Ο λίγος ύπνος «τρελαίνει» εκατοντάδες γονίδια

Επηρεάζονται το ανοσοποιητικό σύστημα, ο μεταβολισμός και η απόκριση στο στρες

Θοδωρής Λαΐνας

Η έλλειψη ύπνου παρεμβαίνει στη λειτουργία εκατοντάδων γονιδίων με αρνητικές συνέπειες για τον οργανισμό

Ερευνητές στη Βρετανία υποστηρίζουν ότι λιγότερες από έξι ώρες ύπνου τη νύχτα επιδρούν αρνητικά σε εκατοντάδες γονίδια. Οπως αναφέρουν, η έλλειψη ύπνου παρεμβαίνει στη δράση γονιδίων που συνδέονται με το ανοσοποιητικό σύστημα, τον μεταβολισμό και την απόκριση του οργανισμού στο στρες.



Το πείραμα

Ειδικοί του Κέντρου για την Ερευνα του Υπνου του Πανεπιστημίου Σάρεϊ μελέτησαν επί 12 μέρες 26 υγιείς εθελοντές (14 άνδρες και 12 γυναίκες) ηλικίας 23-31 ετών. Ολοι οι εθελοντές επισκέφθηκαν το Κέντρο σε δύο διαφορετικές περιστάσεις. Την πρώτη φορά πέρασαν 10 ώρες κάθε νύχτα στο κρεβάτι επί μια εβδομάδα. Τη δεύτερη φορά τους επετράπη να κοιμηθούν τη νύχτα μόνο επί έξι ώρες και πάλι επί μια εβδομάδα. 

Αναλύοντας δείγματα αίματος που έλαβαν από τους εθελοντές οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι λιγότερες από έξι ώρες ύπνου επιδρούν αρνητικά στη δραστηριότητα περίπου 700 γονιδίων. Βρήκαν 444 γονίδια των οποίων η δράση είχε κατασταλεί από την έλλειψη ύπνου ενώ 267 παρουσίαζαν αυξημένη δραστηριότητα σε σύγκριση με τα γονίδια των εθελοντών που κοιμούνταν περισσότερο.

Οι επιπτώσεις

Οι μεταβολές στη λειτουργία των γονιδίων που ελέγχουν τον μεταβολισμό είναι πιθανό να προκαλέσουν την εμφάνιση παθήσεων όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία ή να αυξήσουν τη «δριμύτητά» τους σε περίπτωση που έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους. Παράλληλα η διατάραξη της λειτουργίας άλλων γονιδίων όπως αυτών που κυβερνούν τη φλεγμονώδη απόκριση του οργανισμού, μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην καρδιακή λειτουργία. Αλλα γονίδια που φαίνεται ότι επηρεάζονται από την έλλειψη ύπνου σχετίζονται με τη γήρανση αλλά και την απόκριση του οργανισμού στο στρες.

Η έλλειψη ύπνου έχει επίσης επιπτώσεις και μάλιστα πολύ σοβαρές στα γονίδια που ελέγχουν το λεγόμενο «βιολογικό ρολόι» του οργανισμού. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση όχι μόνο της ποσότητας αλλά και της ποιότητας του ύπνου με την εμφάνιση έντονων διαταραχών ύπνου. Οι αναλύσεις στους εθελοντές έδειξαν ότι 8,5 ώρες ύπνου κάθε νύχτα αυξομείωναν... αρμονικά τη λειτουργία 1.855 γονιδίων στο πλαίσιο ενός 24ωρου κύκλου. Σε συνθήκες έλλειψης ύπνου όμως 400 γονίδια σταματούσαν να έχουν αυτή την φυσιολογική κυκλική δραστηριότητα και είτε υπολειτουργούσαν συνεχώς είτε υπερλειτουργούσαν.

Τι σημαίνει

Η ανακάλυψη είναι πιθανό να φωτίσει τους βιολογικούς μηχανισμούς που αυξάνουν τους κινδύνους εμφάνισης διαφόρων παθήσεων όπως οι καρδιοπάθειες, ο διαβήτης, η παχυσαρκία,η κατάθλιψη αλλά και το στρες σε άτομα που κοιμούνται λίγες ώρες.

«Η έκπληξη για μας ήταν ότι ακόμη και μια μικρή μείωση στις ώρες που κοιμάται κάποιος είναι ικανή να έχει αρνητικές συνέπειες. Η μικρή διάρκεια ύπνου ή ο διακεκομμένος ύπνος προκαλεί περισσότερα προβλήματα από το να νιώθει κάποιος απλώς κουρασμένος» αναφέρει ο καθηγητής Ντερκ Γιαν Ντιτζκ, διευθυντής του Κέντρου για την Ερευνα του Υπνου και επικεφαλής της σχετικής μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PNAS». 

Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι όσοι κοιμούνται λιγότερες από 5 ώρες το βράδυ έχουν 15% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από οποιοδήποτε αίτιο σε σχέση με άτομα ίδιας ηλικίας που κοιμούνται αρκετές ώρες το βράδυ.