Του Κώστα Στούπα
Καθώς η περίοδος των δασικών πυρκαγιών δεν έχει λήξει ακόμη και αρκετά μεγάλα πύρινα μέτωπα βρίσκονται σε εξέλιξη, είναι χρήσιμο να επιχειρήσουμε μια πρώτη προσέγγιση του φαινομένου.
Μέχρι το περασμένο Σαββατοκύριακο στην Ελλάδα είχαν καεί πάνω από 1,2 εκατ. στρέμματα δασικών εκτάσεων, περισσότερα από κάθε άλλη χρονιά.
Είναι βέβαιο πως έχουν υπάρξει λάθος χειρισμοί από μέρους των δυνάμεων πυρόσβεσης αφού σε μια-δυο περιπτώσεις φωτιές που ετέθησαν υπό έλεγχο αναζωπυρώθηκαν εκ νέου και προκάλεσαν ακόμη μεγαλύτερες καταστροφές από αυτές της πρώτης φάσης.
Τούτο σημαίνει πως πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες αλλά και να υπάρξει επαναξιολόγηση του ισοζυγίου κόστους απόδοσης ολόκληρου του συστήματος δασοπυρόσβεσης.
Οι καιροί έχουν αλλάξει και μαζί με αυτούς και τα δεδομένα.
Ενδεχομένως οι περισσότερες υπηρεσίες του Ελληνικού Δημοσίου και η αντιμετώπιση των πυρκαγιών να χρειαστεί αναδόμηση με αξιοκρατικά κριτήρια.
Όμως θα ήταν λάθος να περιοριστούμε στις πιθανές δυσλειτουργίες και αδυναμίες του μηχανισμού πυρόσβεσης και της πολιτικής του ηγεσίας που έχει και την τελική ευθύνη.
Φέτος ήταν η χρονιά που εκτός από την Ελλάδα κάηκαν κυριολεκτικά και η Τουρκία, η Ιταλία (με καμένες εκτάσεις μεγαλύτερες από την Ελλάδα...) αλλά και η έκταση που κάηκε στην Καλιφόρνια δεν είχε προηγούμενο.
Με βάση τα στοιχεία του ευρωπαϊκού συστήματος παρακολούθησης πυρκαγιών Copernicus φέτος στην Ε.Ε. κάηκαν πάνω από 4,3 εκατ. στρέμματα έναντι 1,8 εκατ. στρεμμάτων κατά μέσο όρο την περίοδο 2008-2020. Φέτος είχαμε 1.490 μεγάλες πυρκαγιές (πυρκαγιές που ξέφυγαν από τον έλεγχο και έκαψαν πάνω από 300 στρέμματα) έναντι 567 που είναι ο μέσος όρος της 12ετίας.
Οι ειδικότεροι ημών υποστηρίζουν πως όταν ένα μέτωπο δασικής πυρκαγιάς αναπτύσσει θερμοκρασία περί τους 1.000 βαθμούς κελσίου οι πυροσβέστες οφείλουν να επιχειρούν τουλάχιστον από 60 μέτρα απόσταση με ό,τι και αν σημαίνει αυτό για την αποτελεσματικότητα της πυρόσβεσης. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τα εναέρια μέσα που δεν μπορούν να πλησιάσουν την εστία ενώ αν ρίξουν το νερό από μεγαλύτερη απόσταση αυτό εξατμίζεται πριν πλησιάσει τις φλόγες.
Οι συνθήκες πολυήμερου ισχυρού καύσωνα που επικράτησαν τις πρώτες μέρες του Αυγούστου ήταν πρωτόγνωρες. Συνήθως οι καύσωνες στην Ελλάδα διαρκούν 2-3 24ωρα.
Η μεγαλύτερη διάρκεια αφυδάτωσε τη χλωρίδα και το έδαφος, μετατρέποντας μεγάλο μέρος της σε εύφλεκτο υλικό.
Υπάρχουν προβλέψεις πως τέτοιου είδους καύσωνες θα μας επισκέπτονται όλο και πιο συχνά τα επόμενα χρόνια.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή Κλιματικής Αλλαγής (IPCC) του ΟΗΕ υποστηρίζει πως τέτοιες συνθήκες επικρατούσαν μια φορά κάθε 50 χρόνια στο παρελθόν ενώ τώρα λόγω της κλιματικής αλλαγής θα επικρατούν μια φορά κάθε 10ετία.
Αρκετοί άλλοι επιστήμονες υποστηρίζουν πως το φαινόμενο θα είναι ακόμη συχνότερο, ενώ κοινή τείνει να γίνει η πεποίθηση μεταξύ των ειδικών πως το κλίμα, άρα και το φυσικό περιβάλλον χωρών της Βορείου Μεσογείου όπως η Ελλάδα, τις επόμενες δεκαετίες θα μοιάζει όλο και περισσότερο με αυτό της Νοτίου Μεσογείου και της Βορείου Αφρικής. Τουτέστιν, περισσότερη ξερή γη και λιγότερο πράσινο.
Οι ενδείξεις που υπάρχουν μέχρι στιγμής φαίνεται να υποστηρίζουν αυτό το σενάριο. Υπάρχουν βέβαια και οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής (όπως και σε κάθε άλλο θέμα του δημόσιου διαλόγου στις δημοκρατίες) οι οποίοι υποστηρίζουν πως η κλιματική αλλαγή δεν είναι ανθρωπογενής αλλά έχει να κάνει με τις διεργασίες στον ήλιο και είναι εποχική (διαρκεί από μερικές δεκαετίες μέχρι μερικούς αιώνες).
Ακόμη και έτσι να είναι το περιβάλλον τα επόμενα χρόνια θα αλλάξει με επίκεντρο την περιοχή που βρίσκεται η χώρα μας και οφείλουμε να προλάβουμε όπου μπορούμε αυτές τις αλλαγές, να τις επιβραδύνουμε και κυρίως οφείλουμε να προσαρμοστούμε σε αυτές.
Τούτο δεν θα είναι εύκολο και θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία αλλά και την κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα. Καθώς η χώρα μας έχει σαν άξονα της οικονομικής δραστηριότητας τον τουρισμό, οι κινήσεις προσαρμογής οφείλουν να είναι ταχείες και ακριβείς.
Οι ενδείξεις συγκλίνουν πως το μήνυμα των φετινών πυρκαγιών, ενδεχομένως σε σχέση με τις μακροπρόθεσμες συνέπειες, να έχει μεγαλύτερη σημασία σε σχέση με την πανδημία που μας βρήκε τα δυο τελευταία χρόνια...
Η πανδημία σε 2-3 χρόνια θα αποτελεί μια κακή ανάμνηση για όσους θα έχουν επιβιώσει, όχι όμως οι συνέπειες αλλά και τα αίτια των ακραίων καιρικών φαινομένων.
0 Σχόλια