Στην
εφαρμοσμένη πολιτική οι διαδρομές είναι συγκεκριμένες. Είτε θα
ακολουθήσεις τον δρόμο του ρεαλισμού είτε τον δρόμο των ψευδαισθήσεων.
Καμία διαδρομή δεν προδικάζει την επιτυχία. Στη δεύτερη όμως η αποτυχία
είναι κάτι παραπάνω από σίγουρη.
Είναι προφανές από τον τρόπο που διεξάγεται το συγκαιρινό πολιτικό αφήγημα ότι δεν έχει γίνει αντιληπτό από τμήματα του πολιτικού συστήματος ότι η ελληνική κοινωνία έχει αλλάξει υπόδειγμα. Η φτωχοποίηση του μικροαστικού τμήματος της χώρας σε συνδυασμό με την ασφυκτική οικονομική συμπίεση της μεσαίας τάξης μεταβάλλει, όπως είναι απολύτως φυσιολογικό, πολιτικές επιλογές και τοποθετήσεις.
Από τη στιγμή που το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας εμφανίζει καίριες δυσλειτουργίες είναι απολύτως φυσιολογικό αυτές να μεταφέρονται και στον κοινωνικό πυρήνα, επομένως και στις πολιτικές διεργασίες. Το διάστημα 2010-2015 έφερε το τέλος της Μεταπολίτευσης, όπως μπορεί να κατανοήσει ακόμα και ο πλέον αδιάφορος των πολιτικών τεκταινομένων, ενώ είναι προφανές ότι οι συλλογικές βεβαιότητες κατέρρευσαν υπό το βάρος ασφυκτικών πιέσεων στο βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων, που όποιο κόμμα αγνοήσει θα οδηγηθεί στο περιθώριο. Αξίζει βέβαια να αναφέρουμε ότι αυτού του είδους οι μεταβολές δεν συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα. Ο έγκυρος «Economist» προ δύο εβδομάδων αναλύοντας τις επικείμενες εκλογές στη Βρετανία αξιολογεί ότι το παλαιό δίπολο δεξιά - αριστερά δεν έχει ισχυρά πια σημεία αναφοράς στη βρετανική κοινωνία αναφορικά με τις πρότερες ιδεολογικοπολιτικές σημάνσεις.
Δεύτερη σημαντική αλλαγή είναι οι διεθνείς συστημικές συνθήκες, οι οποίες πλέον δεν είναι οι ίδιες με αυτές που ζήσαμε για πολλές δεκαετίες. Η διπολική σταθερότητα και ο μετέπειτα ήπιος μονοπολισμός, αποτέλεσμα της επικράτησης στον Ψυχρό Πόλεμο μιας γνήσια φιλελεύθερης δημοκρατικής δύναμης, όπως οι ΗΠΑ, έχουν πλέον δώσει τη θέση τους στον αυξημένο ανταγωνισμό μιας αναδυόμενης πολυπολικής συνθήκης μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας κατά κύριο λόγο, ενώ έτεροι δρώντες, όπως η Ινδία, η Βραζιλία, αλλά και η Νότια Αφρική, διαδραματίζουν ήδη αναβαθμισμένο ρόλο. Αυτό το νέο δεδομένο δεν είναι κατ' ανάγκη αρνητικό για τις ελληνικές θέσεις.
Οπως όμως συνηθίζω να επισημαίνω και στους φοιτητές μου, οι μεγάλοι κραδασμοί σε διεθνές επίπεδο προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες στην Ελλάδα να ενισχύσει τον σταθεροποιητικό της ρόλο στην ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Αρκεί να συνεχίσουμε με ακόμα μεγαλύτερη δημιουργική ένταση να επενδύουμε στη συμμαχική σχέση με το Ισραήλ, να ενδυναμώσουμε τις σχέσεις μας με την Αίγυπτο, να καταστήσουμε σαφές στην εκάστοτε κυπριακή πολιτική ηγεσία ότι αποτελεί τον ανατολικό άξονα του όλου Ελληνισμού, ενώ οφείλουμε να ενδυναμώσουμε ποιοτικά και ποσοτικά τις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ διεκδικώντας κομβικό ρόλο στον αναδυόμενο ευρωατλαντικό άξονα, που θα καθορίσει τον ρόλο της Δύσης στη Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και την Ευρασία στις δεκαετίες που έρχονται.
Για παράδειγμα, δεν πρέπει να απέχουμε από τις στρατιωτικές ενέργειες αντιμετώπισης της ISIS, πόσο μάλλον όταν οι τζιχαντιστές μάς απειλούν πλέον ανοιχτά με εισβολή στις ακτές της Κρήτης. Δεν πρέπει να απέχουμε από τις εξελίξεις που αφορούν τη δημιουργία Κουρδικού κράτους στο Βόρειο Ιράκ, δεν μπορεί να μην απασχολούν την Υψηλή Στρατηγική μας οι υπό διαμόρφωση σχέσεις μεταξύ σιιτών και σουνιτών. Τέλος, οφείλουμε να αιφνιδιάσουμε δημιουργικά και να θέσουμε με τεχνοκρατική αρτιότητα αλλά και ένταση στα ευρωκοινοτικά όργανα το ζήτημα μιας νέας ενισχυμένης ευρωατλαντικής εμπορικής σχέσης.
Δεν χωρά αμφιβολία ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι κομβικά για την Ελλάδα και την ελληνική κοινωνία. Αν δεν βρούμε τα διεθνή μας πατήματα, αν δεν οικοδομήσουμε ένα νέο αναπτυξιακό- παραγωγικό μοντέλο που θα στηρίζεται στις σύγχρονες τεχνολογίες της Γ' Βιομηχανικής Επανάστασης, αν δεν αξιοποιήσουμε τη στρατηγική θέση της Ελλάδας, τότε θα οδηγηθούμε στις τριτοκοσμικές καλένδες. Ας ανοίξουμε βηματισμό κι ας ρίξουμε τα θεμέλια μιας μεταμεταπολιτευτικής Ελλάδας με ορθολογικό λειτουργισμό στο εσωτερικό και δημιουργική αυτοπεποίθηση στο εξωτερικό. Διαφορετικά οι εξελίξεις θα είναι εξαιρετικά επίπονες για την κοινωνία και απόλυτα αρνητικές για τη χώρα.
*Ο Σπύρος Λίτσας είναι Επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας / Tweeter: @Spyros_Litsas
Εφημερίδα Δημοκρατία
Είναι προφανές από τον τρόπο που διεξάγεται το συγκαιρινό πολιτικό αφήγημα ότι δεν έχει γίνει αντιληπτό από τμήματα του πολιτικού συστήματος ότι η ελληνική κοινωνία έχει αλλάξει υπόδειγμα. Η φτωχοποίηση του μικροαστικού τμήματος της χώρας σε συνδυασμό με την ασφυκτική οικονομική συμπίεση της μεσαίας τάξης μεταβάλλει, όπως είναι απολύτως φυσιολογικό, πολιτικές επιλογές και τοποθετήσεις.
Από τη στιγμή που το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας εμφανίζει καίριες δυσλειτουργίες είναι απολύτως φυσιολογικό αυτές να μεταφέρονται και στον κοινωνικό πυρήνα, επομένως και στις πολιτικές διεργασίες. Το διάστημα 2010-2015 έφερε το τέλος της Μεταπολίτευσης, όπως μπορεί να κατανοήσει ακόμα και ο πλέον αδιάφορος των πολιτικών τεκταινομένων, ενώ είναι προφανές ότι οι συλλογικές βεβαιότητες κατέρρευσαν υπό το βάρος ασφυκτικών πιέσεων στο βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων, που όποιο κόμμα αγνοήσει θα οδηγηθεί στο περιθώριο. Αξίζει βέβαια να αναφέρουμε ότι αυτού του είδους οι μεταβολές δεν συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα. Ο έγκυρος «Economist» προ δύο εβδομάδων αναλύοντας τις επικείμενες εκλογές στη Βρετανία αξιολογεί ότι το παλαιό δίπολο δεξιά - αριστερά δεν έχει ισχυρά πια σημεία αναφοράς στη βρετανική κοινωνία αναφορικά με τις πρότερες ιδεολογικοπολιτικές σημάνσεις.
Δεύτερη σημαντική αλλαγή είναι οι διεθνείς συστημικές συνθήκες, οι οποίες πλέον δεν είναι οι ίδιες με αυτές που ζήσαμε για πολλές δεκαετίες. Η διπολική σταθερότητα και ο μετέπειτα ήπιος μονοπολισμός, αποτέλεσμα της επικράτησης στον Ψυχρό Πόλεμο μιας γνήσια φιλελεύθερης δημοκρατικής δύναμης, όπως οι ΗΠΑ, έχουν πλέον δώσει τη θέση τους στον αυξημένο ανταγωνισμό μιας αναδυόμενης πολυπολικής συνθήκης μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας κατά κύριο λόγο, ενώ έτεροι δρώντες, όπως η Ινδία, η Βραζιλία, αλλά και η Νότια Αφρική, διαδραματίζουν ήδη αναβαθμισμένο ρόλο. Αυτό το νέο δεδομένο δεν είναι κατ' ανάγκη αρνητικό για τις ελληνικές θέσεις.
Οπως όμως συνηθίζω να επισημαίνω και στους φοιτητές μου, οι μεγάλοι κραδασμοί σε διεθνές επίπεδο προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες στην Ελλάδα να ενισχύσει τον σταθεροποιητικό της ρόλο στην ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Αρκεί να συνεχίσουμε με ακόμα μεγαλύτερη δημιουργική ένταση να επενδύουμε στη συμμαχική σχέση με το Ισραήλ, να ενδυναμώσουμε τις σχέσεις μας με την Αίγυπτο, να καταστήσουμε σαφές στην εκάστοτε κυπριακή πολιτική ηγεσία ότι αποτελεί τον ανατολικό άξονα του όλου Ελληνισμού, ενώ οφείλουμε να ενδυναμώσουμε ποιοτικά και ποσοτικά τις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ διεκδικώντας κομβικό ρόλο στον αναδυόμενο ευρωατλαντικό άξονα, που θα καθορίσει τον ρόλο της Δύσης στη Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και την Ευρασία στις δεκαετίες που έρχονται.
Για παράδειγμα, δεν πρέπει να απέχουμε από τις στρατιωτικές ενέργειες αντιμετώπισης της ISIS, πόσο μάλλον όταν οι τζιχαντιστές μάς απειλούν πλέον ανοιχτά με εισβολή στις ακτές της Κρήτης. Δεν πρέπει να απέχουμε από τις εξελίξεις που αφορούν τη δημιουργία Κουρδικού κράτους στο Βόρειο Ιράκ, δεν μπορεί να μην απασχολούν την Υψηλή Στρατηγική μας οι υπό διαμόρφωση σχέσεις μεταξύ σιιτών και σουνιτών. Τέλος, οφείλουμε να αιφνιδιάσουμε δημιουργικά και να θέσουμε με τεχνοκρατική αρτιότητα αλλά και ένταση στα ευρωκοινοτικά όργανα το ζήτημα μιας νέας ενισχυμένης ευρωατλαντικής εμπορικής σχέσης.
Δεν χωρά αμφιβολία ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι κομβικά για την Ελλάδα και την ελληνική κοινωνία. Αν δεν βρούμε τα διεθνή μας πατήματα, αν δεν οικοδομήσουμε ένα νέο αναπτυξιακό- παραγωγικό μοντέλο που θα στηρίζεται στις σύγχρονες τεχνολογίες της Γ' Βιομηχανικής Επανάστασης, αν δεν αξιοποιήσουμε τη στρατηγική θέση της Ελλάδας, τότε θα οδηγηθούμε στις τριτοκοσμικές καλένδες. Ας ανοίξουμε βηματισμό κι ας ρίξουμε τα θεμέλια μιας μεταμεταπολιτευτικής Ελλάδας με ορθολογικό λειτουργισμό στο εσωτερικό και δημιουργική αυτοπεποίθηση στο εξωτερικό. Διαφορετικά οι εξελίξεις θα είναι εξαιρετικά επίπονες για την κοινωνία και απόλυτα αρνητικές για τη χώρα.
*Ο Σπύρος Λίτσας είναι Επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας / Tweeter: @Spyros_Litsas
Εφημερίδα Δημοκρατία
** Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια