Η Τουρκία διαρκώς "καταδικασμένη" να αναμετριέται με το κουρδικό ζήτημα

Του Κώστα Ράπτη

Η Ελλάδα αποτελεί καταφύγιο τρομοκρατών. Οι ΗΠΑ αποτελούν τον εντολέα των τρομοκρατών. Το "Καντίλ” (δηλ. η εξόριστη στα όρη του βορείου Ιράκ στρατιωτική ηγεσία του ΡΚΚ) και το "Κομπάνι” (δηλ. η οργάνωση PYD των Κούρδων της Συρίας) σχεδίασαν την επίθεση στην οδό Ιστικλάλ της Κωνσταντινούπολης, την οποία, πολύ ταιριαστά εκτέλεσε μία υπήκοος Συρίας που εισέδυσε στην Τουρκία μέσω του Αφρίν. Και παρεμπιπτόντως, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Τουρκίας ίσως να έχει να κάνει με όλο αυτό, αν πιστέψουμε την φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Akit, η οποία ανέσυρε παλαιότερο tweet του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου που ανέφερε "Περιμένετε τον Νοέμβριο".

Όλα αυτά τα στοιχεία της ρητορικής των Τούρκων ιθυνόντων σε σχέση με το προχθεσινό μακελειό στο Πέραν προφανώς μπορούν να υπηρετήσουν ποικίλες επιδιώξεις. Λ.χ. τη δρομολόγηση μιας νέας τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης στη βόρεια Συρία, αυτής που η Άγκυρα διαπραγματεύεται εδώ και καιρό με τη Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, χωρίς να έχει εξασφαλίσει το "πράσινο φως". Ή των πολλαπλασιασμό των τουρκικών απαιτήσεων στην δύσκολη - και ακόμη εκκρεμή - διαπραγμάτευση με τη Σουηδία και τη Φινλανδία για την επικύρωση της ένταξής τους στο ΝΑΤΟ. Ή την αλλαγή του κλίματος στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις, αφότου η διατήρηση του ελέγχου της Γερουσίας των ΗΠΑ από τους Δημοκρατικούς μειώνει τις ελπίδες διευθέτησης του θέματος των F-16 κ.ο.κ. Και ασφαλώς, την δημιουργία κλίματος "πολιορκίας του έθνους" καθ' οδόν προς τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές σε έξι μήνες.

Ένα όμως δεν μπορούν να επιλύσουν: το πραγματικό "κουρδικό πρόβλημα" με το οποίο βρίσκεται παγίως αντιμέτωπη η Τουρκία. Και το οποίο αφορά και τις άμεσες προτεραιότητες των κυβερνώντων όσο πλησιάζουν οι εκλογές.

Αποτέλεσε μυστικό της επιτυχίας του Ερντογάν κατά την πρώτη του δεκαετία στην εξουσία η ισχυρή διείσδυσή του στην κουρδική ψήφο και η επαγγελία του ότι θα θέσει τέλος με ειρηνικά μέσα στην ένοπλη εξέγερση του ΡΚΚ. Επαγγελία η οποία έφθασε ένα βήμα πριν από την υλοποίησή της με τις συμφωνίες του Ντολμάμπαχτσε τον Φεβρουάριο του 2015, ανάμεσα σε εκπροσώπους της τουρκικής κυβέρνησης και του φιλοκουρδικού κοινοβουλευτικού κόμματος HDP. Επρόκειτο για την ολοκλήρωση μιας διαδικασίας που είχε ξεκινήσει τρία χρόνια νωρίτερα, με την επίσκεψη του αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών (και έμπιστου του Ερντογάν) Χακάν Φιντάν στον κρατούμενο στη νήσο Ιμραλί ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος αργότερα απηύθυνε δημόσια έκκληση κατάπαυσης των ένοπλων ενεργειών.

Ήδη βέβαια όταν εκπονήθηκε η συμφωνία του Ντολμάμπαχτσε, η εκεχειρία παρέπαιε, λόγω των εντάσεων που είχε γεννήσει η συριακή περιπέτεια του Ερντογάν και δη η διάχυτη εντύπωση της τουρκικής συνενοχής στην πολιορκία του Κομπάνι από το Ισλαμικό Κράτος.

Ωστόσο, αυτό που οριστικά ακύρωσε τη συμφωνία του Ντολμάμπαχτσε ήταν η απώλεια της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας από το κόμμα του Ερντογάν τον Ιούνιο του ίδιου έτους, σε μεγάλο βαθμό λόγω και των ισχυρών εκλογικών επιδόσεων του HDP. Έναν μήνα αργότερα, η βομβιστική επίθεση με 33 νεκρούς που πραγματοποίησε το Ισλαμικό Κράτος εναντίον εκδήλωσης αριστερής νεολαίας στο Σουρούτς (πόλη της Τουρκίας γειτονική προς το Κομπάνι) απαντήθηκε από το ΡΚΚ με επανέναρξη των επιθέσεων εναντίον στόχων του τουρκικού κράτους, το οποίο θεωρήθηκε συνένοχο των τζιχαντιστών. Εν μέσω αναθέρμανσης της σύγκρουσης, οι εκλογές επαναλήφθηκαν τον Νοέμβριο: το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ανέκτησε την αυτοδυναμία, ενώ το HDP μόλις που ξεπέρασε το όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του 10%.

Όλα αυτά πλαισιώθηκαν από εξίσου σημαντικές εξελίξεις (διόλου άσχετες και αυτές με τη συριακή περιπέτεια του Ερντογάν και τις κουρδικές παρενέργειές της) όπως η ρήξη ερντογανικών-γκιουλενιστών, η σύμπραξη ΗΠΑ-PYD και η απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, η οποία επισφράγισε τη συμμαχία των κυβερνώντων στη γείτονα με τους εθνικιστές.

Στις μέρες μας, η συντήρηση υψηλών τόνων γύρω από το κουρδικό ζήτημα, ώστε να δυσχεραίνεται περαιτέρω η συμμαχία της αντιπολίτευσης με το HPD, και η δρομολόγηση της διαδικασίας κήρυξης του τελευταίου εκτός νόμου αποτελούν κομβικά στοιχεία της στρατηγικής του Ερντογάν μπροστά στην κάλπη.

Χρειάζεται, ωστόσο, και μία "θετική" κουρδική στρατηγική, στοιχεία της οποίας αρθρώνονταν ήδη διακριτικά το προηγούμενο διάστημα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ηγέτης του συμπολιτευόμενου Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί χαρακτήρισε "φυσιολογική και ορθή" την συνάντηση αντιπροσωπείας του κυβερνώντος κόμματος και με το HPD στο πλαίσιο του διαλόγου για την προτεινόμενη συνταγματική αναθεώρηση.

Για το HDP, το οποίο συνήθως περιγράφεται από τους κρατούντες ως "βιτρίνα των τρομοκρατών του ΡΚΚ”, ο βουλευτής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης Μεχμέτ Αλί Τζεβχερί είχε να παρατηρήσει ότι "είναι ένα νόμιμο κόμμα που ακολουθούν πολλοί πολίτες” και "η συμφωνία του είναι αναγκαία για τη συνταγματική αναθεώρηση”.

Παρεμπιπτόντως και ο κρατούμενος εδώ και μία πενταετία συνιδρυτής του HDP Σελαχατίν Ντεμίρτας απηύθυνε στο ΡΚΚ έκκληση να καταθέσει τα όπλα, ενώ για πρώτη φορά ο ίδιος έτυχε μέτρου επιεικείας, καθώς του δόθηκε άδεια να επισκεφθεί τον άρρωστο πατέρα του.

Ο ηγέτης, πάλι, του συμπολιτευόμενου, εξωκοινοβουλευτικού, αλλά ιδιαίτερα επιδραστικού, κυρίως μεταξύ των "ευρασιατιστών” του στρατού, Πατριωτικού Κόμματος, Ντογού Περιντσέκ δήλωσε στις 5 Νοεμβρίου στο επαρχιακό κομματικό συνέδριο της παραμεθόριας περιοχής του Μάρντιν: "Απευθύνομαι στο Καντίλ. Πετάξτε τα αμερικανικά και ισραηλινά όπλα που κρατάτε. Η Τουρκία είναι έτοιμη να σας αγκαλιάσει. Μην πυροβολείτε τους αδελφούς σας. Ας μην πυροβολούμε ο ένας τον άλλο με αμερικανικά όπλα, ας αγκαλιαστούμε και ας ενωθούμε".

Περισσότερο προωθημένος όλων εμφανίσθηκε ο πρώην βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος, Μεχμέτ Μετινέρ, ο οποίος τάχθηκε υπέρ μιας νέας διαδικασίας επίλυσης του κουρδικού ζητήματος, όπως αυτή του 2013-2015, στη βάση του αφοπλισμού του ΡΚΚ και της ικανοποίησης "ορισμένων δίκαιων αιτημάτων των Κούρδων”.

Σχολιάζοντας πάντως την πρόσφατη συνάντηση για την συνταγματική αναθεώρηση, δήλωσε ότι δεν θεωρεί το HDP ως το κόμμα που θα μιλά εξ ονόματος των Κούρδων για το μέλλον τους - είναι ένα από τα κόμματα, και για την ακρίβεια, το κόμμα του ΡΚΚ.

Ο ίδιος μιλά βέβαια ως επικεφαλής της νεοσύστατης Ένωσης Δημοκρατίας και Ενότητας, που δείχνει να είναι όχημα των κυβερνώντων για να επαναπροσεγγίσουν την κουρδική ψήφο. Αλλά το όραμά του δείχνει περισσότερο φιλόδοξο. "Ελπίζουμε", είπε, "να αναστήσουμε την αρχαία τουρκο-κουρδική αδελφοσύνη, που δεν θα αποκλείει τους Κούρδους. Και αυτό, όχι μόνο για τους Κούρδους της Τουρκίας, αλλά και αυτούς που ζουν στο Ιρακινό Κουρδιστάν και την Συρία, ώστε Κούρδοι και Τούρκοι να πορευτούν σε ένα ισχυρό ιστορικό ταξίδι μαζί”. Η Ένωσή του, εξήγησε, φιλοδοξεί να υπηρετήσει τον "Τουρκικό Αιώνα” που προβάλλει ο Ερντογάν και να συμβάλει στην συνταγματική αναθεώρηση.

Με άλλα λόγια, η σημερινή Τουρκία είναι υποχρεωμένη να ακροβατεί μεταξύ ανοιγμάτων και καταστολής σε ό,τι αφορά το κουρδικό ζήτημα, ενώ ταυτόχρονα φλερτάρει με την ιδέα μετατροπής του από απειλή για την εδαφική της ακεραιότητα σε όχημα προβολής της τουρκικής ισχύος εκτός συνόρων. Αλλά εκεί, οι εμπλεκόμενοι παίκτες είναι πολλοί, συμπεριλαμβανομένης και της αμερικανικής υπερδύναμης - και οι ισορροπίες ρευστές. 

Πηγή capital.gr

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.