Του Loren Thompson, Forbes
Πριν από δύο μήνες, οι αναλυτές στη Δύση έμειναν έκπληκτοι βλέποντας την αναζωπύρωση του ρωσικού επεκτατισμού (ή και ρεβανσισμού) με τον Βλαντίμιρ Πούτιν να δίνει το σύνθημα για επίθεση κατά της Ουκρανίας.
Οκτώ εβδομάδες μετά, το σκηνικό έχει αλλάξει. Το σχέδιο της Μόσχας για μια αστραπιαία κατάληψη της ουκρανικής επικράτειας έχει καταρρεύσει και το έχει διαδεχθεί ένας εξοντωτικός πόλεμος φθοράς με τα αδιέξοδά του.
Όσοι θεωρούσαμε τον Πούτιν αρκετά έξυπνο ώστε να αποφύγει μια στρατιωτική επιχείρηση, κάναμε λάθος – παρόλο που οι προβλέψεις μας για τις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζε η Ρωσία εισβάλλοντας στη γείτονα χώρα επαληθεύτηκαν σε μεγάλο βαθμό.
Έτσι, έχει έρθει η ώρα για να αξιολογήσουμε εκ νέου την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Ρωσία του Πούτιν και να εξετάσουμε αν η χώρα έχει αναγεννηθεί ή βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο αποσύνθεσης – εκείνο το είδος αποσύνθεσης που κάνει την ηγεσία της να επιτίθεται με τη σφοδρότητα που εκτιμούσε ο Λένιν ότι θα επιτίθετο ο καπιταλισμός λίγο πριν καταρρεύσει.
Εν ολίγοις, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ίσως σηματοδοτήσει το κύκνειο άσμα του Πούτιν, καθώς η πραγματικότητα "πνίγει" τις φιλοδοξίες ενός απομονωμένου δικτάτορα.
Εάν πάψουμε να αντιμετωπίζουμε τη Ρωσία ως έναν "σχεδόν ισότιμο" ανταγωνιστή και εξετάσουμε προσεκτικά τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτήν τη χώρα, θα διακρίνουμε ένα αδύναμο και διεφθαρμένο κράτος που δεν θυμίζει υπερδύναμη παρά μόνο ως προς το πυρηνικό της οπλοστάσιο το οποίο κουβαλάει από το σοβιετικό της παρελθόν.
Ας δούμε πέντε ενδείξεις που καταδεικνύουν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία ίσως δεν είναι ένα ακόμη κεφάλαιο στην ηγεμονία του Πούτιν, αλλά το τελευταίο.
Οι αποτυχίες του ρωσικού στρατού
Το φιάσκο του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία διέψευσε την εντύπωση ότι είναι ισοδύναμος με τον αμερικανικό. Οι στρατιώτες είναι ανεπαρκώς εκπαιδευμένοι και άτολμοι. Η πληροφόρησή τους ελλιπής. Ο εξοπλισμός τους ευάλωτος και κακοσυντηρημένος. Οι επικεφαλής τους δεν επέδειξαν ευελιξία προσαρμογής στις συνθήκες που συνάντησαν.
Φαίνεται ότι η διαφθορά που διαπερνά τη ρωσική κοινωνία έχει μολύνει και τον στρατό της, πλήττοντας τις αρχές και το ηθικό του. Αυτού του είδους η σήψη είναι σύνηθες φαινόμενο σε αυταρχικά κράτη όπου η αφοσίωση μετράει περισσότερο από την πρωτοβουλία και η διαφωνία αποθαρρύνεται. Έτσι, καλλιεργείται μια κουλτούρα μετριότητας στις τάξεις του στρατού.
Η ρωσική οικονομία είχε προβλήματα και πριν από τις κυρώσεις
Η οικονομία της Ρωσίας σημείωσε καλές επιδόσεις κατά τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Πούτιν, καθώς ανέκαμπτε από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Πρόσφατα όμως άρχισε να παραπαίει. Από το 2012 όταν ο Πούτιν ανέλαβε εκ νέου προεδρικά καθήκοντα, η Ρωσία αναπτύσσεται κατά μέσο όρο με ρυθμό 1,35% ετησίως μένοντας στάσιμη στην κατηγορία των χωρών μεσαίου εισοδήματος.
Οι εξαγωγές της επικεντρώνονται στα ορυκτά καύσιμα, τη στιγμή που ο υπόλοιπος προηγμένος πλανήτης στρέφεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παρά τις προσπάθειες για ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας τεχνολογίας, η Ρωσία δεν είναι ανταγωνιστική στον κλάδο, με εξαίρεση την αεροδιαστημική, και αναγκάζεται να εισάγει πολλά προϊόντα, όπως τα μικροτσίπ. Ως προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ η Ρωσία βρίσκεται μόλις στην 55η θέση στην παγκόσμια κατάταξη, με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, και αναμένεται να διολισθήσει και άλλο λόγω των οικονομικών κυρώσεων που της έχουν επιβληθεί.
Δημογραφικό πρόβλημα
Χειρότερο και από το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, είναι το προσδόκιμο ζωής στη Ρωσία. Το World Factbook της CIA την κατατάσσει στην 156η θέση μεταξύ 226 χωρών με μέσο όρο τα 72,4 έτη (λίγο κάτω από τη Μολδαβία). Οι περισσότερες βιομηχανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, έχουν κατά μέσο όρο προσδόκιμο ζωής από 80 έως 85 έτη.
Ο πληθυσμός της Ρωσίας συρρικνώνεται εν μέρει λόγω του χαμηλού δείκτη γονιμότητας: 1,8 παιδιά ανά γυναίκα – πολύ κάτω από το επίπεδο του 2,1 που απαιτείται για τη σταθεροποίηση του πληθυσμού. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας από τη Ρωσία, ωστόσο οι περισσότερες είναι πιο ανεπτυγμένες. Η Ρωσία –όπως και οι ΗΠΑ– έχει επωφεληθεί από τη μεταναστευτικό για να συγκρατήσει σταθερό τον πληθυσμό της, αλλά το μεταναστευτικό κύμα υποχωρεί πλέον, αφού λιγοστεύουν οι οικονομικές ευκαιρίες στη χώρα.
Η νέα γενιά έχει αποξενωθεί και μεταναστεύει όλο και περισσότερο
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν είναι "παλιός τύπος" ανθρώπου. Δεν σερφάρει στο διαδίκτυο και δεν έχει smartphone. Ως εκ τούτου δεν έχει σημείο επαφής με τις νεότερες γενιές, που περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους στα social media. Οι νέοι δεν έχουν συμμετάσχει έντονα στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ το κράτος επιχειρεί να καταστείλει όσες φωνές διαφωνούν.
Παράλληλα, όλο και περισσότεροι Ρώσοι εγκαταλείπουν τη χώρα, ιδίως μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Σύμφωνα με την Deutsche Welle, εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσοι έχουν μεταναστεύσει από την έναρξη του πολέμου, "στη μεγαλύτερη έξοδο από την Οκτωβριανή Επανάσταση". Οι μετανάστες προέρχονται κυρίως από ακαδημαϊκούς και τεχνολογικούς κύκλους, καθώς και άλλα γνωστικά πεδία, πράγμα που σημαίνει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγάλο brain drain. Πολλοί εξ αυτών είναι νεαρής ηλικίας.
Οι πελατειακές σχέσεις της Ρωσίας με άλλα κράτη
Η Μόσχα ακολουθεί αποικιοκρατική τακτική για την ασφάλειά της. Συντηρεί ένα θηριοτροφείο από κράτη-πελάτες που είτε κάποτε ανήκαν στη Σοβιετική Ένωση είτε σήμερα διοικούνται από απολυταρχικά καθεστώτα όπως η Κούβα και η Συρία. Όλες αυτές οι σχέσεις είναι δαπανηρές για το Κρεμλίνο, που προσπαθεί να στηρίξει τους αμφιλεγόμενους ηγέτες χωρών.
Για παράδειγμα, λίγο πριν την εισβολή στην Ουκρανία, η Μόσχα έστειλε στρατεύματα στο Καζακστάν για να βοηθήσει την τοπική κυβέρνηση να καταστείλει τις διαδηλώσεις. Το Καζακστάν έχει τεράστια ποσοστά διαφθοράς και μακρά παράδοση στην εκλογική νοθεία. Το ίδιο ισχύει και για τη Λευκορωσία, την οποία η Ρωσία στηρίζει προκειμένου να διατηρήσει στην εξουσία τον Αλεξάντερ Λουκασένκο. Όποια και αν είναι τα οφέλη από αυτές τις διμερείς σχέσεις, βέβαιο είναι πως στη ρωσική οικονομία συμβάλλουν ελάχιστα ή και καθόλου.
Επιπλέον, τέτοιου είδους "συμμαχίες" δεν έχουν καμία σχέση με το ΝΑΤΟ ή παρόμοιους οργανισμούς, όπου τα κράτη συμμετέχουν με ελεύθερη βούληση και οι ηγέτες τους είναι αιρετοί.
Η πεποίθηση ότι η Ρωσία "κοντράρει" τις ΗΠΑ σε οποιοδήποτε επίπεδο –εκτός από το πυρηνικό οπλοστάσιο– ελάχιστη σχέση έχει με την πραγματικότητα. Ακόμη και να μην λάβει κάποιος υπόψη τις φήμες για την επιδείνωση της υγείας του Πούτιν, είναι δύσκολο να πιστέψει ότι το σαθρό οικοδόμημα που έχει δημιουργήσει ο Ρώσος πρόεδρος θα συνεχίσει να υπάρχει για πολύ ακόμα.
Και σε αυτό, ούτε ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να βοηθήσει.
0 Σχόλια