Εμπόδιο στην ευρωπαϊκή πορεία της ΠΓΔΜ δεν είναι η εκκρεμότητα του ονόματος, αλλά η άρνηση ειλικρινούς συμμόρφωσης των Σκοπίων
Η ενημέρωση του πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα προς τους πολιτικούς αρχηγούς και η προχθεσινή τηλεοπτική συνέντευξη του υπουργού Εξωτερικών Ν. Κοτζιά για το προετοιμαζόμενο διμερές σύμφωνο και τα διαπραγματευτικά κεφάλαια ιδιαίτερου ελληνικού ενδιαφέροντος επιβεβαιώνουν την αποκάλυψη της εφημερίδας «δημοκρατίας», την περασμένη Τετάρτη, για τις πέντε παγίδες των ιδεών Νίμιτς:
Πρώτον, ο -με βάση τη σύνθετη ονομασία- χαρακτηρισμός των πολιτών της γειτονικής χώρας ως «Makedonsko/Macedonian» έχει τον προφανή κίνδυνο επικράτησης του αγγλικού όρου, ακόμα και αν στα επίσημα έγγραφα υπάρχει μόνο ο σλαβικός.
Δεύτερον, η αποδοχή της γλώσσας Makedonski/Macedonian, που αποτελεί βάση αλυτρωτισμού. Η επισήμανση του κ. Κοτζιά περί ελληνικής συναίνεσης το 1977, επί πρωθυπουργίας Κων. Καραμανλή, σε συνδιάσκεψη του ΟΗΕ στην Αθήνα δείχνει τις λίγες ελπίδες θετικής κατάληξης, αν και τα ισχύοντα επί ενιαίας Γιουγκοσλαβίας για την τότε ομοσπονδιακή επαρχία της «Μακεδονίας» δεν μεταφέρονται, αυτόματα και αυτούσια, στο ανεξάρτητο κράτος της ΠΓΔΜ.
Τρίτον, ο κ. Νίμιτς αποδέχεται το erga omnes στον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. και σε πολυμερείς συμβάσεις, αλλά αρκείται σε απλές συστάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για χρήση του από τα κράτη-μέλη. Ο υπουργός Εξωτερικών επιβεβαίωσε το erga omnes στην Ατλαντική Συμμαχία και προειδοποίησε έμμεσα για την άρνηση Νίμιτς ως προς τα άλλα επίπεδα, αναφέροντας ότι υπάρχουν «πράγματα που δεν μας αρέσουν» και «εμείς θέλουμε το πλήρες εύρος χρήσης».
Τέταρτον, ο μεσολαβητής του ΟΗΕ επιμένει στο (αυτοκτονικής έμπνευσης επί Κων. Μητσοτάκη) εφεύρημα της διπλής ονομασίας που επιτρέπει την εσωτερική χρήση του όρου «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Είναι ελπιδοφόρο ότι ο κ. Κοτζιάς προσπαθεί να διορθώσει το λάθος του 1992 (πηγή πολλών δεινών έκτοτε), προβάλλοντας το ρεαλιστικό επιχείρημα ότι, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, της Ε.Ε. και των ανοιχτών συνόρων, π.χ. η αστυνομική ταυτότητα, με λατινικά στοιχεία, δεν είναι πια «εσωτερικό», αλλά «διεθνές» έγγραφο.
Πέμπτον, η πρόταση Νίμιτς αναφέρεται στη δυνατότητα συμφωνίας, σε μεταγενέστερο χρόνο, επί άλλων θεμάτων, όπως η μη αποκλειστικότητα χρήσης του όρου «Μακεδονία». Στο ελληνικό πολιτικό λεξιλόγιο εισήχθη ήδη ο κακόηχος όρος «σαλαμοποίηση», που απορρίπτεται από το υπουργείο Εξωτερικών ως «ανόητη θεωρία» μαζί με τη δέσμευση ότι το σχέδιο διμερούς Συμφώνου θα είναι «λύση-πακέτο».
Βάσει όλων αυτών, το σχέδιο συμφωνίας αποτελεί χρήσιμη αφετηρία, που δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πανάκεια. Παρόμοια κείμενα εξετάστηκαν το 1993 (Σχέδιο Βανς - Οουεν και ελληνικές απαντήσεις) και το 2005 (υπό την ευθύνη άριστου νομικού - στελέχους της κυβέρνησης Καραμανλή), χωρίς επαρκείς διαβεβαιώσεις, εκ μέρους της ΠΓΔΜ, για απάλειψη ή δεσμευτική ερμηνεία των αλυτρωτικών άρθρων του Συντάγματός της. Το ίδιο δείχνει και η εμπειρία της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του 1995.
Παράλληλα, η Αθήνα έχει προαναγγείλει τη στήριξή της στη συμμετοχή της ΠΓΔΜ στην Πρωτοβουλία Ιονίου - Αδριατικής και στην έγκριση της δεύτερης φάσης της ενταξιακής διαδικασίας της. Οι ελληνικές χειρονομίες καλής θέλησης, που είναι άγνωστο αν και πώς θα αντισταθμιστούν, προαναγγέλλονται εν όψει μιας περιόδου ανανέωσης της πολιτικής διεύρυνσης της Ε.Ε. με συγκεκριμένα ορόσημα: α) εντός του Φεβρουαρίου θα γίνει η επίσημη «Ανακοίνωση της Κομισιόν για τη Στρατηγική της Ε.Ε. για τα Δυτικά Βαλκάνια», β) τον Απρίλιο θα δημοσιοποιηθούν λεπτομέρειες για το Διευρυνσιακό Πακέτο, γ) τον Μάιο θα συγκληθεί η Σύνοδος Κορυφής Ε.Ε. - Δυτικών Βαλκανίων (στην οποία επιθυμεί να προσκληθεί και ο Τούρκος πρόεδρος Ρ.Τ. Ερντογάν) και δ) τον Ιούνιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα υιοθετήσει τα επίσημα συμπεράσματα για τη Διεύρυνση και τη Διαδικασία Σταθεροποίησης - Σύνδεσης.
Τα τέσσερα χρονικά ορόσημα μπορεί να αποδειχθούν νάρκες στην ασφαλή πορεία διαλόγου με τους γείτονες, καθώς τα Σκόπια όχι μόνο δεν έχουν επιδείξει βήματα προόδου, αλλά προβάλλουν εμπόδια ακόμα και σε θέματα ήσσονος σημασίας, όπως οι αρμοδιότητες και το νομικό καθεστώς της αποστολής της Frontex και των στελεχών της που θα εργάζονται στο έδαφος της ΠΓΔΜ για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής - προσφυγικής κρίσης.
Επίσης, ελάχιστα έχουν γίνει στα σημαντικότερα κεφάλαια απαιτήσεων της Ε.Ε. που αφορούν το κράτος δικαίου, τη δημόσια διοίκηση, την ελευθερία του Τύπου και, γενικότερα, τη χρηστή διακυβέρνηση, ενώ παραμένουν και οι σοβαρές αμφιβολίες ως προς τη δέσμευση για καλές γειτονικές σχέσεις στα Βαλκάνια.
Παρόμοια ερωτηματικά διατηρούνται ως προς τη στάση του κ. Ζάεφ έναντι των αιτημάτων των κομμάτων της αλβανικής κοινότητας. Επομένως, εμπόδιο στην ευρωπαϊκή πορεία της ΠΓΔΜ δεν είναι η εκκρεμότητα του ονοματολογικού, αλλά η άρνηση ειλικρινούς συμμόρφωσης των ίδιων των Σκοπίων.
* Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια