Ποιος φταίει για τον τυφώνα Χαϊγιάν;

Η κλιματική αλλαγή και πολλά άλλα ανθρώπινα λάθη βρίσκονται πίσω από την καταστροφή που έσπειρε ο τυφώνας Χαϊγιάν. Πώς διαγράφεται το μέλλον; Και τι περνάει από το χέρι μας να κάνουμε;
Φαφούτη Λαλίνα

Πριν από δέκα μέρες είδαμε έναν «υπερτυφώνα» να σαρώνει τις Φιλιππίνες αφήνοντας πίσω του ισοπεδωμένες πόλεις και χιλιάδες νεκρούς. Πέρυσι περίπου τέτοια εποχή είχαμε δει μια άλλη «υπερκαταιγίδα», τον τυφώνα Σάντι, να «βουλιάζει» και να παραλύει ένα από τα πιο προηγμένα σημεία του πλανήτη, την ανατολική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Τι συμβαίνει και τις δύο τελευταίες δεκαετίες αυτά τα φαινόμενα της φύσης φαίνεται να γίνονται όλο και πιο έντονα; Μήπως έχουμε ήδη αρχίσει να βλέπουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής; Τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν ακριβώς αυτό, ότι δηλαδή οι ισχυροί τυφώνες (όπως και όλα τα ακραία καιρικά φαινόμενα) θα γίνουν εξαιτίας της θέρμανσης ακόμη ισχυρότεροι. Ωστόσο κανένας επιστήμονας δεν απαντά επισήμως στο καίριο ερώτημα προτού η απάντηση αυτή επιβεβαιωθεί με περισσότερες μελέτες. Οπως και να έχει πάντως, ακόμη και αν η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή δεν ευθύνεται άμεσα για τη δριμύτητα του τελευταίου υπερτυφώνα, ο άνθρωπος αναδεικνύεται απολύτως συνυπεύθυνος με τη φύση για τις καταστρεπτικές συνέπειές του. Το πού και πώς χτίζουμε είναι αυτό που κάνει τη διαφορά μεταξύ της επιβίωσης και της καταστροφής.

Δέκα ημέρες μετά το χτύπημα του τυφώνα οι Φιλιππίνες μετρούν τις πληγές τους και θα συνεχίσουν να τις μετρούν για πολύ ακόμα. Αυτό γιατί ο Χαϊγιάν δεν ήταν καθόλου τυχαίος. Σύμφωνα με τις ανεπίσημες εκτιμήσεις, από τη στιγμή που «βγήκε» στη στεριά, στο νησί Γκιουάν, με ταχύτητα ανέμων 305-315 χλμ. την ώρα, αναδείχθηκε στον ισχυρότερο τυφώνα που έχει καταγραφεί ποτέ κατά τη στιγμή της εξόδου στην ξηρά. Με μέγιστη ταχύτητα ανέμων τα 315 χλμ. την ώρα, ήταν επίσης ο καθ' όλα τέταρτος ισχυρότερος τυφώνας στην καταγεγραμμένη ιστορία ενώ, γεγονός επίσης αξιοθαύμαστο, παρέμεινε στην κατηγορία 5, την ανώτερη της κλίμακας τυφώνων Σαφίρ-Σίμσον, επί 48 ολόκληρες ώρες! Εκτός από την ένταση και την «αντοχή», «διακρίθηκε» επίσης και σε ένα άλλο χαρακτηριστικό το οποίο συνδέεται με την καταστρεπτικότητα ενός τυφώνα: την «πλημμύρα» που προκάλεσε και η οποία υπολογίζεται στα 5-6 μ. - ίση με ένα διώροφο κτίριο, όπως είπαν χαρακτηριστικά ορισμένοι σχολιαστές.

Ο Χαϊγιάν, τον οποίο στις Φιλιππίνες αποκαλούν Γιολάντα, ήταν λοιπόν από όλες τις απόψεις ένας «υπερτυφώνας». Ο νεόκοπος όρος δεν είναι επιστημονικός. Αποτελεί «συνέχεια» του όρου «υπερκαταιγίδα» που επινόησαν τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης για τον τυφώνα Σάντι ο οποίος είχε πλήξει την ανατολική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών πέρυσι περίπου την ίδια εποχή, στα τέλη του Οκτωβρίου, παραμονές του Χαλογουίν. Η επανάληψη δεν είναι τυχαία. Η εμφάνιση των υπερκαταστρεπτικών τυφώνων (ή κυκλώνων, ο όρος είναι ταυτόσημος) γίνεται τα τελευταία χρόνια ολοένα και πιο συχνή. Και φυσικά ανακινεί το όλο και πιο συχνά επανερχόμενο ερώτημα. Εχει η θέρμανση του πλανήτη κάποιον ρόλο σε όλα αυτά; Με άλλα λόγια, μήπως η κλιματική αλλαγή ήταν αυτή που «ανέβασε» τον Χαϊγιάν/Γιολάντα στον υπερθετικό βαθμό;

Η κλιματική αλλαγή πίσω από το μένος του τυφώνα;

Η αυθόρμητη - ή και ενστικτώδης - απάντηση μπορεί για πολλούς να είναι «ναι», όμως κανένας κλιματολόγος δεν θα σας πει κάτι τέτοιο, τουλάχιστον όχι αυτή τη στιγμή και οπωσδήποτε όχι επίσημα. Οι επιστήμονες προτιμούν να μιλούν με επιστημονικά αποδεδειγμένες βεβαιότητες (κατά προτίμηση του 100%) και αυτή τη στιγμή επιστημονικά αποδεδειγμένη βεβαιότητα για την επίδραση της αλλαγής του κλίματος του πλανήτη στη συχνότητα και στη σφοδρότητα των τυφώνων δεν υπάρχει. Αντιθέτως το τοπίο είναι σπαρμένο με αβεβαιότητες και άγνωστες παραμέτρους. Παρ' όλα αυτά, ανεπίσημα και με βάση τις ενδείξεις και όχι τις αποδείξεις, σχεδόν όλοι οι κλιματολόγοι παραδέχονται ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η άνοδος της θερμοκρασίας έχουν μάλλον συμβάλει στη σφοδρότητα του Χαϊγιάν.

«Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι οι καταιγίδες είναι κάτι που συμβαίνει ούτως ή άλλως, πάντα συνέβαινε και πάντα θα συμβαίνει. Ωστόσο παράγοντες όπως η αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ισχυρότερων καταιγίδων» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Μάιλς Αλεν, καθηγητής και επικεφαλής της ομάδας Δυναμικής του Κλίματος (Climate Dynamics) στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Η επίδραση της πλανητικής θέρμανσης στους τροπικούς κυκλώνες δεν είναι ακόμη σαφής, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Μπορούμε να είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι η μεταβολή του κλίματος του πλανήτη θα επηρεάσει τον κίνδυνο των τροπικών κυκλώνων αλλά δεν ξέρουμε πώς επηρεάζει αυτόν τον κίνδυνο αυτή τη στιγμή».

Ζητούνται κλιματικά «Lego» νέας κοπής

Οι λόγοι για αυτή την «άγνοια» είναι πολλοί. Κατ' αρχάς τα απαραίτητα στοιχεία είναι ελλιπή - όπως τονίζει στην έκθεσή της η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών η συστηματική καταγραφή των απαραίτητων δεδομένων (κυρίως δορυφορικών) έχει ξεκινήσει μόλις από τη δεκαετία του 1970 και δεν γίνεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις χώρες, δυσχεραίνοντας την ανάλυση. Επίσης, αν και είναι βέβαιο ότι η θερμοκρασία τόσο των νερών της θάλασσας όσο και της ατμόσφαιρας έχει αυξηθεί ευνοώντας την ανάπτυξη των κυκλώνων, υπάρχουν σημαντικές άγνωστες παράμετροι, όπως π.χ. η «πορεία» των διατμητικών ανέμων (άνεμοι που αλλάζουν γρήγορα ταχύτητα και κατεύθυνση) στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, οι οποίοι μπορούν να διαλύσουν τις τροπικές καταιγίδες) ή η επίδραση των σωματιδίων και της σκόνης. Ο σημαντικότερος παράγοντας της αβεβαιότητας είναι όμως η ανάλυση μεγάλης κλίμακας στην οποία λειτουργούν τα κλιματικά μοντέλα. Οσο και αν ένας τυφώνας σαν τον Χαϊγιάν μας φαίνεται τεράστιο γεγονός, σε αυτές τις μεγάλες κλίμακες είναι κυριολεκτικά αόρατος.

 

Διαβάστε τη συνέχεια στο tovima.gr/science