Πως γεννήθηκε το τέρας


Εδώ και περίπου ένα χρόνο, όλος ο πλανήτης ζει σε ένα μη κανονικό οικονομικό περιβάλλον, λόγω των έντονων πληθωριστικών πιέσεων που σημειώνονται σε προϊόντα και υπηρεσίες. Πρόκειται για μία κατάσταση η οποία αφενός θα έχει μεγάλη χρονική διάρκεια και αφετέρου εγκυμονεί σημαντικότατους κινδύνους για την οικονομική σταθερότητα και άρα την ευημερία όλων.

Έχουν γραφτεί πολλά σχετικά με τις αιτίες που προκάλεσαν το φαινόμενο και τα μέτρα που έχουν ή που θα πρέπει να ληφθούν, για την αντιμετώπισή του. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να υπάρχει μια εκτεταμένη παρανόηση σχετικά με τις πρώτες και επομένως κακή εκτίμηση των δεύτερων, από πολλούς. Δεν μπορείς να επιλύσεις αποτελεσματικά ένα πρόβλημα αν δεν έχεις πρώτα αναλύσει και κατανοήσει πλήρως τις αιτίες που το δημιούργησαν.

Η παρανόηση αφορά στην άποψη που έχουν κάποιοι, ότι η πληθωριστική έκρηξη οφείλεται στα μη συμβατικά μέτρα νομισματικής πολιτικής που εφαρμόζουν επί πολλά χρόνια οι περισσότερες Κεντρικές Τράπεζες, προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν μια σειρά από κρίσεις που έχουν χτυπήσει την παγκόσμια οικονομία, από το 2006 και εντεύθεν.  

Πρόκειται για μια άποψη που σαφώς διαθέτει θεωρητική βάση αλλά προφανώς, δεν μπορεί να ισχύει. Η θεωρία στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτοκαταρρίπτεται από την ίδια την ιδέα της σύλληψής της. Πώς είναι δυνατόν να οφείλεται ο πληθωρισμός του 2021-22 σε υπερβολική κυκλοφορία χρήματος, όταν τεράστια ποσά υπερβάλλουσας ρευστότητας, διοχετεύονται στο παγκόσμιο σύστημα από το 2008 και μετά; Είναι ποτέ δυνατόν να διοχετεύονται σε όλες τις μεγάλες οικονομίες (με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο) σχεδόν κάθε χρόνο, επί 13 χρόνια τρισεκατομμύρια σκληρού νομίσματος, κι ο πληθωρισμός να καταγράφει ιστορικά χαμηλά; Πώς γίνεται, ακόμη και μετά το ξέσπασμα της πανδημίας διεθνώς, να χρειάστηκαν κάπου 18 μήνες για ν’ αρχίσουν να γίνονται αισθητές οι πιέσεις αυτές;
Μήπως ξεχάσαμε ότι μέχρι τα μέσα της περυσινής χρονιάς, ο στασιμοπληθωρισμός εθεωρείτο και ήταν το μεγαλύτερο οικονομικό ρίσκο, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Αμερική; Ή μήπως θεωρεί κάποιος π.χ. ότι η κρίση των αμερικανικών subprime δανείων ή η ευρωπαϊκή κρίση χρέους ή η πανδημία, θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν διαφορετικά; Με άλλα μέτρα από εκείνα που έλαβαν οι Κεντρικές Τράπεζες; Ακόμη και αν δεχτούμε πως θα μπορούσαν να έχουν χρησιμοποιηθεί περισσότερο συμβατικές μέθοδοι αντιμετώπισης κρίσεων, έχει αναλογισθεί κανείς πόσο χρονικό διάστημα θα χρειάζονταν για να ξεπεραστούν αυτές οι κρίσεις;

Για να μην φθάσουμε στην (πολύ τεχνική και περίπλοκη) ανάλυση των τεχνικών sterilization (swaps δανείων, νομισμάτων κ.λπ.) που όλα τα μη συμβατικά εργαλεία των Κεντρικών Τραπεζών χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν, ώστε να υπάρχει απόλυτος έλεγχος της υπερβάλλουσας ρευστότητας και να μην προκαλούνται μεγάλες μεταβολές. Ή μήπως θα πρέπει να πιστέψουμε ότι εργαλεία που "δουλεύαν" επί μιάμιση δεκαετία ξαφνικά σταμάτησαν να λειτουργούν; 

Το πράγμα είναι απλό και ξεκάθαρο, το πρόβλημα του πληθωρισμού είναι υπαρκτό και μεγάλο. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν οφείλεται σε αυξημένη κυκλοφορία χρήματος ή σε λανθασμένες κινήσεις των Κεντρικών Τραπεζών. Ειδικά οι τελευταίες, εάν θα πρέπει να επωμιστούν μία ευθύνη λάθους, αυτή προσδιορίζεται στο γεγονός πως αρχικά ήταν πολύ συγκρατημένες και επιφυλακτικές με τα μέτρα, επιτρέποντας στις εμπορικές τράπεζες να διακρατούν το μεγαλύτερο μέρος της πλεονάζουσας ρευστότητας, στα σεντούκια τους. Υπό αυτό το πρίσμα, όντως έχουν μια ευθύνη. Το πρόβλημα του αποπληθωρισμού θα μπορούσε να έχει αντιμετωπιστεί καλύτερα και νωρίτερα, ώστε  σήμερα το κύμα αυξήσεων να ήταν κάπως πιο εύκολο στην αντιμετώπισή του. Αλλά η ευθύνη τους φθάνει μόνο μέχρις εκεί! Ούτε χιλιοστό πιο βαθειά στο πρόβλημα…

Οι κύριες αιτίες της πληθωριστικής κρίσης που βιώνουμε και που θα μας συντροφεύει για καιρό, εντοπίζονται στην πλήρη αποδιοργάνωση της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, λόγω της πανδημίας και στην εκρηκτική κατάσταση που προκάλεσε στις αγορές καυσίμων, η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι οποιεσδήποτε προσπάθειες να παρουσιαστούν άλλες αιτίες ως υπεύθυνες για τον πληθωρισμό, κινούνται από υστεροβουλία, στοχεύουν σε προσωπικά και κομματικά οφέλη και δεν αποτελούν τίποτε περισσότερο από προφάσεις εν αμαρτίαις! 

Πέτρος Λάζος

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια