Η «μόδα» των νέων εθνών-κρατών έχει φτάσει στα περίχωρα μας

Γράφει ο Νίκος Στέλγιας

Στην δυτική και ανατολική Ευρώπη η νέα περίοδος ξεκίνησε αμέσως μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού μπλοκ, στα τέλη της δεκαετίας 80΄. Πρώτα απελευθερώθηκαν από τον σοβιετικό ζυγό τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης. Στην συνέχεια, ο αιματηρός εμφύλιος πόλεμος στην Γιουγκοσλαβία είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία νέων εθνών-κρατών στα Βαλκάνια.
Το Μαυροβούνιο και το Κόσοβο υπήρξαν οι νεότερες κρατικές δομές, οι οποίες αναδύθηκαν στα Βαλκάνια πριν από λίγα χρόνια.

Στην δυτική Ευρώπη, δυο περιοχές έχουν μπει στην τροχιά του ανεξάρτητου έθνους-κράτους. Σε λίγο καιρό, οι πολίτες της Σκοτίας και της Καταλανίας θα κλιθούν να λάβουν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον των περιοχών τους. Καιροφυλακτούν οι Βάσκοι και οι Βενετσιάνοι. Το σίγουρο είναι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, η ισπανική μοναρχία και η Ιταλία θα κλιθούν να απαντήσουν σε πολλά ερωτήματα.

Νέα έθνη-κράτη εξακολουθούν να αναδύονται και στις περιοχές της πρώην ΕΣΣΔ. Από την σκοπιά των δυτικών αναλυτών, κρατικές υποστάσεις όπως αυτή της Αμπχαζίας, της Κριμαίας κ.α. δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα «τέχνασμα» της Μόσχας για την επανάκτηση των χαμένων ρωσικών κτήσεων. Δεν αμφισβητούμε την ορθότητα αυτής της θεωρίας. Ωστόσο τονίζουμε ότι παρουσιάζει σημαντικά κενά. Το παράδειγμα της Αμπχαζίας μιλά από μόνο του. Μπορεί την περίοδο 2008-2009, η Ρωσία να ήταν η δύναμη, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την «ανεξαρτοποίηση» της, ωστόσο σε αυτή την περιοχή το πείραμα της ανεξαρτησίας βασίστηκε κυρίως στον ιδιόρρυθμο εθνικισμό των Κιρκασίων.

Σήμερα, η «μόδα» των νέων εθνών-κρατών έχει φτάσει στα περίχωρα μας. Στο Ιράκ και στην Συρία νέες κρατικές υποστάσεις δίνουν αγώνα δρόμου για να εμφανιστούν στο πολιτικό προσκήνιο του 21ου αιώνα.

Οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων έδειξαν ότι το Ιράκ βρίσκεται ένα βήμα πριν από την διάλυση. 10 χρόνια μετά την αμερικανική εισβολή και κατοχή, στα εδάφη του Ιράκ αναδεικνύονται de facto τρεις κρατικές δομές. Στον βορρά, το αυτόνομο Κουρδιστάν, το οποίο επεκτείνει τα εδάφη και την ακτίνα δράσης του, βρίσκεται ένα βήμα πριν την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας. Στο κεντρικό Ιράκ, οι σουνίτες, μέσα από το κίνημα της Οργάνωσης Ισλαμικού Κράτους Ιράκ – Δαμασκού έχουν ξεκαθαρίσει την αντίθεση τους με το πολυπολιτισμικό Ιράκ, το οποίο ελέγχεται από τους Σιίτες. Όλα δείχνουν ότι την επόμενη περίοδο, ότι έχει απομείνει από το ομόσπονδο Ιράκ, θα συνεχίσει την πορεία του ως ένα νέο σιιτικό κράτος.

Στην Συρία η εικόνα δεν είναι διαφορετική. Το αναδυόμενο σουνιτικό κράτος έχει βλέψεις για την Συρία. Δια μέσου της ακτίνας δράσης των ισλαμιστών ανταρτών, το σουνιτικό κράτος επεκτείνει τα εδάφη του στην καρδιά της Συρίας. Στα παράλια της χώρας, οι Αλεβίδες έχουν ενισχύσει την εξουσία τους. Στον δε βορρά της χώρας, το κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα έχει προχωρήσει στην δημιουργία μιας νέας κρατική δομής.

Νέα έθνη-κράτη; Τι μας διδάσκουν;

Σε ποια συμπεράσματα μας οδηγούν τα αναδυόμενα έθνη κράτη της περιοχής μας; Πρόκειται για ένα τέχνασμα της Δύσης; Ή συμβολίζουν κάτι περισσότερο; Μια πρωτόγνωρη ιστορική εμπειρία; Κατά την άποψη μας, τα αναδυόμενα έθνη-κράτη της περιοχής μας έχουν ως σημείο εκκίνησης πολυδιάστατες κοινωνικές – πολιτικές ζυμώσεις, οι οποίες άρχισαν να λαμβάνουν χώρα στα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Αντιμέτωπη με την προέλαση του ιμπεριαλισμού της καπιταλιστικής Δύσης, από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, η περιοχή μας αναζητά ένα νέο πολιτικό και κοινωνικοοικονομικό μοντέλο, το οποίο θα της παρέχει την δυνατότητα να σταθεί πάνω στα πόδια της. Πριν από λίγες δεκαετίες, οι πειραματισμοί του αραβικού εθνικισμού και σοσιαλισμού έδειξαν ότι η περιοχή μας διαθέτει όλες τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την εξασφάλιση της αυτονομίας των κινήσεων της. Σήμερα, οι άρχουσες τάξεις στρέφουν την προσοχή τους στον ίδιο στόχο μέσα από το πείραμα των νέων συνόρων και εθνών – κρατών. Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη ιστορική εμπειρία, την οποία θα πρέπει να παρακολουθήσουμε με μεγάλη προσοχή.
Θα ακολουθήσει η «ΤΔΒΚ»;

Οι εξελίξεις στην περιοχή μας ενδέχεται να δώσουν νέα ώθηση στην άλλη πλευρά της πράσινης γραμμής στο όραμα της «ανεξάρτητης ΤΔΒΚ». Οι εθνικιστικές πολιτικές δυνάμεις της τουρκοκυπριακής κοινότητας ενδέχεται να εστιάσουν εκ νέου την προσοχή τους σε αυτό το όραμα. Υπογραμμίζουμε ότι σε αντίθεση με τα αναδυόμενα μοντέλα του Κουρδιστάν και του σουνιτικού κράτους, το συγκεκριμένο όραμα –ακόμη και σε περίπτωση που ξεπεραστεί η σφοδρή αντίσταση της ε/κ πλευράς- αντιμετωπίζει δυο σοβαρά προβλήματα: Πρώτον, δίχως την οικονομική υποστήριξη της Άγκυρας, η «ΤΔΒΚ» δεν έχει καμία ελπίδα παρουσίας στον νέο γεωστρατηγικό χάρτη της περιοχής.

Δεύτερον, η τουρκοκυπριακή κοινότητα δεν έχει την κατάλληλη ηγεσία, τους κατάλληλους πολιτικούς και την κατάλληλη τεχνογνωσία για να στελεχώσει μια ανεξάρτητη «κρατική δομή». Δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι, παρά τις μεγάλες αδυναμίες τους, τα τραγικά λάθη τους, τα πελατειακά δίκτυα τους, την απειρία τους, τις προηγούμενες πέντε δεκαετίες, οι Ελληνοκύπριοι πολιτικοί και τεχνοκράτες έδειξαν σε ολόκληρο τον κόσμο ότι είναι σε θέση να στελεχώσουν ένα σύγχρονο κράτος.

www.geopolitics.com.gr

Λόγιος Ερμής