Πρόκειται για την ανακάλυψη των κυττάρων που σχηματίζουν ένα σύστημα εντοπισμού θέσης στον εγκέφαλο
Βαγγέλης Πρατικάκης
Ένας αμερικανο-βρετανός ψυχολόγος και ένα ζευγάρι νορβηγών νευροεπιστημόνων τιμώνται με το Νομπέλ Ιατρικής-Φυσιολογίας 2014 «για την ανακάλυψη των κυττάρων που σχηματίζουν ένα σύστημα εντοπισμού θέσης στον εγκέφαλο» - ένα είδος βιολογικού GPS που μας επιτρέπει να προσανατολιζόμαστε και να βρίσκουμε το δρόμο μας.
Όπως ανακοίνωσε το μεσημέρι της Δευτέρας η επιτροπή των βραβείων στο διάσημο Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας, το ήμισυ του βραβείου απονέμεται στον Αμερικανό Τζον Ο'Κιφ (John O'Keefe), ενώ το υπόλοιπο μισό μοιράζεται από κοινού στο ζεύγος Έντβαρντ και Μέι-Μπριτ Μόζερ (Edvard και May-Britt Moser).
Οι ανακαλύψεις των τριών ερευνητών «έλυσαν ένα πρόβλημα που απασχολούσε τους φιλοσόφους και τους επιστήμονες για αιώνες: πώς δημιουργεί ο εγκέφαλος έναν χάρτη του χώρου που μας περιβάλλει και πώς βρίσκουμε το δρόμο μας σε ένα περίπλοκο περιβάλλον».
Η ιστορία της ανακάλυψης
Η αρχή έγινε το 1971, όταν ο Τζον Ο΄Κιφ εντόπισε το πρώτο τμήμα του συστήματος προσανατολισμού σε πειράματα με αρουραίους. Διαπίστωσε τότε ότι ο ιππόκαμπος, μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και την αντίληψη του χώρου, περιέχει εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα, τα «κύτταρα τοποθεσίας», τα οποία ενεργοποιούνται μόνο όταν το ζώο βρίσκεται σε μια συγκεκριμένη θέση στο χώρο.
Περισσότερο από τρεις δεκαετίες αργότερα, το 2005, το ζεύγος Μόζερ ανακάλυψε το δεύτερο τμήμα του συστήματος προσανατολισμού: πρόκειται για τα λεγόμενα «κύτταρα πλέγματος» στον ενδορινικό φλοιό του εγκεφάλου, τα οποία ενεργοποιούνται με χαρακτηριστικά μοτίβα όταν κανείς ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδρομή.
Σε συνδυασμό με άλλα κύτταρα του ενδορινικού φλοιού, τα οποία αναγνωρίζουν τα όρια ενός δωματίου και τον προσανατολισμού της κεφαλής, τα «κύτταρα τοποθεσίας» του ιπποκάμπου και τα «κύτταρα πλέγματος» του ενδορινικού φλοιού σχηματίζουν ένα νευρικό δίκτυο που λειτουργεί ως βιολογικό GPS.
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει το σύστημα που ανακαλύφθηκε στον εγκέφαλο του αρουραίου υπάρχει και στον άνθρωπο και δείχνει να σχετίζεται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ, η οποία συχνά πλήττει την αντίληψη του χώρου και την ικανότητα προσανατολισμού.
Τα προφίλ των βραβευθέντων
Από αριστερά, ο Τζον Ο΄Κιφ, o Έντβαρντ Μόζερ και η σύζυγός του Μέι-Μπριτ Μόζερ (Πηγή: ΑΠΕ)
Ο Τζον Ο΄Κιφ (John O'Keefe) γεννήθηκε το 1939 στη Νέα Υόρκη και έχει αμερικανική και βρετανική υπηκοότητα.
Είναι σήμερα διευθυντής του Sainsbury Wellcome Center στο University College του Λονδίνου.
Η Μέι-Μπριτ Μόζερ (May-Britt Moser) γεννήθηκε το 1963 και είναι νορβηγίδα υπήκοος.
Είναι σήμερα διευθύντρια του Κέντρου Νευρωνικών Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Τρόντχαϊμ στη Νορβηγία.
Ο Έντβαρντ Μόζερ (Edvard Moser) γεννήθηκε το 1962 στη Νορβηγία.
Είναι σήμερα διευθυντής του Ινστιτούτου Συστημικής Νευροεπιστήμης Kavli στο Τρόντχαϊμ της Νορβηγίας.
Οι ανακοινώσεις της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Σουηδίας θα συνεχιστούν με το Νομπέλ Φυσικής την Τρίτη 7 Οκτωβρίου, Χημείας στις 8 Οκτωβρίου, Ειρήνης στις 10 Οκτωβρίου και Οικονομικών Επιστημών στις 13 Οκτωβρίου.
O νικητής του Νομπέλ Λογοτεχνίας θα ανακοινωθεί την Πέμπτη 9 Οκτωβρίου από τη Σουηδική Ακαδημία.
Η εκδήλωση απονομής των βραβείων θα πραγματοποιηθεί στις 10 Δεκεμβρίου στη Στοκχόλμη.
ΤΟ ΒΗΜΑ science
Ένας αμερικανο-βρετανός ψυχολόγος και ένα ζευγάρι νορβηγών νευροεπιστημόνων τιμώνται με το Νομπέλ Ιατρικής-Φυσιολογίας 2014 «για την ανακάλυψη των κυττάρων που σχηματίζουν ένα σύστημα εντοπισμού θέσης στον εγκέφαλο» - ένα είδος βιολογικού GPS που μας επιτρέπει να προσανατολιζόμαστε και να βρίσκουμε το δρόμο μας.
Όπως ανακοίνωσε το μεσημέρι της Δευτέρας η επιτροπή των βραβείων στο διάσημο Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας, το ήμισυ του βραβείου απονέμεται στον Αμερικανό Τζον Ο'Κιφ (John O'Keefe), ενώ το υπόλοιπο μισό μοιράζεται από κοινού στο ζεύγος Έντβαρντ και Μέι-Μπριτ Μόζερ (Edvard και May-Britt Moser).
Οι ανακαλύψεις των τριών ερευνητών «έλυσαν ένα πρόβλημα που απασχολούσε τους φιλοσόφους και τους επιστήμονες για αιώνες: πώς δημιουργεί ο εγκέφαλος έναν χάρτη του χώρου που μας περιβάλλει και πώς βρίσκουμε το δρόμο μας σε ένα περίπλοκο περιβάλλον».
Η ιστορία της ανακάλυψης
Η αρχή έγινε το 1971, όταν ο Τζον Ο΄Κιφ εντόπισε το πρώτο τμήμα του συστήματος προσανατολισμού σε πειράματα με αρουραίους. Διαπίστωσε τότε ότι ο ιππόκαμπος, μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και την αντίληψη του χώρου, περιέχει εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα, τα «κύτταρα τοποθεσίας», τα οποία ενεργοποιούνται μόνο όταν το ζώο βρίσκεται σε μια συγκεκριμένη θέση στο χώρο.
Περισσότερο από τρεις δεκαετίες αργότερα, το 2005, το ζεύγος Μόζερ ανακάλυψε το δεύτερο τμήμα του συστήματος προσανατολισμού: πρόκειται για τα λεγόμενα «κύτταρα πλέγματος» στον ενδορινικό φλοιό του εγκεφάλου, τα οποία ενεργοποιούνται με χαρακτηριστικά μοτίβα όταν κανείς ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδρομή.
Σε συνδυασμό με άλλα κύτταρα του ενδορινικού φλοιού, τα οποία αναγνωρίζουν τα όρια ενός δωματίου και τον προσανατολισμού της κεφαλής, τα «κύτταρα τοποθεσίας» του ιπποκάμπου και τα «κύτταρα πλέγματος» του ενδορινικού φλοιού σχηματίζουν ένα νευρικό δίκτυο που λειτουργεί ως βιολογικό GPS.
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει το σύστημα που ανακαλύφθηκε στον εγκέφαλο του αρουραίου υπάρχει και στον άνθρωπο και δείχνει να σχετίζεται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ, η οποία συχνά πλήττει την αντίληψη του χώρου και την ικανότητα προσανατολισμού.
Τα προφίλ των βραβευθέντων
Από αριστερά, ο Τζον Ο΄Κιφ, o Έντβαρντ Μόζερ και η σύζυγός του Μέι-Μπριτ Μόζερ (Πηγή: ΑΠΕ)
Ο Τζον Ο΄Κιφ (John O'Keefe) γεννήθηκε το 1939 στη Νέα Υόρκη και έχει αμερικανική και βρετανική υπηκοότητα.
Είναι σήμερα διευθυντής του Sainsbury Wellcome Center στο University College του Λονδίνου.
Η Μέι-Μπριτ Μόζερ (May-Britt Moser) γεννήθηκε το 1963 και είναι νορβηγίδα υπήκοος.
Είναι σήμερα διευθύντρια του Κέντρου Νευρωνικών Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Τρόντχαϊμ στη Νορβηγία.
Ο Έντβαρντ Μόζερ (Edvard Moser) γεννήθηκε το 1962 στη Νορβηγία.
Είναι σήμερα διευθυντής του Ινστιτούτου Συστημικής Νευροεπιστήμης Kavli στο Τρόντχαϊμ της Νορβηγίας.
Οι ανακοινώσεις της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Σουηδίας θα συνεχιστούν με το Νομπέλ Φυσικής την Τρίτη 7 Οκτωβρίου, Χημείας στις 8 Οκτωβρίου, Ειρήνης στις 10 Οκτωβρίου και Οικονομικών Επιστημών στις 13 Οκτωβρίου.
O νικητής του Νομπέλ Λογοτεχνίας θα ανακοινωθεί την Πέμπτη 9 Οκτωβρίου από τη Σουηδική Ακαδημία.
Η εκδήλωση απονομής των βραβείων θα πραγματοποιηθεί στις 10 Δεκεμβρίου στη Στοκχόλμη.
ΤΟ ΒΗΜΑ science
0 Σχόλια