Από τον Ρετζέπ στον Σελίμ

Γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος

Η Τουρκία του Ερντογάν κινείται ως περιφερειακή δύναμη και το δημοσίευμα γερμανικής εφημερίδας για προσπάθεια απόκτησης πυρηνικών όπλων δεν εκπλήσσει. Χώρα-μέλος της ομάδας των G-20 η Τουρκία θέλει να είναι συνδιαμορφωτής εξελίξεων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και όχι πρόθυμος ή απρόθυμος σύμμαχος των ΗΠΑ.
Η πολιτική αυτή έχει κόστος: από χθες το πρωί έχουμε επέμβαση στη Συρία, των ΗΠΑ, με συμβολική συμμετοχή του Ριάντ , του Κατάρ και των άλλων εμιράτων, αλλά και της Ιορδανίας, ένα μήνυμα ότι η σύγκρουση είναι ένας σουνιτικός αραβικός εμφύλιος, μια επιλογή που φαίνεται να ανέχονται, αν όχι να εγκρίνουν, σιωπηλά τόσο η Τεχεράνη όσο και η Δαμασκός. Στην εικόνα αυτή δεν υπάρχει από τους Αμερικανούς σχεδιαστές ούτε θέση ούτε ρόλος για τους Ερντογάν - Νταβούτογλου.
Τον ρόλο αυτόν η Αγκυρα ετοιμάζεται να τον διεκδικήσει στην πράξη με εισβολή στη Συρία και δημιουργία ενδιάμεσης ζώνης. Το άλλοθι θα είναι οι δεκάδες χιλιάδες Κούρδοι πρόσφυγες από τη βορειοανατολική Συρία που συρρέουν στην επικράτειά της και ο πραγματικός στόχος η κατάληψη του συριακού Κουρδιστάν πριν εκστρατεύσει εκεί το κουρδικό βόρειο Ιράκ με άλλοθι τους τζιχαντιστές.
Σήμερα η Τουρκία είναι η μόνη περιφερειακή δύναμη που μπορεί να εμπλακεί με χερσαίες δυνάμεις στη Συρία, με δεδομένο ότι οι ΗΠΑ δεν το επιθυμούν και η Συμμαχία των Προθύμων δεν το μπορεί λόγω επιχειρησιακής ανεπάρκειας και κινδύνων εσωτερικής πολιτικής αποσταθεροποίησης. Αν ο Ερντογάν δεν μπορεί να δημιουργήσει υπό τον έλεγχο της Τουρκίας σουνιτικό χαλιφάτο στη Συρία και στο Ιράκ, μπορεί να επιβάλει την παρουσία του σε κάθε προσπάθεια χάραξης νέων ισορροπιών και κυρίως χάραξης νέου χάρτη.
Η Αγκυρα θα κάνει ό,τι μπορεί για να μη χειραφετηθεί πλήρως το κουρδικό Βόρειο Ιράκ, καθώς και για να υπάρχει κάποια σουνιτική οντότητα υπό μια μετεξελιγμένη, ή ακόμη και μεταμφιεσμένη, εκδοχή του ISIS, που μονίμως θα συνετίζει τους Κούρδους. Η πολιτική είναι η τέχνη των συμβολισμών: ο Ερντογάν απαγορεύει τη χρήση της Βάσης του Ιντσιρλίκ κατά του ISIS, με αντίτιμο την απελευθέρωση των ομήρων. Η Αγκυρα προβάλλει ως η μοναδική σουνιτική δύναμη στη Μέση Ανατολή που στηρίζει τη δυναμική χειραφέτηση των ομοδόξων της σε Συρία-Ιράκ, έναν ρόλο που διαδραμάτισε στην ίδια περιοχή τον 16ο αιώνα το ίνδαλμα του Ερντογάν, ο Σουλτάνος Σελίμ ο Πρώτος.

Έθνος