Δυο πλανήτες γύρω από δυο ήλιους

Πλανητικό σύστημα με δίδυμα άστρα ανακαλύπτεται για πρώτη φορά από τους επιστήμονες



Απεικόνιση του Kepler-47c και του Kepler-47b και σύγκριση του δυαδικού πλανητικού συστήματός τους (επάνω) με το δικο μας ηλιακό σύστημα (κάτω). Πηγή NASA/JPL-Caltech/T. Pyle

Πριν από λιγότερο από έναν χρόνο οι αστροφυσικοί είχαν ανακοινώσει ότι «είδαν» για πρώτη φορά έναν πλανήτη με δυο ήλιους, σαν εκείνον του Λουκ Σκαϊγουόκερ στον «Πόλεμο των



άστρων». Τώρα οι επιστήμονες προχώρησαν σε μια ακόμη πιο απρόσμενη ανακάλυψη: εντόπισαν για πρώτη φορά δυο πλανήτες που περιφέρονται γύρω από δυο ήλιους αποδεικνύοντας ότι η ύπαρξη πλανητικών συστημάτων με δυαδικά άστρα, αν και θεωρητικά ιδιαίτερα πολύπλοκη, είναι τελικά δυνατή.

Το πρωτοφανές «δίδυμο» πλανητικό σύστημα βρίσκεται στον αστερισμό του Κύκνου και απέχει περίπου 4.900 έτη φωτός από τη Γη. Εντοπίστηκε από διεθνή ομάδα ερευνητών με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Kepler.

Στην τροχιά των διδύμων

Οι δυο πλανήτες ανιχνεύθηκαν από τις διαβάσεις τους στο Kepler-47, ένα σύστημα που αποτελείται από δυο δυαδικά άστρα τα οποία περιφέρονται το ένα γύρω από το άλλο: κοιτάζοντάς τα από τη Γη οι εκλείψεις και οι διαβάσεις που προκαλούνται από αυτόν τον «χορό» παρατηρούνται κάθε 7,5 ημέρες. Το ένα άστρο έχει μέγεθος παρόμοιο με του Ηλιου αλλά είναι λιγότερο λαμπρό, με φωτεινότητα όσο το 85% του άστρου μας. Το δεύτερο είναι πολύ πιο «αδύναμο»: το μέγεθός του ισούται με το ένα τρίτο του Ηλίου και η φωτεινότητά του μόλις με το 1% της φωτεινότητας του άστρου μας.

«Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει όταν ένας πλανήτης περιφέρεται γύρω από ένα άστρο, ένας πλανήτης σε ένα δυαδικό σύστημα πρέπει να διαβεί έναν “κινούμενο στόχο”. Ως συνέπεια τα χρονικά διαστήματα ανάμεσα στις διαβάσεις και η διάρκειά τους ποικίλλουν σημαντικά: άλλες φορές είναι μικρά, άλλες φορές είναι μεγάλα» εξήγησε ο Ζερόμ Ορόζ, επίκουρος καθηγητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο και κύριος συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Science». «Τα χρονικά διαστήματα μας φανέρωσαν ότι οι πλανήτες αυτοί βρίσκονται σε δυαδικές τροχιές».

Στην κατοικήσιμη ζώνη

Ο εσωτερικός πλανήτης βρίσκεται αρκετά κοντά στα δυο άστρα του: ολοκληρώνει μια περιφορά γύρω από αυτά σε 50 ημέρες (πολύ λιγότερες από τις 88 ημέρες που διαρκεί το έτος του Ερμή). Οι ερευνητές εκτιμούν ότι θα πρέπει να είναι «καυτός» και ομιχλώδης, εξ αιτίας του μεθανίου που θα πρέπει να καίγεται στην ατμόσφαιρά του. Αν και η ακτίνα του είναι τριπλάσια από αυτή της Γης, ο Kepler-47b, όπως ονομάστηκε, είναι προς το παρόν ο μικρότερος πλανήτης που έχει παρατηρηθεί σε δυαδικό αστρικό σύστημα.

Ο εξωτερικός πλανήτης, ο Kepler-47c, προσελκύει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον των επιστημόνων επειδή βρίσκεται στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη», την περιοχή στην οποία θεωρείται ότι ένας πλανήτης είναι δυνατόν να έχει νερό στην επιφάνειά του. Η περιφορά του Kepler-47c γύρω από το αστρικό του ζεύγος διαρκεί 303 ημέρες (πολύ κοντινή με το γήινο έτος) όμως οι ειδικοί δεν θεωρούν ότι είναι ιδιαίτερα φιλόξενος για τη ζωή: εκτιμούν ότι είναι ένας γίγαντας αερίων λίγο μεγαλύτερος από τον Ποσειδώνα ο οποίος ενδεχομένως να καλύπτεται από νέφη υδρατμών.

Παρ’ όλα αυτά η ύπαρξή του θεωρείται πολύ σημαντική γιατί αποδεικνύει ότι όχι μόνο μπορούν να υπάρξουν δυαδικά ηλιακά συστήματα με πολλούς πλανήτες αλλά και ότι, παρά τις αντίξοες τροχιακές συνθήκες, κάποιοι από τους πλανήτες αυτούς μπορεί να βρίσκονται σε «κατοικήσιμη» απόσταση από τα άστρα τους. «Στην αναζήτησή μας για κατοικήσιμους πλανήτες, βρήκαμε περισσότερες ευκαιρίες για την ύπαρξη ζωής» δήλωσε ο Γουίλιαμ Μπορούτσκι, κύριος ερευνητής της αποστολής Kepler στο Ερευνητικό Κέντρο Ames της NASA.

Λαλίνα Φαφούτη