Γράφει ο Παντελής Σαββίδης
Σε τέσσερις ημέρες το 2018 μας αφήνει και μπαίνουμε αισίως στη νέα χρονιά. Αν κάτι θα μπορούσε να μας μείνει από το 2018, είναι το πόσο γρήγορα αλλάζουν όλα. Από τις νέες τεχνολογίες, μέχρι τις ιδεολογίες και τις διεθνείς σχέσεις.Οι νέες τεχνολογίες, με έμφαση στην τεχνητή νοημοσύνη, αποτελούν τον καταλύτη των αλλαγών.
Η εξέλιξη της τεχνολογίας περιέχει ιδεολογία. Τα παλιά σχήματα Δεξιάς-Αριστεράς κατέρρευσαν λόγω ακριβώς της εισόδου της ανθρωπότητας σε μια εποχή νέων τεχνολογιών που δεν θυμίζει τίποτε από τον παλιό κόσμο.
Σε διεθνές επίπεδο, που ενδιαφέρει περισσότερο τη στήλη, παρατηρούμε μια σταδιακή αποκαθήλωση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη μονοκαθεδρία της παγκόσμιας δύναμης. Οι ΗΠΑ παραμένουν στην κορυφή, αλλά δεν είναι πια μόνες. Συγκατοικούν με τη Ρωσία και την Κίνα και ετοιμάζονται για τη μάχη οπισθοφυλακής, πριν παραδώσουν τα ηνία της παγκόσμιας ηγεσίας. Η Κίνα τις απειλεί ως πρώτη δύναμη. Στην οικονομία, το εμπόριο, ακόμη και σε μερικούς τεχνολογικούς τομείς, το Πεκίνο βρίσκεται μπροστά. Υστερεί προς το παρόν στον στρατιωτικό τομέα, αλλά δεν είναι μακριά η στιγμή που και εκεί θα δοθεί η μάχη της κορυφής. Γι’ αυτήν τη μάχη ετοιμάζεται η Ουάσινγκτον. Και ετοιμάζεται με έναν πρόεδρο που υπολείπεται των υψηλών απαιτήσεων της κρίσιμης στιγμής.
Δεν είναι μακριά η εποχή που το κυρίαρχο αφήγημα για τις ΗΠΑ ήταν πως ο πρόεδρος πλαισιώνεται από μια πλειάδα ικανότατων διαμορφωτών πολιτικής, και πως ο ίδιος απλώς εκτελεί. Οπότε, δεν πείραζε την ανθρωπότητα αν κάποια στιγμή διαπίστωνε πως ο πλανητάρχης ήταν γυμνός. Τη γύμνια της υπερδύναμης κάλυπταν τα κέντρα που διαμόρφωναν πολιτική, και από τη σύνθεσή τους προέκυπτε μια ασφαλής διαδρομή για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Ο σημερινός πρόεδρος αποκαθήλωσε αυτό το δόγμα, που μάλλον εδώ και χρόνια ήταν ψευδαίσθηση.
Σήμερα τις τύχες των ΗΠΑ και της ανθρωπότητας, στο βαθμό που επηρεάζονται από την Ουάσινγκτον, τις διαμορφώνει ένας παντελώς ανίκανος πρόεδρος με μια ομάδα οικογενειακών μυστικοσυμβούλων. Κατάφερε και διέλυσε όλη τη βαθιά Αμερική, που σήμερα δεν έχει καμιά επιρροή στον πρόεδρο.
Το πρόβλημα με αυτήν την εξέλιξη είναι πως οι συντεταγμένες της βαθιάς Αμερικής ήταν γνωστές. Ο κόσμος μπορούσε να κινηθεί με βάση αυτές, και η Αμερική τηρούσε λίγο-πολύ τις υποσχέσεις της.
Σήμερα τα πάντα είναι αβέβαια και μπορούν να μεταβληθούν από στιγμή σε στιγμή. Την πολιτική του προέδρου, αν δεν την διαμορφώνει ο ίδιος μεταξύ τυρός και αχλαδίου, κυριολεκτικά, την επηρεάζει ένα στενά προσωπικό και οικογενειακό απαράτ το οποίο μπορεί να μην έχει και κανέναν θεσμικό ρόλο.
Το πρόβλημα για τη διεθνή κοινότητα είναι τεράστιο. Μοιάζει με ακυβέρνητο καράβι. Ποιος έχει εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ και τον πρόεδρό τους; Μπορεί να ηγηθεί η Ουάσινγκτον του Δυτικού κόσμου;
Η απάντηση είναι όχι, και ο Τραμπ κάνει ό,τι μπορεί να το επιβεβαιώσει.
Βεβαίως, λένε οι υποστηρικτές του, αναζητά συμμαχίες για την τελική σύγκρουση με την Κίνα. Και οι συμμαχίες αυτές περνούν από τη συνεργασία με τη Ρωσία και τους όψιμους συμμάχους της, όπως η Τουρκία.
Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα για τη Δύση, το οποίο αντιμετωπίζει και η Ελλάδα: μπορούμε να εμπιστευτούμε τις ΗΠΑ στο παγκόσμιο παιχνίδι ανακατάταξης;
Ας μείνουμε στα δικά μας. Στην Ελλάδα. Οι χώρες της ευρωπαϊκής Δύσης έχουν άλλη πολιτική κουλτούρα. Η Ελλάδα προσπαθεί ακόμη να συγκροτηθεί σε κράτος. Δεν το πέτυχε ποτέ, με την έννοια του Δυτικού κράτους, από την Απελευθέρωση ως σήμερα.
Η σημερινή αντιπαράθεση με την Τουρκία αποτελεί τη μακροχρόνια, από το 1821, διαμάχη για την ανεξαρτησία της χώρας. Δεν τελείωσε ακόμη. Η Ελλάδα απέκτησε κρατική συγκρότηση επειδή συνέφερε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η Επανάσταση είχε περιέλθει σε αδιέξοδο και πέτυχε το στόχο της επειδή βοηθήθηκε έξωθεν.
Η υποστήριξη αυτή, όμως, έφθασε στα όριά της το 1922. Η Ελλάδα ωθήθηκε σε επέκταση αλλά εγκαταλείφθηκε. Η εγκατάλειψη εκείνη αποτέλεσε το οριακό σημείο που καθόρισε και την έκταση και το βαθμό ανεξαρτησίας της χώρας.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα απολύτως εξαρτημένη από τη Δύση. Δεν μπορεί να κάνει τίποτε χωρίς να ρωτήσει τις ισχυρές δυνάμεις. Μην έχετε ψευδαισθήσεις, αυτό συμβαίνει πίσω από τις κουρτίνες.
Αυτό είναι η πρώτη διαπίστωση που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας.
Η δεύτερη είναι πως δεν πρέπει να έχουμε καμιά εμπιστοσύνη σε υποσχέσεις. Είμαστε μέρος της διεθνούς κοινότητας, συμμετέχουμε στο διεθνές γίγνεσθαι ως μικρή ποσότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά το 1922 μάς υπαγορεύει να προσέχουμε.
Η συμπεριφορά των ΗΠΑ στη Συρία αποδεικνύει άλλη μια φορά πως το «δόγμα του ’22» καθορίζει τη συμπεριφορά των μεγάλων δυνάμεων.
Βεβαίως θα ελισσόμεθα για να πετύχουμε τα εθνικά μας συμφέροντα αλλά με προσοχή. Ιδιαίτερη προσοχή.
Η επισήμανση έχει τη σημασία της καθώς η χώρα έχει εμπλακεί σε μια φιλόδοξη συνεργασία στην ανατολική Μεσόγειο. Αν η συνεργασία αυτή έχει αυτόνομη δυναμική, που εξαρτάται από τα συμμετέχοντα μέλη της, μπορεί να εξελιχθεί σε πόλο σταθερότητας. Αν όχι, αν η εξέλιξή της εξαρτάται από τις ΗΠΑ ή άλλες Δυτικές δυνάμεις, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως η Δύση, είτε αμερικανική είτε ευρωπαϊκή, υπολογίζει σε μεγάλο βαθμό στην Τουρκία. Καλώς ή κακώς, η Τουρκία παραμένει σημαντικός πόλος στη στρατηγική της Δύσης. Όταν ο Τραμπ φτάνει σε σύγκρουση με το Ισραήλ και το εβραϊκό λόμπι για να υποστηρίξει την Τουρκία, αυτό κάτι σημαίνει.
Ήρθε ίσως η στιγμή, οι πολιτικές, οικονομικές και πνευματικές δυνάμεις της χώρας να αρχίσουν να σχεδιάζουν πώς θα αποκτήσει η Ελλάδα στοιχειώδεις δυνατότητες άσκησης δικής της πολιτικής που θα εγγυάται την ύπαρξη και την ανεξαρτησία της.
Η αρχή της χρονιάς προσφέρεται για τέτοιους προβληματισμούς.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια