Ίμια: 31 Ιανουαρίου 1996 - Τα μοιραία πρόσωπα που οδήγησαν στην εθνική τραγωδία

Το τι έγινε στα Ίμια τον Γενάρη του 1996, είναι - λίγο έως πολύ - γνωστό στην κοινή γνώμη, αν και ακόμα παραμένουν αναπάντητα πολλά ερωτήματα

Το ξημέρωμα της 31ης Ιανουαρίου του 1996 βρίσκει την Ελλάδα πληγωμένη με τρείς αξιωματικούς νεκρούς και με προσβολή της εθνικής μας κυριαρχίας. Εικοσιέξι χρόνια μετά, η κρίση των Ιμίων αποτελεί αναμφίβολα τη μεγαλύτερη εθνική τραγωδία μετά την εισβολή στην Κύπρο, ενώ τα δεινά που προκάλεσε στα ζητήματα της εθνικής μας κυριαρχίας τα «πληρώνουμε» ακόμα και σήμερα.

Η κρίση των Ιμίων 1996 είναι μέχρι σήμερα η σημαντικότερη ελληνοτουρκική κρίση, η οποία εκτός των άλλων είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια της ζωής τριών Αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων, του υποπλοίαρχου Χ. Καραθανάση, του υποπλοίαρχου Π. Βλαχάκου και του αρχικελευστή Ε. Γιαλοψού. Για το τι συνέβη εκείνες τις ημέρες έχουν γραφτεί πάρα πολλά και έχουν ακουστεί ακόμα περισσότερα. Η εθνική ήττα στοιχειώνει μέχρι σήμερα την ελληνική εξωτερική πολιτική όσον αφορά τις επιλογές και τις κατευθύνσεις της και τα τραγικά γεγονότα που έλαβαν χώρα κατέδειξαν με τον πιο οδυνηρό τρόπο την παντελή απουσία ενός εθνικού συστήματος διαχείρισης κρίσεων, την ελλιπή προετοιμασία το χειρότερο την ολοκληρωτική απουσία συνεννόησης μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.

Το τι έγινε στα Ίμια τον Γενάρη του 1996, είναι - λίγο έως πολύ - γνωστό στην κοινή γνώμη, αν και ακόμα παραμένουν αναπάντητα πολλά ερωτήματα γύρω από τους χειρισμούς της τότε κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη, αλλά και της στρατιωτικής ηγεσίας. Μετά το «Βατερλώ» των Ιμίων προέκυψε ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα εθνικής κυριαρχίας σε παγκόσμιο επίπεδο και σίγουρα το πλέον παράδοξο καθεστώς στην Ευρώπη. Εκείνο το βράδυ η Ελλάδα έχασε πολλά περισσότερα από όσα αντιληφθήκαμε. Η απώλεια του ελικοπτέρου με τους τρεις Έλληνες αξιωματικούς όπως κι αν συνέβη, η αποβίβαση τούρκων κομάντος στην αφύλακτη δεύτερη νησίδα και η αποχώρηση στα πλαίσια των επιταγών των ΗΠΑ τις οποίες ευχαριστήσαμε, δημιούργησε συνθήκες απώλειας εθνικής κυριαρχίας.

Κυριαρχία και κυριαρχικό δικαίωμα είναι το δικαίωμα του κράτους να δρα όπως κρίνει, προς όφελος των πολιτών του. Η νομική βάση της παραπάνω διατύπωσης είναι η «αποκλειστικότητα δικαιοδοσίας» (exclusivity of jurisdiction), που στο διεθνές δίκαιο σημαίνει ότι το κράτος έχει τον πλήρη έλεγχο των υποθέσεών του εντός των ορίων του, δίχως να λογοδοτεί για τον τρόπο που ασκεί τον έλεγχο αυτόν. Η εισβολή ξένου στρατού σε ελληνικό έδαφος αλλά και το δόγμα Χόλμπρουγκ που επιβλήθηκε το ξημέρωμα της 31ης Ιανουαρίου: «Νο ships, no troops, no flags» ήταν αρκετό για να δημιουργήσει νομικό προηγούμενο για τους Τούρκους και να θέσει ζήτημα «αδιευκρίνιστης κυριαρχίας» στα Ίμια. Τα λάθη της πολιτικής ηγεσίας πολλά και εγκληματικά. Ίσως τα πιο σημαντικά που καταγράφηκαν μέσα σε αυτά τα 26 χρόνια είναι τα ακόλουθα:

Το ΚΥΣΕΑ δεν συνεδρίασε στο Υπουργείο Άμυνας, αλλά στη Βουλή τη νύχτα 30 προς 31/1/1996. Αποτέλεσμα αυτού του θλιβερού λάθους ήταν ο τότε Υπουργός Άμυνας (Γεράσιμος Αρσένης) και ο Α/ΓΕΕΘΑ (Χρήστος Λυμπέρης) να βρίσκονται μακριά από την αίθουσα επιχειρήσεων και να μην έχουν εικόνα του Θαλάμου Επιχειρήσεων σε πραγματικό χρόνο. Την ίδια ώρα ο τότε υπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος ήταν σε τηλεοπτικό πλατό και συνέχισε αμέριμνος να μιλάει στα τηλεπαράθυρα σα να μην συμβαίνει απολύτως τίποτα.

Ο Διοικητής της ΕΥΠ δεν έγινε ποτέ δεκτός από τον Πρωθυπουργό και περίμενε στον διάδρομο έξω από το γραφείο του Σημίτη στη Βουλή. Ο τότε Διοικητής της ΕΥΠ Λεωνίδας Βασιλακόπουλος είχε πληροφόρηση ότι οι Τούρκοι θα επιχειρούσαν απόβαση στη μη επανδρωμένη από εμάς βραχονησίδα των Ιμίων τουλάχιστον 1 ώρα νωρίτερα από την επιχείρηση των Τούρκων. Δυστυχώς δεν μπόρεσε να διαμηνύσει τη σοβαρότατη αυτή πληροφορία στον Πρωθυπουργό, αφού δεν έγινε δεκτός από αυτόν. Τον έστειλαν στον Τάσο Μαντέλη που ήταν τότε γενικός γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου, ο οποίος είπε στον διοικητή της ΕΥΠ ότι έχει πολύ δουλειά και δεν προλαβαίνει να τον δει.

Δεν επανδρώθηκαν από την Ελλάδα και οι δύο βραχονησίδες των Ιμίων, αλλά μόνο η μία. Εγκληματική παράλειψη. Η εκδοχή ότι δεν επανδρώθηκε για να μην φανεί ότι κλιμακώνουμε την κρίση δεν ευσταθεί σε καμία περίπτωση, αφού η στρατιωτική κλιμάκωση είχε ήδη επέλθει με την παρουσία τόσων πολεμικών πλοίων στην περιοχή. Συνεπώς θα έπρεπε να επανδρωθεί και η δεύτερη βραχονησίδα των Ιμίων με δυνάμεις μας και μάλιστα με επαρκείς δυνάμεις. Κατόπιν εορτής ο Κώστας Σημίτης κατηγορούσε τον Α’ ΓΕΕΘΑ Χρήστο Λυμπέρη και ο ναύαρχος τον πρωθυπουργό λέγοντας ότι ο Σημίτης του απάντησε αρνητικά για τη δεύτερη Ίμια επειδή υπήρχε πάνω η σημαία.

Οι βραχονησίδες Ίμια ανήκαν στην Ζώνη ευθύνης της ΑΣΔΕΝ (Ανώτερη Στρατιωτική Διοίκηση Εσωτερικού και Νήσων), και συνεπώς ο Διοικητής της θα έπρεπε να φροντίσει για την επάνδρωσή τους. Αντί αυτού ο Α/ΓΕΕΘΑ δεν ενεργοποίησε την ΑΣΔΕΝ και χειρίστηκε την κατάσταση, ως πολεμικό ναυτικό, αδρανοποιώντας τον Στρατό ξηράς, που και Καταδρομείς είχε, αλλά και ελικόπτερα διέθετε στην περιοχή τα οποία μπορούσαν να επέμβουν.

Η χώρα μας δεν κινήθηκε ποτέ σε επιθετικό αντιπερισπασμό αν και θα μπορούσε με τον ίδιο τρόπο να καταλάβει και αυτή τουρκικές βραχονησίδες στο Αιγαίο, έναντι Χίου και Λέσβου και οι οποίες το βράδυ εκείνο ήταν αφύλακτες, χωρίς επάνδρωση. Κάτι τέτοιο όπως εκτιμούν στρατιωτικοί αναλυτές θα δημιουργούσε συνθήκες διαπραγμάτευσης επί ίσοις όροις και φυσικά η χώρα μας θα γνωστοποιούσε αυτήν την ενέργεια στις ΗΠΑ, ζητώντας απεμπλοκή και αποχώρηση των Τούρκων από την Ελληνική βραχονησίδα Ίμια, με αντάλλαγμα να φύγουμε και εμείς από τις τούρκικες βραχονησίδες που θα είχαμε καταλάβει.

Τίποτα από τα παραπάνω δεν έγινε. Αντιθέτως οι Έλληνες υπουργοί (Αρσένης και Πάγκαλος) μιλούσαν μόνο με τον τότε Υφυπουργό Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ενώ αντίθετα η Τούρκος πρόεδρος Τανσού Τσιλέρ μιλούσε απευθείας με τον Κλίντον. Ο Μπιλ Κλίντον (πολλά χρόνια αργότερα στην Αθήνα, το 2007) διηγήθηκε γελώντας σε μεγάλο ακροατήριο ότι «με πήρε τηλέφωνο η Τανσού Τσιλέρ και προσπαθούσε να μου εξηγήσει ότι η Τουρκία και η Ελλάδα θα πήγαιναν σε πόλεμο, επειδή δυο Τούρκοι δημοσιογράφοι και κάποιοι Έλληνες βαρκάρηδες τσακώθηκαν για έναν βράχο πάνω στον οποίον κατοικούσε μια κατσίκα». Αυτή λοιπόν ήταν η εικόνα που είχαν οι Αμερικανοί για την Ελλάδα και το Αιγαίο; Μια κατσίκα; Δυστυχώς αυτή ήταν η εικόνα και αυτή ήταν η υποτακτική στάση της τότε πολιτικής ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ που αποδείχτηκε κατώτερη των περιστάσεων. Ακόμα πιο τραγικό είναι ότι την ώρα της μεγαλύτερης κρίσης στη σύγχρονη πολιτική Ιστορία του τόπου οι σχέσεις Σημίτη – Αρσένη ήταν κάκιστες, ενώ ο κ. Σημίτης δεν εμπιστεύθηκε ούτε την ΕΥΠ, ούτε την ηγεσία των Ε.Δ. διότι τους θεωρούσε ανθρώπους του μακαρίτη Ανδρέα Παπανδρέου.

Το χρονικό της τραγωδίας των Ιμίων

Τα Ίμια (Καρντάκ στα τουρκικά) είναι δύο μικρές ακατοίκητες βραχονησίδες μεταξύ του νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων και των νοτιοδυτικών ακτών της Τουρκίας. Απέχουν 3,8 ναυτικά μίλια από το Μποντρούμ (Αλικαρνασσός) της Τουρκίας, 5,5 ν.μ. από την Κάλυμνο και 2,5 ν.μ. από το πλησιέστερο ελληνικό έδαφος, τη βραχονησίδα Καλόλιμνος. Τα Ίμια παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, ακολουθώντας την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά αυτά. Η αμφισβήτηση της ελληνικότητας των Ιμίων ξεκίνησε από ένα ναυτικό ατύχημα που συνέβη στις 25 Δεκεμβρίου 1995. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να εφαρμόσουν για την περίσταση τη δική τους ερμηνεία στη Συνθήκη της Λωζάνης (1923), με την οποία είχαν παραχωρηθεί τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία στο σύνολό τους και όχι ονομαστικά, και να αμφισβητήσουν την ελληνική κυριαρχία κάποιων βραχονησίδων.

Διαβάστε τη συνέχεια στο newsbomb.gr

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.