Στην αγκαλιά της ευρωφοβίας

Η Ευρώπη οδεύει σε αδιέξοδο, που κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν θα είναι οριστικό

Γράφει ο Σπύρος Λίτσας

Αν κάποιος δει το ιστορικο-εξελικτικό γίγνεσθαι του δυτικού κόσμου από το τέλος του Τριακονταετούς Πολέμου μέχρι και σήμερα θα σταθεί σε δύο επιτυχημένα παραδείγματα πολιτικοοικονομικής εφαρμογής.

Στη δημιουργία των ΗΠΑ, που οδήγησε στην υπέρβαση του δυτικού κόσμου από τον αποικιακό αμοραλισμό των ευρωπαϊκών δυνάμεων, και στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που θωράκισε τη δημοκρατία, την ειρήνη και την ασφάλεια στον ευρωπαϊκό χώρο. Και τα δύο παραδείγματα συνδέονται άμεσα, αφού αποτελούν τα δύο σκέλη μιας μακράς και στενής σχέσης που υφίσταται εδώ και αιώνες μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού.

Ενώ, όμως, το επιτυχημένο παράδειγμα των ΗΠΑ υφίσταται εδώ και αιώνες στο διεθνές στερέωμα, η Ευρώπη ύστερα από λίγες δεκαετίες σταθερότητας έχει μπει ξανά σε έναν κυκεώνα σφοδρών στροβιλισμών γύρω από τον άξονά της. Η διαπίστωση αυτή νομίζω ότι δεν είναι εύκολο να διαγραφεί, έστω κι από αυτούς που θεωρούν -λανθασμένα κατά την άποψή μου- ότι οποιαδήποτε κριτική προς τις Βρυξέλλες θα λειτουργήσει αρνητικά για τη συνοχή της Ευρώπης και όχι ως αφετηρία βελτίωσης αστοχιών και παραβλέψεων. Αν και η Ελλάδα αυτή τη στιγμή βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του διεθνούς ενδιαφέροντος, αυτό δεν σημαίνει σε καμία των περιπτώσεων ότι όλος ο ευρωμεσογειακός άξονας δεν αντιμετωπίζει σωρεία προβλημάτων, ίσως ακόμα πιο σοβαρά από αυτά της Ελλάδας, κυρίως λόγω των γιγαντιαίων αρνητικών ποσοτικών μακροοικονομικών και δημοσιονομικών μεγεθών.

Κι αν η Μεσόγειος αντιμετωπίζει μια καταιγίδα απίστευτης έντασης και σφοδρότητας, η δυτική Ευρώπη ετοιμάζεται να εισέλθει ξανά στην εποχή των παγετώνων! Στη Βρετανία, ίσως για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό, ο ευρωσκεπτικισμός έχει αναχθεί σε πρωτεύον θεσμικό ζήτημα, στη Γαλλία η ευρωφοβική Ακροδεξιά δεν προλαβαίνει να υποδέχεται νέους ψηφοφόρους, ενώ ακόμα και στη Γερμανία, που η ευρωπαϊκή κρίση την ανέδειξε σε ατμομηχανή της Ενωσης, το ευρωφοβικό πολιτικό κίνημα έχει αρχίσει και πιέζει σοβαρά τους Χριστιανοδημοκράτες σε κάθε εκλογική διαδικασία.

Η Ευρώπη οδεύει σε αδιέξοδο, που κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν θα είναι οριστικό ή απλώς θα οδηγήσει σε αύξηση της κοινωνικοπολιτικής θερμοκρασίας, γιατί πολύ απλά δεν καταφέρνει να κάνει αυτό που κάνουν οι ΗΠΑ κάθε φορά που το αμερικανικό κράτος βρίσκεται εμπρός σε κρίση. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, την κρίση του 2008. Στις ΗΠΑ το κράτος παρενέβη, στήριξε τη σταθερότητα των αγορών και προστατεύτηκαν ο πολίτης και το βιοτικό του επίπεδο, αφού το κόστος της κρίσης δεν μεταφράστηκε σε υφεσιακά μέτρα και λιτότητα.
Με απλά λόγια, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση εφάρμοσε το βασικό φιλελεύθερο δόγμα, από την εποχή του Αριστοτέλη μέχρι και σήμερα, ότι το κράτος είναι οι πολίτες του που στηρίζουν τους θεσμούς και προσφέρουν τον δυναμισμό τους στην αναγέννηση της οικονομίας. Αντιθέτως, στην Ευρώπη συνεχίζεται να εφαρμόζεται η ασταθής κεντροευρωπαϊκή αντίληψη ότι ένας οργανισμός, αν αρρωστήσει, μπορεί να επιβιώσει αν απαλλαγεί από το «μολυσμένο» μέλος του. Είναι ακριβώς αυτή η αντίληψη που οδηγεί στη δομική απώλεια της ευρωπαϊκής συνοχής, υποσκάπτοντας τα θεμέλια της Ενωσης και οδηγώντας μεγάλες κοινωνικές ομάδες στην αγκαλιά της ευρωφοβίας.

Ο Σπύρος Λίτσας είναι Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας / Tweeter: @Spyros_Litsas

Εφημερίδα Δημοκρατία

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.