Του Κώστα Στούπα
Οι ειδικοί της συμπεριφορικής έχουν καταλήξει πως οι άνθρωποι είμαστε βασικά τεμπέληδες, άπληστοι, φιλόδοξοι, εγωιστές, αδαείς και ματαιόδοξοι...
Με αυτά τα χαρακτηριστικά, σε βασικές γραμμές, επιδιώκουμε αναπαραγωγή, ασφάλεια, άνεση, αγάπη και σεβασμό από τους γύρω μας...
Ένας από τους βασικούς κανόνες της ανθρώπινης φύσης είναι πως προσπαθούμε να αποκτήσουμε με τον ταχύτερο και ευκολότερο τρόπο αυτά που επιθυμούμε. Αν κάποιος προτείνει σε μια ομάδα ανθρώπων να δώσει 100 ευρώ σήμερα στο χέρι ή 2.000 ευρώ σε μια δεκαετία η πλειοψηφία θα προτιμήσει το κατοστάρικο...
Αυτός είναι ένα από τους βασικούς λόγους που οι τράπεζες θησαυρίζουν με τα καταναλωτικά δάνεια και τα νοικοκυριά και τα έθνη χρεοκοπούν...
Υπό το πρίσμα αυτών των επιδιώξεων και χαρακτηριστικών, στις δημοκρατίες, κάθε τέσσερα χρόνια καλούμαστε να επιλέξουμε αυτούς που θα μας κυβερνήσουν...
Στο πεδίο αυτό, οι ειδήμονες υποστηρίζουν πως υπάρχουν τρεις βασικές υπο-συμπεριφορές των ψηφοφόρων πάνω από την κάλπη.
Το ρεύμα του νικητή...
Η πρώτη αφορά αυτούς που αισθάνονται ασφαλείς όταν ακολουθούν τους νικητές. Υπό την έννοια αυτή οι δημοσκοπήσεις, εκτός από το να καταγράφουν τις τάσεις, τις διαμορφώνουν κιόλας. Η σταθερή ανάδειξη ενός νικητή στις μετρήσεις της κοινής γνώμης δημιουργεί ένα ρεύμα υπέρ του νικητή μεταξύ των αναποφάσιστων.
Αυτός είναι ο λόγος που οι χαμένοι των δημοσκοπήσεων τις κατηγορούν σαν προκατασκευασμένες...
Από αυτή την οπτική γωνία η επιβεβαίωση των δημοσκοπήσεων στις προσεχείς πρώτες εκλογές με απλή αναλογική δημιουργεί ένα ισχυρό πλεονέκτημα για το κόμμα που θα προηγείται...
Η αντίδραση...
Η δεύτερη αντίδραση του μέσου ψηφοφόρου που εντοπίζουν οι μελετητές της συμπεριφορικής είναι αυτή της "αντίδρασης" (backlash effect). Η αλαζονεία που γεννά η βεβαιότητα της υπεροχής και επικράτησης μιας παράταξης οδηγούν κάποιους να κινηθούν προς την αντίπαλη...
Το δυστύχημα στα Τέμπη π.χ. αποκάλυψε κάποιες από τις χρόνιες παθογένειες του κομματικού κράτους και οδήγησε στην αύξηση της αντισυστημικής και ενίοτε και αντιδραστικής ψήφου.
Η οργή στις συνέπειες της διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ για δεκαετίες που οδήγησαν στη χρεοκοπία του 2010, οδήγησε στην αντίδραση στις πρώτες εκλογές του 2012 τα δυο μεγάλα κόμματα να αθροίσουν μαζί περί το 30% από 77% στις προηγούμενες...
Το αουτσάιντερ...
Η τρίτη ευδιάκριτη συμπεριφορά που εντοπίζεται όταν υπάρχουν οι προϋποθέσεις είναι αυτή της συμπάθειας προς κάποιο αουτσάιντερ που έχει καταφέρει να προσελκύσει την προσοχή...
Αυτές οι τρεις βασικές συμπεριφορές είναι που διαμορφώνουν τις εκλογικές τάσεις. Ανάλογα με το ποια από τις τρεις ενισχύεται ή αποδυναμώνεται την περίοδο των εκλογών, διαμορφώνεται και το εκλογικό αποτέλεσμα.
Εκτός των ψηφοφόρων που αλλάζουν στάση ανάλογα με τη συγκυρία, ο κύριος κορμός του εκλογικού σώματος συνήθως ψηφίζει το ίδιο κόμμα. Τούτο κυρίως γιατί κάθε παράταξη καλύπτει σε καθένα ψηφοφόρο την ψυχολογική ανάγκη να αισθάνεται ασφαλής όταν ανήκει κάπου, σε μια οικογένεια, μια ομάδα, ένα κόμμα, ένα έθνος κλπ...
Υπό την έννοια αυτή το 2023 δεν είναι 2019 όπως το 2019 δεν ήταν 2015 ή 2012...
Η σταθερή πρωτιά της Νέας Δημοκρατίας ενισχύει το ρεύμα νίκης αλλά δημιουργεί και ένα αίσθημα ασφάλειας το οποίο αφήνει περιθώρια για πειραματισμούς...
Το 2023 λοιπόν μια κρίσιμη μερίδα του εκλογικού σώματος εμφανίζεται εφησυχασμένη πως η τύχη της χώρας τρόπον τινά βρίσκεται στα χέρια κάποιου "αυτόματου πιλότου"... οπότε όποιος και να κάθεται στη θέση του πιλότου δεν θα παίξει αποφασιστικό ρόλο στην πλοήγηση του σκάφους...
Το 2019 μια σημαντική μερίδα αφού διαψεύστηκε από τα αουτσάιντερ και διαπίστωσε με οδυνηρό τρόπο πως οι "γάιδαροι" τελικά, παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα, "δεν πετούν", έπραξε τα αντίστοιχα...
Το 2015 ήταν η χρονιά που μια κρίσιμη μερίδα αποφάσισε να δώσει μια ευκαιρία στα "αουτσάιντερ". Έτσι ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ βρέθηκαν στην εξουσία.
Το 2012 ήταν οι εκλογές της αντίδρασης όπου η Χρυσή Αυγή μπήκε στη Βουλή και ο ΣΥΡΙΖΑ εκτοξεύθηκε από το 3% στο 20%.
Στις επερχόμενες εκλογές τα ερωτήματα που διαφαίνονται στον ορίζοντα είναι περίπου τα εξής: Το ρεύμα του νικητή θα είναι αρκούντως ισχυρό για να εξασφαλίσει στη Νέα Δημοκρατία την αυτοδυναμία;
Το ΚΚΕ ή το ΜΕΡΑ25 ή κάποιο άλλο κόμμα θα κάνει την έκπληξη επωφελούμενο από τα αισθήματα αντίδρασης και προτίμησης στα "αουτσάιντερ";
0 Σχόλια