Του Αλέξανδρου Μαλλιά *
Η αποτυχία της πολιτικής και της ασυμμετρίας στόχων – αποτελεσμάτων στο Αφγανιστάν συμπίπτει δυστυχώς με την εικοστή επέτειο της βάρβαρης τρομοκρατικής επίθεσης της Αλ Κάιντα (11 Σεπτεμβρίου 2001) στη Νέα Υόρκη.
Τη 12η Σεπτεμβρίου 2001 το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε ομόφωνα την Απόφαση 1368, η οποία πέραν της απερίφραστης καταδίκης των τρομοκρατικών ενεργειών και της έκφρασης αλληλεγγύης προς τις ΗΠΑ τόνιζε το αναφαίρετο δικαίωμα ατομικής και συλλογικής αυτοάμυνας σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτου.
Την ίδια μέρα, η έγκριτη και έγκυρη γαλλική εφημερίδα Le Monde κυκλοφόρησε με κύριο άρθρο του εκδότη της με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Nous sommes tous Americains» (είμαστε όλοι Αμερικανοί).
Η νικήτρια του Ψυχρού Πολέμου και κυρίαρχη έκτοτε οικουμενική υπερδύναμη Αμερική μέσα στην οδύνη της τρομοκρατικής καταστροφής ένιωσε ένα άνευ προηγουμένου κύμα παγκόσμιας αλληλεγγύης και συμπαράστασης. Χωρίς πολιτικούς υπολογισμούς και υποσημειώσεις.
Μέσα στον πόνο και στη συμφορά της η Αμερική κέρδιζε τις συμπάθειες όλων σχεδόν των κρατών, ηγετών και –σπανιότερο φαινόμενο στη διεθνή σκηνή– λαών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πολλαπλασίασαν την οικουμενική εμβέλεια και αποδοχή της ανεξάντλητης «ήπιας δύναμης» που διαθέτουν παράλληλα με την αδιαμφισβήτητη «σκληρή» ισχύ τους.
Αντί όμως να την αξιοποιήσουν ως πολλαπλασιαστή ενίσχυσης της αμερικανικής πολιτικής και πολιτιστικής επιρροής την κατασπατάλησαν. Αφησαν στη μέση ανεκπλήρωτη την αποστολή στο Αφγανιστάν, μεταφέροντας το κέντρο βάρους της πολεμικής τους δράσης το 2003 στο Ιράκ. Χωρίς την αναγκαία νομιμοποιητική προϋπόθεση, δηλαδή την εγκριτική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Ας θυμηθούμε ότι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ νέας και παλαιάς Ευρώπης χαράχθηκε από την Ουάσιγκτον (υπουργός Αμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ) με αφορμή τη διάσπαση των Ευρωπαίων συμμάχων στο Ιράκ. Ο βασικός συνυπεύθυνος για την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ (2003) πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Τόνι Μπλερ διαμαρτύρεται σήμερα για την εγκατάλειψη του Αφγανιστάν…
Δεν συμφωνώ με όσους θεωρούν ότι μετά είκοσι χρόνια, «κλείνει» με αυτόν τον δραματικό και πολιτικά ανορθολογικό τρόπο μια ακόμη παρένθεση στην ιστορία του Αφγανιστάν. Ουδείς προσπάθησε να διασφαλίσει το τι θα ακολουθήσει, ούτε καν να θέσει ένα δεσμευτικό υπό διεθνή έλεγχο πλαίσιο.
Πρόωρο συνεπώς είναι να μιλάμε σήμερα για την επόμενη ημέρα. Τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ενωση –κατά τρόπο όμως ελλειπτικό, ανισόρροπο και μη συμμετρικό– έχουμε τώρα να διαχειριστούμε μία ήττα στόχων, πολιτικής, αρχών και φερεγγυότητας. Η ασυμμετρία των επιπτώσεων αφορά κυρίως ορισμένα κράτη-μέλη της Ενωσης, διότι ενιαία πολιτική στους κρίσιμους τομείς εξωτερικής πολιτικής, ασφάλειας και προσφυγικό/μεταναστατευτικό κραυγαλέα μεν σκοπίμως δε απουσιάζει.
Η θεμελιώδης διαφορά όσον αφορά το Αφγανιστάν είναι ότι η δική μας επέμβαση –το 2001– είχε εξαρχής τη διεθνή νομιμοποίηση με σειρά αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και δη στο πλαίσιο VII του Χάρτου. Με αμηχανία αν όχι με ισχυρή δόση αυτοκριτικής και ειρωνείας ξαναδιαβάζουμε σήμερα, μετά 20 χρόνια, στην Απόφαση 1386 της 12ης Δεκεμβρίου 2001 του Σ.Α. τη «δέσμευση» για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη δημιουργία κράτους δικαίου, τη λεγόμενη «ιδιοκτησία των Αφγανών» ως προς το δικό τους μέλλον, κυρίως όμως σε σχέση με την κατάσταση και τα δικαιώματα των γυναικών.
Εχουμε άραγε διερωτηθεί πώς διαβάζουν σήμερα την αποτυχία των στόχων της πολιτικής και την ήττα των αρχών της Δύσης (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Ε.Ε.) στο Αφγανιστάν, εκτός των συνόρων του; Στην Κίνα, στη Ρωσία, στο Πακιστάν, στην Ινδία, στο Ιράν, στη Μέση Ανατολή και αλλού; Εξακολουθούμε να είμαστε αξιόπιστοι;
Το δόγμα «ο σώζων εαυτόν σωθήτω» δεν συνιστά ελκυστικό και πειστικό πρότυπο ισχύος, συμμαχιών και πολιτικής.
Τουρκία: Δεν είναι άξιον απορίας ότι το ΝΑΤΟ διά στόματος του γενικού γραμματέα και κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης καλοβλέπουν την ετοιμότητα εμπλοκής της Τουρκίας στην Καμπούλ. Η γειτονική μας χώρα που συνήθως κινείται εκτός του πλαισίου των αρχών του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης ακόμη και στο ζήτημα των δικαιωμάτων των γυναικών και αποστασιοποιείται όταν το επιβάλλουν τα δικά της συμφέροντα της συνοχής του ΝΑΤΟ, διεκδικεί τώρα τον ρόλο του ναυαγοσώστη.
Οξύμωρο είναι Ε.Ε. και ΝΑΤΟ να ελπίζουν σήμερα σε εκείνους που απομακρύνονται μεν από τις αρχές τους, κοινά όμως σημεία διακηρύσσουν ότι έχουν με τους τωρινούς κατακτητές της εξουσίας στην Καμπούλ. Πολιτικός πραγματισμός ή κυνισμός; Οπως κατά κανόνα συμβαίνει στη διεθνή πολιτική συγκερασμός των δύο.
* Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή.
0 Σχόλια