O άνθρωπος «αύξησε κατά 1.000 φορές» τις εξαφανίσεις ειδών

Ο ρυθμός απώλειας ειδών είναι σήμερα 1.000 φορές υψηλότερος από ό,τι ήταν πριν από την εμφάνιση μας στον πλανήτη

Βαγγέλης Πρατικάκης
Ο ρυθμός απώλειας ειδών είναι σήμερα 1.000 φορές υψηλότερος από ό,τι ήταν πριν από την εμφάνιση του ανθρώπου, υπολογίζει διεθνής ομάδα ερευνητών, αναθεωρώντας προς το χειρότερο τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στη βιοποικιλότητα του πλανήτη.
Είμαστε... Τerminators

Η κατάσταση «ήταν πολύ, πολύ διαφορετική πριν εμφανιστούν οι άνθρωποι στο προσκήνιο» λέει ο Γιούριαν ντε Βος του Πανεπιστημίου Brown στις ΗΠΑ, πρώτος συγγραφέας της μελέτης στην επιθεώρηση «Conservation Biology». Ο επικεφαλής της μελέτης, ο Δρ Στιούαρτ Πιμ του Πανεπιστημίου Duke στις ΗΠΑ, είχε υπολογίσει τη δεκαετία του 1990 ότι ο ρυθμός εξαφάνισης πριν από την εμφάνιση του ανθρώπου ήταν 1 εξαφάνιση ανά εκατομμύριο είδη ανά έτος.

Η ομάδα του αναθεωρεί τώρα την εκτίμηση προς τα κάτω, στις 0,1 εξαφανίσεις ειδών ανά εκατομμύριο είδη ανά έτος.

Η διαπίστωση ότι ο ρυθμός εξαφάνισης ήταν δέκα φορές χαμηλότερος από ό,τι νομίζαμε σημαίνει αυτόματα ότι ο σημερινός ρυθμός εξαφάνισης είναι δέκα φορές υψηλότερος από ό,τι είχε υπολογιστεί παλαιότερα. Οι ερευνητές παραδέχονται πάντως ότι τα αποτελέσματα είναι προσεγγιστικά και αφορούν μόνο τάξεις μεγέθους αντί για απόλυτα νούμερα.

Τα συμπεράσματα της μελέτης αφορούν τα τελευταία 60 εκατομμύρια χρόνια, από την εξαφάνιση των δεινόσαυρων έως σήμερα. Η εξαφάνιση των δεινόσαυρων ήταν ένα από τα πέντε μεγάλα κύματα μαζικής εξαφάνισης ειδών. Πλέον, πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι βρισκόμαστε στην αρχή μιας έκτης μαζικής εξαφάνισης, για την οποία ευθύνονται όχι φυσικά φαινόμενα αλλά ο άνθρωπος.

Οι υπολογισμοί

Οι ερευνητές αναγνωρίζουν πως δύσκολο να υπολογίσει κανείς ποιος ήταν ο ρυθμός εξαφάνισης πριν από την εμφάνιση του Homo sapiens. Για να έχουν μια όσο γίνεται πληρέστερη εικόνα, αξιοποίησαν όχι μόνο δεδομένα από το αρχείο των απολιθωμάτων αλλά και φυλογενετικά δεδομένα -τα παρακλάδια του δέντρου της εξέλιξης- τα οποία προκύπτουν από γενετικές αναλύσεις και δίνουν αρκετά σαφή εικόνα για το πώς τα είδη διαφοροποιήθηκαν στην πορεία του χρόνου.

Τα μαθηματικά μοντέλα που προέκυψαν δοκιμάστηκαν σε προσομοιώσεις με περιπτώσεις για τις οποίες ήταν γνωστός ο ρυθμός εξαφάνισης. Όλες οι προσεγγίσεις που ακολούθησε η ομάδα έδωσαν χονδρικά το ίδιο αποτέλεσμα, της τάξης των 0,1 εξαφανίσεων ανά εκατομμύριο είδη ανά έτος.

Σε συνδυασμό με προηγούμενες μελέτες του Δρ Πιμ, οι οποίες έδειχναν ότι η κύρια αιτία εξαφάνισης ειδών είναι σήμερα ο άνθρωπος, τα αποτελέσματα καθιστούν σαφές ότι ο πλανήτης φτωχαίνει εξαιτίας μας. Όπως λέει ο ίδιος, η νέα μελέτη «ενισχύει το αίσθημα του επείγοντος για τη διατήρηση των ειδών που απομένουν και τον περιορισμό των επιπτώσεων του ανθρώπου». 

Δημοσιεύτηκε στο "ΤΟ ΒΗΜΑ science" την Τετάρτη, 3 Σεπτεμβρίου 2014