Τι σημαίνει η έκφραση «μπότες στο έδαφος»;

Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δεσμεύθηκε ότι οι ΗΠΑ θα βομβαρδίσουν τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και το Ιράκ, αλλά ξεκαθάρισε ότι αποκλείει το ενδεχόμενο «μπότες στο έδαφος» («boots on the ground»), δηλαδή τις χερσαίες επιχειρήσεις αμερικανών στρατιωτών στις περιοχές όπου δρουν οι ένοπλοι σουνίτες ισλαμιστές.   

Η έκφραση «μπότες στο έδαφος» αποτελεί μεταφορά για τη χρησιμοποίηση χερσαίων δυνάμεων σε ξένο έδαφος. Πρόκειται για μια δημοφιλή έκφραση στις ειδήσεις διεθνώς. Από πού προέρχεται, όμως; Το βρετανικό δίκτυο BBC δίνει την απάντηση στο ερώτημα.

Αιώνες τώρα, πεζικάριοι έχουν πολεμήσει φορώντας μπότες μέσα στη λάσπη και την άμμο. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια του Α' παγκοσμίου πολέμου, ο όρος «μπότα» στη Βρετανία και τις ΗΠΑ ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με το στρατιώτη, αφού ακόμα και η παρουσίαση στο στρατό γινόταν σε «κατασκηνώσεις μποτών» («boot camps»), όπως ονομάζονταν τα κέντρα εκπαίδευσης. Ωστόσο το «μπότες στο έδαφος» αποτελεί μια σχετικά πρόσφατη διατύπωση.

Το 1980 διατυπώθηκε για πρώτη φορά  

Ενας Βρετανός στρατιωτικός και συγγραφέας, ειδικός σε ζητήματα αντικατασκοπείας, ο σερ Ρόμπερτ Τόμπσον (1916 - 1992) χρησιμοποίησε το 1966 μια παραπλήσια έκφραση, τα «Πόδια στο έδαφος» («Feet on the Ground») στο κεφάλαιο 15 ενός βιβλίο του που περιέγραφε τις εμπειρίες του στη Μάλαγα και το Βιετνάμ. Ωστόσο, δεν ήταν το ίδιο.

Η ακριβής έκφραση διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 1980 από έναν Αμερικανό στρατηγό, τον 88χρονο και απόστρατο σήμερα Βόλνεϊ Γουόρνερ. Την «πατρότητα» της διάσημης έκφρασης του απέδωσε ο Αμερικανός δημοσιογράφος Γουίλιαμ Σαφάιρ, πρώην συνεργάτης της εφημερίδας New York Times, ο οποίος ερεύνησε το θέμα το 2008 με τη βοήθεια ενός στρατιωτικού ιστορικού. Η έρευνα ανέτρεξε σε παλαιότερες πηγές και εντόπισε για πρώτη φορά την έκφραση «μπότες στο έδαφος» σε ρεπορτάζ του Christian Science Monitor την περίοδο της ιρανικής κρίσης το 1979-1981. Ο στρατηγός Γουόρνερ που την χρησιμοποίησε ήταν βετεράνος των πολέμων της Κορέας και του Βιετνάμ, ενώ την εποχή εκείνη υπηρετούσε ως επικεφαλής των Δυνάμεων Ετοιμότητας του αμερικανικού στρατού ( United States Readiness Command - USCINCRED), μονάδας που είχε ως αποστολή την άμεση επέμβαση σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη.  

Η λέξη «μπότα» είναι μία συνεκδοχή, δηλαδή ένα μέρος του λόγου όπου το «ειδικό» αντιπροσωπεύει το «γενικό», εν προκειμένω τους ένστολους του στρατού ξηράς.

Ενώ στα αγγλικά, η φράση αυτή είναι πολύ συνηθισμένη, στη μετάφραση συναντάμε προβλήματα. «Δεν χρησιμοποιείται καθόλου στην αραβική γλώσσα, καθώς υπάρχει πρόβλημα με τις μπότες. Γενικά τα παπούτσια στον μουσουλμανικό κόσμο ανασύρουν αρνητικούς συνειρμούς», λέει ο Μοχάμεντ Γέχια από το αραβόφωνη υπηρεσία του BBC. «Οι μπότες συμβολίζουν κάτι ταπεινωτικό και βρώμικο», εξηγεί.

«Σιδερένιες κλωτσιές» στα κινέζικα

Στα κινέζικα, παραπλήσια έκφραση είναι οι «σιδερένιες κλωτσιές», δηλαδή στρατοί που εισβάλλουν σε ξένο έδαφος «με όλο το ιππικό και το πεζικό να περιφέρεται παντού», σύμφωνα με τον Χόουαρντ Ζιάνγκ, συνεργάτη της κινεζόφωνης υπηρεσίας του BBC.

Μάλιστα, τη πρώτη φορά που ο Ζιάνγκ συνάντησε τη συγκεκριμένη φράση, ήταν σε κείμενο που περιέγραφε εισβολή Βρετανών σε κινεζικό έδαφος. Ωστόσο, έχει χρησιμοποιηθεί και για τους Αμερικανούς όταν τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν τις «σιδερένιες κλωτσιές» τους στη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ.

ΤΟ ΒΗΜΑ