Έχουμε εισέλθει σε φάση φθοράς της γερμανικής κυριαρχίας στην Ευρώπη; Το τελευταίο διάστημα, οι πρωτοβουλίες της γερμανικής ηγεσίας, οι πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία, τα θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα της χώρας αλλά κυρίως οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις, κάνουν κάτι τέτοιο -για πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια- σοβαρή «υπόθεση εργασίας».
Η γερμανική κυριαρχία στην Ευρώπη, που έγινε κατά κάποιο τρόπο «απόλυτη» ύστερα από το ξέσπασμα της διεθνούς οικονομικής κρίσης το 2008, κακώς -και μόνο δημοσιογραφική αδεία- χαρακτηρίζεται «ηγεμονία», αφού ο ηγεμόνας έχει την πρόνοια, τη δυνατότητα και τη «χωρητικότητα» να ενσωματώνει στο σύστημα εξουσίας του με κάποιο τρόπο και τα συμφέροντα των «υποτελών».
Η γερμανική ηγεσία, ιδιαίτερα των Μέρκελ – Σόιμπλε τα τελευταία χρόνια, περισσότερο κυριάρχησε «εκβιάζοντας» τους άλλους με τα οξύτατα οικονομικά τους προβλήματα παρά ηγεμόνευσε πραγματικά.
Έτσι, η γερμανική κυριαρχία στην Ευρώπη ήταν «ευχή και κατάρα»: Ευχή, στο βαθμό που έστω και έτσι υπάρχει μια ηγέτιδα δύναμη για να βάλει «τάξη» στο ευρωπαϊκό χάος. Κατάρα, στο βαθμό που αυτό συχνά εξασφαλιζόταν με ωμές μεθόδους επιβολής.
Μια πιθανή «ανάποδη μέτρηση» για τη γερμανική κυριαρχία θα έχει έτσι αντιφατικές επιπτώσεις: μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων για τα κράτη-μέλη, αλλά και ισχυροποίηση των φυγόκεντρων τάσεων. Αν, υπό τις πιέσεις της κρίσης, η δεύτερη «ροπή» αποδειχτεί πιο ισχυρή, αυτό μπορεί να έχει διαλυτικά αποτελέσματα για την Ευρωζώνη και την Ε.Ε…
Ας πάμε όμως στις ενδείξεις, που είναι «αποχρώσες», και στα δεδομένα.
Όταν πρόσφατα η κ. Μέρκελ προχώρησε στον «εντυπωσιακό» πολιτικό deal με τον Ερντογάν, κάποιοι μίλησαν για «ηγεμονική» κίνηση. Ωστόσο, αντίθετα, είχαν δίκιο όσοι είδαν σε αυτό το διάβημα της καγκελαρίου ενδείξεις πανικού – εξ ου και οι ακραίες μορφές που πήρε η πολιτική στήριξη του κ. Ερντογάν, κατά παράβαση του κανόνα της μη ανάμιξης στις εσωτερικές πολιτικές υποθέσεις της Τουρκίας. Το ζήτημα του προσφυγικού έχει δημιουργήσει συνθήκες έρπουσας πολιτικής κρίσης στη Γερμανία, καθώς το ξενοφοβικό ρατσιστικό μέτωπο PEGIDA γνωρίζει ραγδαία ανάπτυξη, αλλά -ακόμη σημαντικότερο- η απόφαση της γερμανικής ηγεσίας να απορροφηθούν 1 εκατ. πρόσφυγες διχάζει τόσο την κοινωνία όσο και την κυρίαρχη ελίτ.
Πίσω από την πολιτική «κορυφή του παγόβουνου», κρύβεται πλέον το αρχόμενο οικονομικό αδιέξοδο. Που σηματοδοτεί το αδιέξοδο της γερμανικής πολιτικής των τελευταίων 15 σχεδόν χρόνων. Το μίγμα αυτής της πολιτικής ήταν το εξής: λιτότητα στη Γερμανία (ώστε να αποκτηθεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των Γαλλίας, Ιταλίας, Ισπανίας κ.λπ., που λόγω διαφορετικών πολιτικών παραδόσεων δεν μπορούσαν να προχωρήσουν στο δρόμο της λιτότητας μες την ίδια ταχύτητα – ή και καθόλου), λιτότητα στην Ευρώπη, και στήριξη του γερμανικού οικονομικού «θαύματος» στη θεαματική αύξηση των εξαγωγών. Μέχρι σήμερα το «κόλπο» έπιανε: η καθήλωση της ζήτησης στη Γερμανία και την Ευρώπη, αντισταθμιζόταν και με το παραπάνω από τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, κυρίως όμως προς τις αναπτυσσόμενες οικονομίες (BRICKS κ.λπ.).
Η διεθνής οικονομική συγκυρία αμφισβητεί πλέον ευθέως αυτή τη «συνταγή επιτυχίας». Η σημαντική επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας και των BRICKS, η γενικευμένη ύφεση στη Λ. Αμερική και η αναπόφευκτη αρνητική επίδραση όλων αυτών στις αναπτυξιακές επιδόσεις και της αμερικανικής οικονομίας, μειώνουν τη διεθνή ζήτηση και απειλούν ευθέως το γερμανικό εξαγωγικό «θαύμα».
Από τη στιγμή που δεν μπορεί να συνεχίσει να «κλέβει» αξία μέσα από τη ζήτηση των άλλων στο παγκόσμιο πεδίο, η Γερμανία είναι αναγκασμένη να αλλάξει μίγμα οικονομικής πολιτικής. Πρέπει να αυξήσει την εσωτερική ζήτηση στην ίδια τη Γερμανία, αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα! Είναι βέβαιο ότι θα το κάνει μ’ αυτή τη σειρά (πρώτα η Γερμανία και ύστερα η Ευρώπη) και πολύ προσεκτικά, για να μην διακινδυνεύσει το «ξήλωμα του πουλόβερ» της πανευρωπαϊκής λιτότητας.
Καταστρώνοντας τέτοια σχέδια πολύ προσεκτικού αλλά αναπόφευκτου αναπροσανατολισμού στην οικονομική πολιτική, η γερμανική ηγεσία αντιλήφθηκε ότι έχει να κάνει με μια γερασμένη κοινωνία και ότι θα χρειαστεί να απορροφήσει τουλάχιστον 1 εκατ. πρόσφυγες σαν φτηνά εργατικά χέρια. Αυτό ενεργοποίησε μια διαδικασία έρπουσας πολιτικής κρίσης στην ίδια τη Γερμανία.
Δεν είναι όμως μόνο αυτό: αυτό που αντιλήφθηκε η γερμανική ελίτ, δηλαδή το τέλος της πετυχημένης γερμανικής «συνταγής», το έχουν αντιληφθεί και όλοι οι άλλοι. Και άρχισαν να βάζουν πιέσεις ώστε να μεγαλώσει η ρωγμή που άρχισε να δημιουργείται.
Πρώτος ανέλαβε δράση ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Μάριο Ντράγκι. Με τις δηλώσεις του της περασμένης εβδομάδας ότι το Δεκέμβριο θα εξετάσει γενναία επέκταση της ποσοτικής χαλάρωσης, «αυθαδίασε» ευθέως κατά της γερμανικής μονεταριστικής ορθοδοξίας – πίσω από τις γραμμές, η πραγματική δήλωση ήταν «η ΕΚΤ δεν είναι μαγαζί της Γερμανίας»…
Σειρά πήρε ο κ. Ολάντ – ίσως ο πλέον «δειλός» Γάλλος πρόεδρος της νεότερης ιστορίας… Όπως έγραψε ο διεθνής Τύπος, ο Ολάντ «ήρθε για ψώνια στην Ελλάδα» για πρώτη φορά με τόσο «γκραντιόζο» στυλ και επιδιώξεις. Και, ως αντάλλαγμα, υποσχέθηκε ότι θα θέσει και αυτός στο τραπέζι το ζήτημα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους.
Είναι βέβαιο ότι οι καιροί αλλάζουν. Ότι το γερμανικό πλεονέκτημα στην Ευρώπη απειλείται ευθέως – μαζί μ’ αυτό και η γερμανική κυριαρχία. Το σχέδιο της γερμανικής ηγεσίας να αρχίσει να χαλαρώνει η λιτότητα στη Γερμανία αλλά όχι (ή πολύ λιγότερο) στην υπόλοιπη Ευρώπη, θα αντιμετωπίσει τώρα πολύ μεγαλύτερες αντιδράσεις.
Η κατάσταση θα γίνει σίγουρα πολύ ενδιαφέρουσα. Και όποιος μπορεί να δει βαθύτερα, μπορεί να την αξιοποιήσει για να εκπονήσει και ανάλογες πολιτικές…
0 Σχόλια