές διαδικασίες.
Η συνεργασία με τους Ρώσους
Παράλληλα με το κινεζικό χαρτί η Αθήνα παίζει και το ρωσικό. Ενώ το πρώτο είναι σχεδόν αποκλειστικά γεωοικονομικό, το δεύτερο έχει έντονη γεωπολιτική διάσταση.
Στις συνομιλίες που είχε προ ημερών στη Μόσχα ο Λαφαζάνης άνοιξε τον δρόμο για τη διεύρυνση της ελληνορωσικής ενεργειακής συνεργασίας. Κάλεσε ρωσικές εταιρείες να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό για τη διεξαγωγή γεωτρήσεων στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης. Το σημαντικότερο είναι ότι εξέφρασε θετική άποψη για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα κατασκευής του νέου αγωγού που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας στην Κεντρική Ευρώπη.
Για τη Ρωσία, η κατασκευή του αγωγού που από τον Νότο θα μεταφέρει αέριο στις ευρωπαϊκές αγορές είναι ζωτικής σημασίας. Η ουκρανική κρίση έχει καταστήσει την παραδοσιακή οδό μεταφοράς του ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη ιδιαιτέρως προβληματική. Μέχρι το 2019, οπότε αναμένεται να κλείσουν οι χερσαίοι αγωγοί (μέσω Ουκρανίας), πρέπει να λειτουργεί παράλληλα με τον Nord Stream (υποθαλάσσιος αγωγός από Ρωσία σε Γερμανία που στέλνει 30 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως) και ο νότιος αγωγός.
Σήμερα η Ρωσία διοχετεύει στην Ευρώπη περίπου 63 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, εισπράττοντας περίπου 20 δισ. Παρά τα σχέδια για διοχέτευση ρωσικού αερίου στη διψασμένη κινεζική αγορά, η σημασία των ευρωπαϊκών αγορών δεν θα υποβαθμιστεί.
Για τη Μόσχα τα 20 δισ. είναι ζωτικής σημασίας έσοδο, όπως ζωτικής σημασίας είναι και για την Ευρώπη η ακώλυτη προμήθεια ρωσικού αερίου για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της. Το αμοιβαίο αυτό συμφέρον είναι που διατηρεί αλώβητη την ευρωρωσική ενεργειακή σχέση παρά την εμφανή πολιτική αντιπαλότητα, την οποία η ουκρανική κρίση επανέφερε με ένταση στην επιφάνεια.
Η στρατηγική της Ουάσινγκτον
Η Ουάσινγκτον δεν κρύβει την πρόθεσή της να αλλάξει αυτή την κατάσταση, ισχυριζόμενη ότι η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης την οδηγεί και σε πολιτική εξάρτηση από τη Μόσχα. Ο ισχυρισμός αυτός δεν έχει επιβεβαιωθεί στην πράξη. Αυτό, όμως, δεν εμποδίζει τους Αμερικανούς να κάνουν ό,τι μπορούν για να εξασφαλίσουν εναλλακτικές πηγές ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης. Δικαιολογημένα θεωρούν ότι αν η Ευρώπη σταματήσει να αγοράζει ρωσικό αέριο, η Ρωσία θα γονατίσει οικονομικά και κατ' επέκταση θα υποβαθμιστεί γεωπολιτικά.
Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών, η Ουάσινγκτον και οι ευρωπαϊκοί κύκλοι που συμμερίζονται την αμερικανική στρατηγική άσκησαν την επιρροή τους στη βουλγαρική κυβέρνηση Μπορίσοφ και κατάφεραν να τορπιλίσουν το σχέδιο για την κατασκευή του αγωγού South Stream (θα διερχόταν από Βουλγαρία και Ελλάδα). Στην προσπάθειά της να βρει εναλλακτική λύση για τη νότια οδό, η Μόσχα εξασφάλισε τη συμφωνία της Αγκυρας για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού που θα μεταφέρει ρωσικό αέριο στο ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας.
Για να καταστεί ρεαλιστικό το ρωσικό σχέδιο, όμως, πρέπει να εξασφαλιστεί και το δεύτερο σκαλοπάτι, που είναι η Ελλάδα. Από εκεί και πέρα ο δρόμος θα είναι πιο εύκολος. Τα Σκόπια δύσκολα θα αρνηθούν, ενώ το Βελιγράδι έχει κάθε συμφέρον να συμφωνήσει. Ο Πούτιν θεωρεί ότι η κυβέρνηση Τσίπρα αντιπροσωπεύει μια ευκαιρία και σ' αυτό το επίπεδο, όπως επίσης και για την προσπάθειά του να ρηγματώσει την ευρωπαϊκή ενότητα όσον αφορά στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας.
Γι' αυτό και παρά τα δικά του οικονομικά προβλήματα εμφανίζεται διατεθειμένος να δώσει ανταλλάγματα στη στριμωγμένη από το ευρωιερατείο Αθήνα. Αυτή τη φορά, βεβαίως, δεν πρόκειται να υπολογίσει την αντίδραση του Βερολίνου. Η άρση του ρωσικού εμπάργκο για τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα θα είναι η πρώτη του χειρονομία καλής θέλησης.
Η κυβέρνηση Τσίπρα, άλλωστε, δεν κρύβει ότι θεωρεί αντιπαραγωγικές τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τη Δύση στη Ρωσία λόγω του Ουκρανικού. Παρ' όλα αυτά, η Αθήνα αποφεύγει να σπάσει την ευρωπαϊκή ενότητα. Περιορίζεται σε παρεμβάσεις για την άμβλυνση των κυρώσεων και την καλλιέργεια κλίματος επαναπροσέγγισης με τη Μόσχα στο όνομα ενός συστήματος συλλογικής ασφάλειας. Ο Κοτζιάς έχει επανειλημμένως προειδοποιήσει τους Ευρωπαίους ομολόγους του ότι με την πολιτική των κυρώσεων απομονώνουν τη Ρωσία και τη σπρώχνουν στην αγκαλιά της Κίνας και όχι σε μία εταιρική σχέση με τη Δύση.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ορισμένοι ακραίοι κύκλοι του ευρωπαϊκού κατεστημένου έχουν φτάσει στο σημείο να χαρακτηρίσουν την Ελλάδα «δούρειο ίππο της Ρωσίας στην Ε.Ε.». Το ερώτημα έθεσε και η γερμανική δημόσια ραδιοτηλεόραση με αφορμή την επικείμενη επίσκεψη Τσίπρα στη Μόσχα! Ο Μπρεζίνσκι έδωσε μια πιο ρεαλιστική διάσταση, μιλώντας για «φλερτ εκτός γάμου».
Οι πιέσεις στη Μέρκελ
Για τους Αμερικανούς το ερώτημα είναι αν η ελεγχόμενη ασφυξία που επιβάλλει το ευρωιερατείο στην Ελλάδα θα εξωθήσει την κυβέρνηση Τσίπρα σε μια γεωπολιτική μετατόπιση προς τη Μόσχα. Αν και αποφεύγουν τις δημόσιες παρεμβάσεις, πιέζουν τη Μέρκελ να επιδείξει ευελιξία έναντι της Αθήνας για να αποτραπεί μια τέτοια μετατόπιση. Το Βερολίνο, όμως, θεωρεί την ελληνορωσική προσέγγιση πολιτικό θέατρο, με σκοπό να αποκτήσει η κυβέρνηση Τσίπρα ένα όπλο στις διαπραγματεύσεις με την Ευρωζώνη.
Η Ουάσινγκτον, όμως, έχει πιο σφαιρική ματιά από την οικονομίστικη ματιά των Γερμανών. Είναι αξιοσημείωτο ότι η συζήτηση στην Ευρωζώνη για το ενδεχόμενο ενός Grexit διεξάγεται σχεδόν αποκλειστικά με οικονομικούς όρους. Με το ουκρανικό μέτωπο ανοιχτό, την Τουρκία του Ερντογάν να παίζει το δικό της αυτόνομο παιχνίδι, τη Λιβύη, τη Συρία και το Ιράκ «μαύρες τρύπες», οι Αμερικανοί δεν επιθυμούν ούτε την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας, ούτε βεβαίως να πέσει η Αθήνα στην αγκαλιά της Μόσχας.
Ας σημειωθεί ότι το Ισραήλ φοβάται ακόμα περισσότερο μια τέτοια εξέλιξη, επειδή κατά μία έννοια θα αποκοπεί από τη Δύση. Γι' αυτό και ο εβραϊκός παράγοντας παίζει ενεργητικό ρόλο στην άσκηση πιέσεων με σκοπό η Ευρωζώνη να επιδείξει ευελιξία προς την Ελλάδα.
Ο Τσίπρας και ο Κοτζιάς δεν επιδιώκουν να ανατρέψουν τις παραδοσιακές ισορροπίες. Είναι, όμως, αποφασισμένοι να εφαρμόσουν πολύ πιο ενεργητική εξωτερική πολιτική, αξιοποιώντας τη γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτό δεν θα διστάσουν να παίξουν και το κινεζικό και το ρωσικό χαρτί, ειδικά τώρα που έχουν τη θηλιά στον λαιμό. Είναι πολύ πιθανόν, λοιπόν, να δώσουν κάτι στους Ρώσους. Οχι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης που ζητάνε, αλλά αυτό της Αλεξανδρούπολης, ενώ ανοιχτός θα είναι και ο δρόμος για τη διεκδίκηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.
Τι επιδιώκει Πεκίνο - Μόσχα
Τόσο η Μόσχα όσο και το Πεκίνο, άλλωστε, δεν επιδιώκουν να αποσπάσουν την Ελλάδα από το δυτικό στρατόπεδο. Τη θέλουν μέλος της Ε.Ε. και μάλιστα όχι σε καθεστώς παρία. Και αυτό επειδή τους ενδιαφέρει η Αθήνα -λόγω και των συμφερόντων της- να λειτουργεί στους κόλπους της Ε.Ε. ως παράγοντας που προωθεί τη συνεργασία και όχι τον ανταγωνισμό με τη Ρωσία και την Κίνα.
Η ελληνική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να μην αποδεχτεί την πρακτική των μεγάλων χωρών της Ευρωζώνης και ιδιαιτέρως της Γερμανίας να μην επιτρέπουν στις μικρότερες χώρες-μέλη αυτό που επιτρέπουν στους εαυτούς τους. Επιδιώκουν να έχουν κατά το δυνατόν το μονοπώλιο των ειδικών σχέσεων και της διαπραγμάτευσης με τη Ρωσία και την Κίνα. Από τις μικρότερες χώρες-μέλη απαιτούν να βρίσκονται κάτω από τη δική τους ομπρέλα στο όνομα μιας πολύ ιδιοτελούς αντίληψης για την ευρωπαϊκή ενότητα.
Η Ουάσινγκτον δείχνει σχετικά αδύναμη να επιβάλει τη θέλησή της στο Βερολίνο όσον αφορά στην ελληνική κρίση. Υψηλά ιστάμενος παράγοντας, ωστόσο, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο οι Αμερικανοί να παροτρύνουν παρασκηνιακά το Πεκίνο να βοηθήσει την Αθήνα. Υπενθυμίζουμε ότι το ίδιο είχαν κάνει και με την περίπτωση της Αργεντινής. Η συνάντηση του Κοτζιά με τον Αμερικανό ομόλογό του Τζον Κέρι στις 22 Απριλίου ίσως σπρώξει κάπως τα πράγματα.
Δημοσιεύτηκε στο Κυριακάτικο ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακή 5 Απριλίου 2015
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια