Ο Ντράγκι εξακολουθεί να διστάζει αλλά η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) μιλάει για το τέλος της «ποσοτικής χαλάρωσης» ως το Σεπτέμβριο του 2018. Την ίδια στιγμή, η Άνγκελα Μέρκελ και ο Μάρτιν Σουλτς ανακοίνωσαν την επίτευξη συμφωνίας σε πολιτικό πλαίσιο για το σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία.
Τα δύο γεγονότα δεν έχουν υποχρεωτικά άμεση συσχέτιση, έχουν όμως κοινό παρονομαστή: η Ευρώπη της ανάκαμψης και της νέας «αρχιτεκτονικής» θα είναι μια ελιτίστικη Ευρώπη, σκληρή για τα αδύναμα μέλη της.
Τόσο το τέλος της «ποσοτικής χαλάρωσης» όσο και το πλαίσιο συμφωνίας μεταξύ Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών παραπέμπουν σε μια Ευρώπη της οποίας η «αρχιτεκτονική» χωράει ακόμη λιγότερη «αλληλεγγύη» – ό,τι κι αν θα μπορούσε να σημαίνει αυτό.
Από τον Ντράγκι…
Το τέλος της ευρωπαϊκής «ποσοτικής χαλάρωσης» είναι σχεδόν υποχρεωτική διαδικασία. Ενώ όλοι συζητούν σχεδόν αποκλειστικά για την ανάκαμψη και τον πληθωρισμό, σαν καθοριστικά στοιχεία που οδηγούν σε αυτό το τέλος, αγνοείται ένας άλλος σημαντικός παράγοντας: οι διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Ο ανοδικός κύκλος για την αμερικανική οικονομία αναμένεται να κορυφωθεί ως το 2020, με αποτέλεσμα όχι μόνο το τέλος της αμερικανικής «ποσοτικής χαλάρωσης», αλλά και τη διαρκή αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων. Με τα αμερικανικά επιτόκια να αυξάνονται διαρκώς, η ΕΚΤ είναι σχεδόν υποχρεωμένη να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο. Αν η «ποσοτική χαλάρωση» και τα μηδενικά επιτόκια συνεχίζονταν και στην καρδιά του ανοδικού οικονομικού κύκλου, τότε πρακτικά θα ήταν… αιώνια, και υπάρχουν πολλοί και σημαντικοί λόγοι που κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί.
Το τέλος της «ποσοτικής χαλάρωσης» είναι καλή είδηση για τη Γερμανία -και ιδιαιτέρως για τη Μέρκελ- και κακή είδηση για τα οικονομικά αδύναμα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Η γερμανική ηγεσία και τα think tanks που τη συμβουλεύουν, πίεζαν για απόσυρση αυτής της πολιτικής γιατί θεωρούσαν ότι λειτουργεί σαν αντικίνητρο για τις «μεταρρυθμίσεις», δηλαδή για την απαράβατη τήρηση των κανόνων της δημοσιονομικής ορθοδοξίας. Με απλά λόγια, θεωρούν ότι αποδυναμώνονταν τα κίνητρα των «τεμπέληδων του Νότου» να μείνουν πιστοί στις «μεταρρυθμίσεις».
Από την άποψη των στενών οικονομικών συμφερόντων της Γερμανίας, με ή χωρίς «ποσοτική χαλάρωση» δεν θα υπάρξει μεγάλη διαφορά. Η Γερμανία εξοικονόμησε περίπου 300 δισ. ευρώ λόγω των σχεδόν μηδενικών επιτοκίων δανεισμού στα χρόνια της κρίσης – καθόλου αμελητέο κίνητρο για να υποστηρίζει κανείς τη δημοσιονομική ορθοδοξία. Υπήρξαν περίοδοι που οι αγορές πλήρωναν τη Γερμανία για να τη δανείσουν… Χωρίς «ποσοτική χαλάρωση» και με άνοδο των επιτοκίων του ευρώ, τα γερμανικά επιτόκια δανεισμού θα αυξηθούν αλλά λίγο. Ταυτόχρονα, η διαφορά απόδοσης των κρατικών ομολόγων των άλλων χωρών-μελών, ιδιαίτερα δε των χωρών-μελών του ευρωπαϊκού Νότου, από τα αντίστοιχα γερμανικά θα αυξηθεί.
Με απλά λόγια, η Γερμανία θα δανείζεται λίγο ακριβότερα, αλλά οι άλλες χώρες μέλη θα δανείζονται πολύ ακριβότερα. Το «θηρίο» του επιτοκίου δανεισμού θα αρχίσει να βρυχάται, και η γερμανική ηγεσία ελπίζει ότι οι «τεμπέληδες του Νότου» θα λουφάξουν στη δημοσιονομική ορθοδοξία από το φόβο που θα εμπνέουν οι βρυχηθμοί του…
Όσο για τον Ντράγκι, παρόλο που είναι αναγκασμένος να σκέφτεται και σαν πολιτικός, σκέφτεται κυρίως σαν κεντρικός τραπεζίτες: τον ενδιαφέρει η σταθερότητα των τιμών, ο στόχος του πληθωρισμού 2%, η τραπεζική ευστάθεια, το κριτήριο της βιωσιμότητας του χρέους και ο διεθνής νομισματικός ανταγωνισμός.
…στο νέο «μεγάλο συνασπισμό»
Όσα είδαν το φως της δημοσιότητας για το πλαίσιο της συμφωνίας μεταξύ Σοσιαλδημοκρατών και Χριστιανοδημοκρατών για το σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία, αποκαλύπτουν ότι αυτή η συμφωνία είναι λεόντειος υπέρ της Μέρκελ.
Με βάση το ρεπορτάζ, η κωδικοποίηση των σημείων συμφωνίας είναι:
- Υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων στην ευρωζώνη. Μετατροπή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, το οποίο θα βρίσκεται υπό κοινοβουλευτικό έλεγχο και υπάγεται στο ενωσιακό δίκαιο. Ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
- Οποιαδήποτε πρωτοβουλία «αμοιβαιοποίησης» βαρών, δηλαδή οποιαδήποτε έκφραση κοινοτικής «αλληλεγγύης», θα στηρίζεται στην αρχή της σύνδεσης του «ρίσκου» και της «ευθύνης».
- Κατάρτιση Προϋπολογισμού Επενδύσεων της Ευρωζώνης και αύξηση της συμβολής της Γερμανίας στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
- Εμβάθυνση των κοινών πολιτικών μεταξύ των «27» χωρών-μελών της Ε.Ε. σε όλα τα σημαντικά θέματα ευρωπαϊκής και διεθνούς πολιτικής.
- Δημοσιονομικός έλεγχος και οικονομική συνεργασία στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της ακραίας φοροαποφυγής.
- Σύναψη μiας νέας «Συμφωνίας των Ηλυσίων» μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας, όπως αυτή που συνήφθη το 1963 μεταξύ του Ντε Γκολ του Αντενάουερ, με έμφαση στα θέματα καινοτομίας και έρευνας.
Αντίθετα, η Μέρκελ πήρε στο ακέραιο την κατεύθυνση της πολιτικής: Επιμονή στις μεταρρυθμίσεις και «αλληλεγγύη» υπό τον αυστηρό όρο της επιμονής στη δημοσιονομική ορθοδοξία και της ανάδειξης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) σε ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο. Η Γερμανία έχει ούτως ή άλλως το δικαίωμα του βέτο στις αποφάσεις του ESM, κατέχοντας το 28% των δικαιωμάτων ψήφου στο Δ.Σ. του, γεγονός που ντε φάκτο υπάγει τον ESM στη γερμανική διεύθυνση – ο «έλεγχος» του Ε.Κ., που οι ευρωπαϊκές συνθήκες του έχουν αφαιρέσει το δικαίωμα της απόφασης στα σημαντικά ζητήματα, έχει περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα…
Ο ελιτίστικος χαρακτήρας της Ευρώπης της νέας «αρχιτεκτονικής» ξεχειλίζει από παντού: οι αδύναμες χώρες, υπό τον «μπαμπούλα» του επιτοκίου δανεισμού από τις αγορές και του ESM που θα καραδοκεί στο νέο του ρόλο, θα είναι μονίμως στην «εντατική» της δημοσιονομικής πειθαρχίας, σε συνθήκες αύξησης των επιτοκίων και αύξησης του spread των ομολόγων των χωρών του Νότου. Όσο για το Ταμείο Επενδύσεων, το πιθανότερο είναι πως για τις χώρες του Νότου προορίζονται τα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ)…
Όσο για την Ελλάδα, θα έπρεπε αντί να συζητούμε το τρένο της «ποσοτικής χαλάρωσης» που χάθηκε, να συζητούμε για τα επιτόκια κρατικού (και όχι μόνο) δανεισμού και τα spreads που θα αυξηθούν…
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια